plik


ÿþBrudne interesy. Wydanie drugie Autor: John Paul Mueller T³umaczenie: Adam Balcerzak, Marcin Jêdrysiak, Tomasz Wasilewski ISBN: 83-7197-641-0 Tytu³ orygina³u: Dirty Dealing: The Untold Truth About Global Money Laundering, International Crime and Terrorism Format: A5, stron: 376 Zbrodnia, terroryzm, narkotyki, handel ¿ywym towarem. To tylko niektóre nielegalne xród³a przychodów. Olbrzymie fortuny s¹ pozyskiwane nieludzkimi sposobami. Wystarczy wspomnieæ wywo¿enie m³odych kobiet do domów publicznych w Berlinie, uprawy kokainy w Kolumbii, wymuszanie haraczy, porwania dla okupu& Za poSrednictwem systemu bankowego brudne pieni¹dze zamieniaj¹ siê w gotówkê, któr¹ widzisz w Swietle dnia, trzymasz w kieszeni i na co dzieñ wydajesz. Ksi¹¿ka jest oparta na faktach, które autor zbiera³ przez 20 lat wspó³pracy z instytucjami rz¹dowymi zwalczaj¹cymi proceder prania brudnych pieniêdzy. To ostrzegawczy obraz Swiata. Poznaj sekrety przera¿aj¹cego podziemia. Dowiedz siê, w jaki sposób rozwiniête i zorganizowane grupy przestêpcze podkopuj¹ gospodarki pañstw i ich systemy finansowe. " Metody prania pieniêdzy online: www.zachowajanonimowoSæ.com " Znane sztuczki: bank-przykrywka, fundusze typu offshore, firmy fasadowe " Przegl¹d pañstw narkotykowych: szokuj¹ce fakty i liczby " Z³ota maska zbrodni: luksusowe ¿ycie narkotykowych baronów " Przepisy utrudniaj¹ce pranie brudnych pieniêdzy " Jak rosyjskie podziemie przenika do elit Swiatowego biznesu Kiedy przeczytasz tê ksi¹¿kê, dostrze¿esz, ¿e Swiat oplata sieæ kryminalnych struktur. I nie chodzi tu wy³¹cznie o Trzeci Swiat  zbrodnia panoszy siê tu¿ pod lini¹ Twojego wzroku. Wstp: Moja [liczna pralnia .........................................................7 1. Na pocztku & .................................................................13 2. N-ty co do wielko[ci sektor gospodarki [wiatowej ...51 3. Prawie jak alchemia .......................................................79 4. Stracone w praniu: pranie brudnych pienidzy .......105 5. PeBna anonimowo[ .....................................................141 6. Wyprane w przestrzeni: cyberpranie w XXI wieku ... 171 7. Terror w praniu .............................................................195 8. Bielsze ni| biel  oficjalna odpowiedz .....................219 9. Czyste wyj[cie  strategie przeciwdziaBania dla przedsibiorstw ......................................................251 10. Ostatnie spojrzenie ......................................................269 A Indeks paDstw ...............................................................275 B Katalog sieciowy ...........................................................349 C SBowniczek .....................................................................355 Bibliografia .............................................................................363 Skorowidz ...............................................................................367 ROZDZIAA SZÓSTY Istotne problemy |yciowe nigdy nie zostaj rozwizane. Je[li takimi si wydaj, to pewny znak, |e co[ zostaBo przeoczone. Znaczenie i powód istnienia problemu wydaje si le|e nie w jego rozwizaniu, lecz w naszej cigBej pracy nad nim. (CARL JUNG) Kosmos, ostateczna granica& No, w ka|dym razie do chwili, w której nie pojawi si granica jeszcze bardziej ostateczna. Ocenia si, |e do koDca 2004 roku na [wiecie bdzie okoBo 945 mi- lionów u|ytkowników Internetu. Nie mo|na byBo nic poradzi na to, |e w obecnej chwili przestpczo[ zorganizowana posBuguje si najnowszymi osigniciami techniki, w tym cyberprzestrzeni. Na pocztku XXI wieku |yjemy w cyfrowym, globalnym [wiecie, gdzie wiadomo[ pisana i przesyBana jest za pomoc poczty elektronicz- nej i faksu, przelewów pieni|nych dokonuje si na ekranie mo- nitora, coraz wiksza cz[ handlu prowadzona jest za[ w Inter- necie. Ka|dy i w ka|dym miejscu mo|e wej[ do tej globalnej wioski. Wystarczy wBczy komputer, podBczy si do sieci tele- komunikacyjnej i voilà! Zci[lej mówic, nie jest nawet potrzebny zwykBy komputer, gdy| mo|na do tego celu u|y palmtopa, a na- wet telefonu z usBug WAP. 172 BRUDNE INTERESY Szybko[ tego ewolucyjnego rozwoju zwiksza si z ka|d chwil. Zorganizowane grupy przestpcze i ludzie piorcy brudne pienidze znajduj si w czoBówce tego wy[cigu, wykorzystujc owe technologie na wiele ró|nych sposobów. Od opBaconych z gó- ry telefonów komórkowych do anonimowej komunikacji (pami- taj, |e w samych Stanach Zjednoczonych jest ponad 80 milionów abonentów telefonii komórkowej) do transakcji zawieranych przez Internet  wszystkie narzdzia i technologie dostpne dla [wia- towego biznesu trafiaj równie| w rce [wiatowych przestpców. Nowa gospodarka stanowi dynamiczny rynek, którego prze- stpcza bra nie ignoruje, lecz przyjmuje z otwartymi ramionami, przekuwajc nowe mo|liwo[ci w fakty. Skala tego nieregulowa- nego rynku uBatwia ukrywanie podejrzanych transakcji, procedur i dziaBaD. W ka|dej sekundzie siedmiu nowych u|ytkowników pod- Bcza si do Internetu. W roku 1998 Bczna wielko[ sprzeda|y internetowej wynosiBa 7,8 miliarda dolarów, podczas gdy zaledwie trzy lata wcze[niej wynosiBa jedynie 0,5 miliarda. W kwietniu 2000 roku 6,6 miliona mieszkaDców Rosji miaBo dostp do sieci. Departament Handlu USA w wydanej w czerwcu 1999 The Emer- ging Digital Economy II przedstawiB opini, |e  do 2006 roku po- Bowa pracowników w Stanach Zjednoczonych zatrudniona bdzie w sektorze IT bdz w przedsibiorstwach wykorzystujcych na szerok skal technologie, produkty i usBugi informatyczne . W kwietniu 2000 roku amerykaDski sekretarz skarbu, Lawrence Summers, w rozmowie o atakach komputerowych ostrzegB do[ optymistycznie, |e w cigu 10 lat bezpieczeDstwo informatyczne bdzie miaBo  absolutnie najwy|szy priorytet w obliczu wielu za- gro|eD biznesu . Opinia ta jest zbyt optymistyczna, gdy| zgro- madzone dowody wskazuj, |e opanowanie najnowszych technik pozwalajcych na cyberataki i manipulowanie techniczn infra- struktur zajmie wrogim krajom i zorganizowanym przestpcom znacznie mniej ni| dziesi lat. Rozwój bankowo[ci elektronicznej oraz systemów pBatno[ci elektronicznych tworzy cenne mo|liwo[ci dla ludzi piorcych brudne pienidze. GBówn kwesti, gorco omawian przez dostarczycieli WYPRANE W PRZESTRZENI: CYBERPRANIE W XXI WIEKU 173 usBug z zakresu bankowo[ci internetowej, jest sposób wdro|enia polityki  Znaj Swojego Klienta , kiedy ów klient mo|e by dowoln osob siedzc przed monitorem swojego komputera. BezpieczeD- stwo i poufno[, oferowane przez wszystkie banki sieciowe, s tym, czego wBa[nie ludzie piorcy brudne pienidze |daj od banków w [wiecie materialnym. Sercem handlu internetowego jest bowiem pozbawione granic, midzynarodowe [rodowisko zapewniajce: efektywno[ kosztów wykorzystania nowego medium; szeroki zasig Internetu; trudno[ z identyfikacj to|samo[ci, co dotyczy zarówno dostawcy, jak i klienta; anonimowo[; nowo[. Mieli[my ju| okazj zobaczy, jak przepisy dotyczce prania pie- nidzy potrafi si ró|ni w poszczególnych paDstwach, wic je[li masz wielowalutowe konto w internetowym banku w Finlandii, ale mieszkasz w Hiszpanii, trzymajc pienidze przede wszystkim w bankach angielskich, portugalskich i szwajcarskich, to pod pra- wo której z tych jurysdykcji podpadasz? Oczywi[cie po raz kolejny jeste[my [wiadkami efektywnego wykorzystania midzynarodo- wych kanaBów przerzutowych przez przestpców zorganizowanych, co powinno wywoBa odpowiedz w postaci rozwoju i zacie[nienia wspóBpracy pomidzy poszczególnymi krajami w tym zakresie. Czy jest to jednak mo|liwe, zwa|ywszy na zró|nicowanie stan- dardów, polityki czy opinii w poszczególnych krajach? W[ród mo|liwo[ci, na których przestpcy skupili uwag, znaj- duj si: wykorzystanie najnowszej technologii w celu unikania i utrudniania oficjalnego [ledztwa, zwBaszcza poprzez two- rzenie anonimowych i bezpiecznych metod komunikacji; osiganie zysków w wyniku przeprowadzania cyberataków; 174 BRUDNE INTERESY wykorzystywanie usBug oferowanych za po[rednictwem Internetu przez  prawdziwych dostawców, uBatwiajce pranie pienidzy; reklamowanie w sieci wBasnych usBug (poprzez firmy fa- sadowe); wykorzystywanie przewagi, jak daj zaawansowane tech- nologie i systemy midzynarodowej bankowo[ci i han- dlu, w celu przekazywania pienidzy i towarów na caBym [wiecie. Kwesti dyskusyjn jest to, czy w [wiecie przestpstw informa- tycznych, w których komputer, sie czy system staj si bezpo- [rednim narzdziem zbrodni, ludzie majcy odpowiedni wiedz (hakerzy) nie sprzymierzyli si ju| z przestpcami lub te| nie zo- stali przez nich zatrudnieni. Podstawowym argumentem przecz- cym powy|szej tezie jest fakt, |e wikszo[ ataków ze strony hake- rów nie miaBa charakteru kryminalnego i dokonywana byBa w celu: zrobienia zBo[liwego |artu; udowodnienia, |e co[ takiego mo|e zosta zrobione; przedstawienia swojego stanowiska. Niestety, pojawia si coraz wicej dowodów na to, |e nie zawsze tak to wyglda. Cho nigdy tego nie udowodniono, powszechnie podejrzewa si, |e rosyjskie zorganizowane grupy przestpcze staBy za osBawionym (i skutecznym) atakiem WBadymira Lewina na Citi- bank. Przed skazaniem go 24 lutego 1998 roku w poBudniowej dzielnicy Nowego Jorku Lewin przyznaB si do kradzie|y 3,7 mi- liona dolarów z Citibanku, lecz w akcie oskar|enia znajdujemy za- rzut kradzie|y 400 000 funtów brytyjskich i nielegalnego transferu 11,6 miliona dolarów. Nielegalne transfery oznaczaBy pienidze skradzione przez Le- wina za pomoc komputera, lecz pózniej odzyskane przez Citibank. Je|eli zaBo|ymy, |e w spraw nie byBa zamieszana przestpczo[ WYPRANE W PRZESTRZENI: CYBERPRANIE W XXI WIEKU 175  zorganizowana , wówczas dziaBaniom Lewina nie mo|na przypi- sa motywu innego ni| ch kradzie|y du|ej ilo[ci pienidzy. Klu- czowym pytaniem nie jest jednak to, czy byBo to przestpstwo, lecz to, czy Lewin dziaBaB sam, czy mo|e byB wykonawc planu zorganizowanej grupy przestpczej. Jego ataki przeprowadzone zo- staBy w 1994 roku i mo|na si spiera, czy brak informacji o po- dobnych sprawach byB spowodowany tym, |e takowe nie istniaBy, czy raczej tym (Bo|e uchowaj), |e albo nigdy nie odnaleziono sprawcy, albo te| zaatakowane firmy nie chciaBy nagBa[nia swo- ich problemów. DziaBania Lewina miaBy miejsce w XX wieku, co czyni ogBoszone sze[ lat pózniej ostrze|enia Lawrence a Summer- sa, w którym mówi on o tym, |e w przecigu dziesiciu lat pojawi si zagro|enie cyberatakami, jeszcze bardziej optymistycznymi. Je[li przestpczo[ zorganizowana dziaBa w tej bran|y, to ist- nieje te| wiele innych metod i sposobów ataku, które mog przy- nie[ jej istotne korzy[ci: Istnieje wiele udokumentowanych przypadków kradzie- |y informacji o klientach, zwBaszcza zwizanych z kartami kredytowymi. W maju 1997 roku Carlos Felipe Salgado zostaB aresztowany w San Francisco po próbie sprzeda|y tajnym agentom FBI 100 000 pakietów danych dotycz- cych kart kredytowych za sum 200 000 dolarów. Zatem ka|dy z pakietów informacji dotyczcych jednego klienta byB wyceniony na 2 dolary! Innym istotnym celem ataku przestpców s systemy na- le|ce do rzdów i wymiaru sprawiedliwo[ci. Innymi sBo- wy, przestpcy próbuj zdoby informacje o dziaBaniach podjtych przez wBadze w celu zwalczania przestpczo[ci oraz prania pienidzy. W cigu ostatnich kilku lat do- konano milionów ataków na wiele agencji rzdowych, w szczególno[ci agencje w Departamencie Obrony Naro- dowej Stanów Zjednoczonych. 176 BRUDNE INTERESY Co wicej, w obu wymienionych sieciach, jak równie| w tych nale|cych do firm zwizanych z obronno[ci, mo|na znalez tajne informacje dotyczce operacji i sprztu wojskowego, które mog sprzedane temu, kto zapropo- nuje najwy|sza cen, zwykle zagranicznej organizacji lub obcemu paDstwu. Sieci komputerowe krajowych i zagranicznych korpora- cji mog by zródBem istotnych informacji o klientach, produktach i systemach ochrony przed dziaBaniami prze- stpców. Mo|liwo[ci przestpczego wykorzystywania technologii w celu popeBniania przestpstw wydaj si by nieograniczone. W stycz- niu 1998 roku niemiecki Verbraucherbank wyznaczyB nagrod w wysoko[ci 10 000 marek niemieckich za informacj, która do- prowadziBaby do aresztowania szanta|ujcego bank hakera. Haker domagaB si okupu w wysoko[ci miliona marek, gro|c, |e je[li nie otrzyma pienidzy, opublikuje w sieci poufne dane klientów, które wydobyB z systemu bankowego. Opowie[ci o podobnych szanta|ach, zwBaszcza w odniesieniu do du|ych banków, s na porzdku dziennym. Wykorzystanie stron internetowych w charakterze [rodka umo|liwiajcego i uBatwiajcego pranie pienidzy zostaBo wspo- mniane w niniejszej ksi|ce ju| wielokrotnie, od zawartego w pierwszym rozdziale podsumowania, jakie [rodki uzyskania ano- nimowo[ci s dostpne w Internecie, do licznych usBug oferowa- nych przez dostarczycieli usBug zagranicznych usBug bankowych na ich stronach internetowych. Z caB pewno[ci Internet staB si istotnym czynnikiem majcym wpByw na wzrost mniej lub bar- dziej tajemniczych zagranicznych centrów finansowych. Gdy austriackie banki oferowaBy konta Sparbuch, w celu ich otwarcia nale|aBo uda si do tego kraju lub zapolowa na firm oferujc tak usBug. W jednym i drugim przypadku oznaczaBo to przedzieranie si przez poufne ogBoszenia i wykonywanie licznych telefonów. Jednak|e pod koniec lat 90. XX wieku wszystko ulegBo WYPRANE W PRZESTRZENI: CYBERPRANIE W XXI WIEKU 177 zmianie. Od tego momentu przyszBy u|ytkownik musiaB jedynie klikn znajdujcy si na stosownej stronie przycisk opatrzony na- pisem  Zamów konto Sparbuch ju| teraz . To konkretne konto anonimowe nale|y ju| do przeszBo[ci, niemniej istnieje wiele alter- natywnych rozwizaD, oferowanych w sieci przez tysice usBugo- dawców, którzy utrzymuj, |e udostpniaj  prawdziwie anoni- mowe usBugi bankowe . Nawet po wydarzeniach 11 wrze[nia i ich wpBywie na przepi- sy dotyczce przeciwdziaBania praniu pienidzy ta sama zasada dziaBania odnosi si do banków zagranicznych. Wystarczy klikn mysz, by otrzyma peBn ofert, porówna zakres dziaBania norm prawnych i zamówi co[ w sieci. Co wa|niejsze, ze wzgldu na to, |e |yjemy po cz[ci w wirtu- alnym, cyfrowym [wiecie, bardzo wiele miejsc, które s tak tajem- nicze, |e trudno znalez je w atlasie, w jednej chwili staBo si bar- dziej realnymi i znacznie bli|szymi dla wszystkich  maj one swoje strony internetowe bdz te| zostaBy przedstawione i opisane na setkach innych. W wielu ksi|kach dotyczcych rajów podat- kowych znajduj si szczegóBy opisujce, jak si tam dosta, w któ- rym hotelu si zatrzyma i gdzie si stoBowa. Tak pomocne po- radniki nie poruszaj jednak kluczowej kwestii, jak jest fakt, |e aby otworzy zagraniczny bank lub firm, przyszBy posiadacz nie musi rusza si sprzed ekranu komputera. Jeszcze bardziej zadziwiajce jest to, |e przestpczo[ zorgani- zowana u|ywa Internetu jako [rodka komunikacji oraz miejsca do reklamowania swojej dziaBalno[ci. Chocia| nie znalazBem nigdy strony, która zawieraBaby przycisk opatrzony komentarzem Kliknij tu, by wstpi do Jakuzy (czy dowolnej innej organizacji przestp- czej), istnieje kilka stron niebezpiecznie si do tego zbli|ajcych. Kiedy[ (do momentu zamknicia jej przez autora) istniaBa strona www.gotti.com bronica Johna Gottiego, gBowy nowojorskiej rodzi- ny Gambino. Istnieje te| strona www.yakuza.com, która jest naj- prawdopodobniej |artem. 178 BRUDNE INTERESY W Stanach Zjednoczonych rozmaite gangi wykorzystuj sie, aby promowa swoje dziaBania i jednocze[nie pogr|a inne gangi. Daje si jednak zauwa|y, |e zorganizowane grupy przestpcze wykorzystuj Internet do celów zwizanych z ich dziaBalno[ci. Wiadomo, |e tradycyjne mafie stoj za wieloma stronami przyj- mujcymi w sieci zakBady sportowe. Jeszcze bardziej zuchwaBym przypadkiem jest ujawniona w czerwcu 1998 roku sprawa wBoskiej mafii z Nowego Jorku, która stworzyBa firm doradcz oferujc innym przedsibiorstwom pomoc w uporaniu si z  pluskw mi- lenijn (ang. Y2K). Firma ta, chwalca si wBasn stron i bez- pBatn infolini, opracowaBa interesujce rozwizanie wspo- mnianego problemu. Jej programi[ci udawali si do firm klientów i tam przerabiali programy fiskalne tak, by kierowaBy fundusze na zagraniczne konta bdce wBasno[ci mafii. Szeroki zakres dostpnych dla wszystkich produktów, usBug czy caBej infrastruktury informatycznej otwiera przed przestpcami wspaniaBe mo|liwo[ci, przysparzajc jednocze[nie nowych kBopotów prawodawcom i organom [ledczym. W Internecie mo|na znalez ogromny wybór: darmowych programów pocztowych pozwalajcych na do- stp do wBasnej poczty z dowolnego komputera na [wiecie; licznych darmowych programów przekierowujcych poczt z jednego adresu na inne; najwy|szej jako[ci oprogramowania szyfrujcego; programów  anonimizujcych . DoBcz teraz do tych uBatwieD inne dostpne usBugi: Je[li u|ywasz darmowego konta pocztowego, mo|esz ko- rzysta z niego w dowolnym miejscu na [wiecie, na przy- kBad: w publicznej bibliotece, kafejce internetowej czy na komputerze przyjaciela. Mo|na wic zaBo|y takie konto i Bczy si z nim wyBcznie z publicznych terminali, co oznacza, |e wytropienie osób komunikujcych si w ten sposób jest w zasadzie niemo|liwe. WYPRANE W PRZESTRZENI: CYBERPRANIE W XXI WIEKU 179 Du|a dostpno[ telefonów komórkowych z opBaconym z góry abonamentem, które pozwalaj na zdobycie [rod- ka komunikacji prosto z póBki bez ujawniania to|samo[ci oraz na doBadowanie rachunku za pomoc karty kredy- towej lub, co rozsdniejsze, gotówki, stanowi zaproszenie do anonimowej komunikacji. Jako |e telefon taki jest tani i mo|e by u|ywany na caBym [wiecie, przestpca mo|e kupi go, dzwoni z niego przez dzieD lub tydzieD, a na- stpnie go wyrzuci. Ze wzgldu na czste korzystanie przez policj z podsBu- chów przestpcy regularnie skanuj swoje domy, biura i pojazdy w poszukiwaniu elektronicznych urzdzeD pod- sBuchowych. Wykorzystanie przez przestpców zorganizowanych bez- piecznego szyfrowania elektronicznego w telefonach komórkowych od zawsze utrudniaBo próby tropienia i ana- lizowania dziaBalno[ci przestpczej przez wymiar sprawie- dliwo[ci. Szyfrowanie jest kluczowym narzdziem dla wszystkich zajmujcych si technologi komunikacyjn. Legalni usBugodawcy korzystaj z niego w celu zapewnie- nia autentyczno[ci, spójno[ci, prywatno[ci i bezpieczeD- stwa. Z kolei przestpcy mog swobodnie porozumiewa si midzy sob, je[li komunikacja jest bezpiecznie za- szyfrowana. Drug stron medalu stanowi fakt, |e próby przeciw- dziaBania, wykrywania, dochodzenia i, ostatecznie, kara- nia przestpców s powa|nie ograniczone, je[li stró|om prawa nie uda si zBama szyfru stosowanego do przekazy- wania wiadomo[ci. Jak na ironi, liczne opinie, |e nowa, cyfrowa era caBkowicie po- zbawia ludzi prywatno[ci, zostaBy wywrócone na lew stron przez przestpców oraz ludzi piorcych pienidze, ostro|nie badajcych dostpne [rodki i koncentrujcych si na uBatwieniach, które ra- czej ukrywaj, ni| ogBaszaj. 180 BRUDNE INTERESY Je[li uwa|asz to za sianie paniki, przyjrzyj si uwa|nie rapor- towi, który w grudniu 1999 roku pojawiB si we wBoskiej gazecie Milano Finanza. WedBug niego prokuratura i policja w Palermo odkryBy oszustwo na sum 330 milionów funtów, które stanowiBo cz[ zaprojektowanej przez wBosk mafi [wiatowej operacji pra- nia pienidzy. Pienidze przekazywano midzy kontami firmy amerykaDskiej, która byBa w rzeczywisto[ci zarejestrowana w No- wej Zelandii i na Kajmanach oraz posiadaBa konta w Izraelu i Hiszpanii. Po zakoDczeniu tych transferów pienidze byBy skBa- dane w Szwajcarii i fizycznie przewo|one do banków w Rumunii, Chorwacji, Rosji, Chinach i Liberii. Na jednym z etapów tej podró- |y pienidze rozpBynBy si w cyberprzestrzeni i pojawiBy si jako zakupione w sieci akcje. Prokurator z Palermo stwierdziB, |e  do- chodzenie pozwoliBo odkry nieuregulowany i pozbawiony granic rynek finansowy, otwarty dla ka|dego posiadajcego mo|liwo[ wymiany pienidzy i akcji w dowolnym celu . Nie nale|y jednak pomniejsza potencjaBu, jaki Internet ma dla kogo[, kto chce wykorzysta go do uBatwienia prania pienidzy czy te| generowania zysków ze zbrodni, które nastpnie trzeba b- dzie wypra. Co wicej, jak zobaczyli[my na przykBadzie tradycyj- nych metod prania pienidzy, prawie zawsze istniej pewne me- chanizmy Bczce oba wspomniane problemy. W[ród dostpnych w Internecie stron komercyjnych s te| takie, które daj przestp- com istotne mo|liwo[ci dziaBania. Dla przykBadu: hazard internetowy; pornografia; internetowe usBugi seksualne; seksualne wykorzystywanie nieletnich; inne strony komercyjne oferujce nielegalne usBugi bdz produkty (takie jak narkotyki bdz organy do prze- szczepów). WYPRANE W PRZESTRZENI: CYBERPRANIE W XXI WIEKU 181 Analiza czarnej listy FATF (a wBa[ciwie, |eby u|y jej prawdziwej nazwy,  listy niewspóBpracujcych krajów i terytoriów ) ujawnia, |e nie ma na niej miejsca, które idealnie sprzyja rozwojowi zagro|eD ze strony prania pienidzy w XXI wieku. W miejsce to mo|e trafi ka|dy, nie obowizuj w nim |adne wymagania wstpne, podró| do niego jest za[ niezwykle tania. Internet nie ma granic geogra- ficznych i, co wa|niejsze, nie obowizuj tam |adne przepisy. Ta nowa cyfrowa gospodarka nie zostaBa zignorowana przez bra prze- stpcz, wrcz przeciwnie: oszu[ci oraz ludzie piorcy brudne pienidze z rado[ci powitali oferowane przez ni mo|liwo[ci. W cyberprzestrzeni dostpnych jest wiele okazji, z których jedn stanowi zakBady internetowe. Kiedy w marcu 2000 roku podejmowaBem wstpne badania nad elektronicznym praniem pienidzy, przeszukiwanie sieci z za- pytaniem  virtual casino ( wirtualne kasyno ) daBo 36 000 trafieD. Dzi[ identyczne wyszukiwanie pozwoliBoby na uzyskanie 45 000 trafieD1. Po wybraniu jednej konkretnej gry (blackjacka) pojawiBo si ponad 350 wirtualnych kasyn, wliczajc jedno, które skutecz- nie poBczyBo gr w blackjacka z kwintesencj rozrywek dla doro- sBych. CaBkowita liczba wirtualnych kasyn musi by liczona w set- kach, je[li nie w tysicach. Strony te próbuj na[ladowa wygld gry w prawdziwych kasynach i podobnie jak te ostatnie pragn wycign od Ciebie jak najwicej pienidzy. Ocenia si, |e w 2002 roku internetowi szulerzy stracili 3 miliardy dolarów, ale taka przegrana oznacza, |e Bczny przepByw pienidzy musiaB by du|o wy|szy i, faktycznie, ocenia si go na okoBo 6 miliardów dolarów. W rzeczywisto[ci nikt jednak nie wie, ile tego typu stron istnieje w sieci, jak wielu graczy je odwiedza ani jak wysoki jest poziom zawieranych transakcji. Izba Reprezentantów USA w wielu ró|- nych dokumentach opisaBa hazard internetowy jako raj dla prania 1 Wpisanie hasBa  hazard online daje 44 800 wyników, a dla hasBa  wir- tualne kasyno wyników jest 1330. Dla porównania wpisanie angiel- skiego hasBa  gambling on-line ( hazard online ) daje 738 000 wy- ników  przyp. red. 182 BRUDNE INTERESY pienidzy, wBadze tego kraju próbowaBy te| zakaza takiego hazar- du, pocztkowo powoBujc si na ustaw o przelewach federal- nych z 1960 roku. Mimo to próby wprowadzenia takiego ograni- czenia przypominaj do zBudzenia wysiBki króla Kanuta chccego zawróci morskie fale. Próby zakazania hazardu internetowego w Stanach Zjedno- czonych zmusiBy legalne firmy hazardowe do udania si za granic. W ten sposób legalni usBugodawcy zostali uwikBani w dziaBania znacznie bardziej podejrzanych firm w tajemniczych i egzotycznych miejscach. Spora cz[ tych kasyn internetowych (ocenia si, |e nawet 75%) znajduje si podobno w  rejonie Karaibów . Musz przy tym nadmieni, |e kilka odwiedzanych przeze mnie stron nie miaBo podanego adresu albo byBy praktycznie niemo|liwe do zloka- lizowania. Jak w przypadku wszystkiego, co mie[ci si w odlegBych miejscach za granic, posiadanie przez firm adresu wcale nie musi oznacza, |e jest on prawdziwy. Rzdy takich krajów czerpi du|e zyski z rejestrowania tego typu dziaBaD: okoBo 75 000 dolarów za strony przyjmujce zakBady sportowe i co najmniej 100 000 za wirtualne kasyna. W roku 1999 wiarygodne zródBa podaBy, |e udzielajce takich licencji kraje zgarniaj z tytuBu rocznych opBat ponad 1,5 miliona dolarów miesicznie. Oczywi[cie z wirtualnych kasyn korzysta mo|e ka|dy czBowiek na [wiecie, nie majc pojcia, jakie przepisy (je[li w ogóle jakie[) odnosz si do takiej dziaBalno[ci. Istniej przy tym dodatkowe zagro|enia, takie jak bezprawne wykorzystanie danych z kart kre- dytowych przez administratorów tego typu stron. Podobnie jak w przypadku  prawdziwych kasyn, daj one wspaniaBe mo|liwo- [ci prania pienidzy. FBI w przynajmniej jednym [ledztwie namie- rzyBo zagraniczne strony internetowe oraz ich powizania z oszu- stwami na przelewach i praniem pienidzy. W[ród zamieszanych w to jurysdykcji znajdowaBy si: Curacao, Holandia, Antyle, Antigua i Dominikana. Dodatkowo FBI prowadzi te| dochodzenia w spra- wie zwizków midzy hazardem internetowym a przestpczo[ci zorganizowan (co podkre[la stwierdzenie, |e cyberprzestrzeD pod niejednym wzgldem przypomina prawdziwe |ycie). WYPRANE W PRZESTRZENI: CYBERPRANIE W XXI WIEKU 183  Podwójny cios zadawany przez kasyna, które s rozproszo- ne za granic, w poBczeniu ze sBabymi (lub nieistniejcymi) pro- cedurami sprawdzania historii klienta w tych obszarach prawnych sprawiaj, |e uregulowanie rynku hazardu internetowego jest w zasadzie niemo|liwe. Co wicej, wcze[niej zakBadali[my, |e kasyna internetowe na- prawd prowadz interes, czyli przyjmuj zakBady od rzeczywistych klientów. Wydaje mi si (i na pewno nie jest to oryginalna my[l), |e jedn z bezbBdnych metod skutecznego prania pienidzy jest utrzymywanie przez robic to osob, |e prowadzi ona hazardow stron w sieci (cho w rzeczywisto[ci nie zajmuje si tym) i zaBo- |enie w tym celu konta bankowego. Daje to doskonaBy pretekst do pojawiania si na tym koncie pienidzy napBywajcych z ró|- nych stron [wiata, jak równie| dokonywania podobnych wypBat. Jeszcze jedn korzystn dla piorcych pienidze ludzi komplikacj jest mo|liwo[ wykorzystania przez kasyno maBych zagranicznych banków, które prowadz wspóBprac korespondencyjn z du|ymi instytucjami finansowymi w Stanach Zjednoczonych (co stwarza powszechnie znane ryzyko prania pienidzy, nierozerwalnie zwi- zane z bankowo[ci korespondencyjn). Nie wiadomo zatem, czy nale|y si [mia, czy pBaka, kiedy w internetowym kasynie natrafi si na co[ takiego (jest to para- fraza wBa[ciwej zawarto[ci strony): Jeste[my jednym z cieszcych si najwikszym zaufaniem kasyn w Internecie (& ) nasza licencja zostaBa wydana przez (nazwa zagranicznej jurysdykcji) (& ) Aby gra o pie- nidze, musisz wpierw zarejestrowa kredyt w naszym ka- synie. Stawki i wypBaty rozliczane s w dolarach amery- kaDskich. Mo|esz pBaci za pomoc: 1. Wa|nej karty kredytowej. 2. Przelewu bankowego lub pocztowego. 3. Przekazów pieni|nych Western Union. 4. Przekazów bankowych, czeków bankowych lub czeków potwierdzonych przez bank. 5. Czeków osobistych. 184 BRUDNE INTERESY 6. Mo|esz przysBa gotówk. Nie zalecamy tej formy pBatno[ci, gdy| jest ona niemile widziana przez lo- kalne wBadze. Prowadzimy legaln dziaBalno[ i nie zamierzamy bra udziaBu w |adnym praniu pieni- dzy. PBatno[ gotówk powinna by zatem realizowa- na wyBcznie w ostateczno[ci. Nie przyjmujemy jed- norazowo (podkre[lenie wBasne) stawek wikszych ni| 5000 dolarów. Wygrane i niewykorzystana cz[ kredytu bd wysyBane t sam metod, jaka zostaBa u|yta do otwarcia kredytu (& ) bd one przelane na u|yt kart kredytow lub wysBane przelewem bdz za po[rednictwem czeku firmowego. Sugeruj zatem wysyBa za ka|dym razem sumy odrobin mniejsze ni| 5000 dolarów, rozegra kilka gier (do wyboru jest ich okoBo 20) i za|da, by pozostaBe pienidze zostaBy przelane z powrotem za pomoc czeku. Jest kwesti dyskusyjn, jakie przepisy  Znaj Swojego Klienta realizowane s przez strony oferujce hazard internetowy. Teore- tycznie ka|da z takich stron powinna postpowa zgodnie z regu- Bami ZSK obowizujcymi w jurysdykcji, w której zostaBa zareje- strowana. W tym schemacie (z braku lepszego sBowa) istniej do[ powa|ne luki, dla przykBadu: Wikszo[ kasyn internetowych (je[li nie wszystkie) za- rejestrowana jest w jurysdykcjach, w których przepisy o przeciwdziaBaniu praniu pienidzy s relatywnie sBabe. Pamitaj, |e na li[cie krajów i terytoriów niewspóBpra- cujcych z FATF znajduj si m.in.: Nauru, Niue, St Kitts i Nevis oraz St Vincent i Grenadyny. Nawet je[li przepisy dotyczce prania pienidzy s w da- nym miejscu dobrze rozwizane, jest maBo prawdopodob- ne, |e istniej tam regulacje odnoszce si do kasyn in- ternetowych, zwBaszcza w zakresie nale|ytego starania o klienta. WYPRANE W PRZESTRZENI: CYBERPRANIE W XXI WIEKU 185 Do powy|szych czynników doda nale|y brak przejrzysto- [ci, która jest kluczowym elementem tego typu zagranicz- nych rajów finansowych. Tak wic w praktyce, opierajc si na próbce odwiedzonych przez nas kasyn (rzecz jasna, wyBcznie dla celów badawczych), ogólne zasady ZSK sprowadzaj si do tego, |e obsBuga kasyna przyjmuje za prawd wszystko, co mówi klient, i robi bardzo niewiele lub zgoBa nic, by potwierdzi te informacje. Jako potencjalnych przestpców piorcych brudne pienidze szczególnie zainteresowaBa nas hazardowa strona dziaBajca za po- [rednictwem skrytki pocztowej (ang. PO box) w Antigui. Sama stro- na przyjmuje pBatno[ci czekami i przekazami bankowymi, prze- kazami American Express lub w gotówce. PBatno[ gotówk jest akceptowana, je[li tylko realizowana jest za po[rednictwem prze- syBek poleconych. Nastpnie firma zwraca pozostaBe na koncie [rodki przez  prywatnego kuriera w dowolne miejsce na [wiecie, gratis lub wysyBa  dowoln sum przesyBk polecon, caBkowi- cie gratis . Z anonimowo[ci t Bczy si atrakcyjno[ odlegBych miejsc, w których mo|na obstawia zakBady, jak równie| wykorzystanie zaszyfrowanych danych. Tak wic podczas gdy prawodawcy, stró- |e prawa i wymiar sprawiedliwo[ci wci| koncentruj si na wy- eliminowaniu umo|liwiajcych pranie pienidzy luk w  rzeczywi- stym [wiecie, ich przeciwnicy wykorzystuj w optymalny sposób wszystko to, co jest dostpne w cyberprzestrzeni. Kto[ ma ochot wytypowa zwycizc tego wy[cigu? Wysyp stron o tematyce seksualnej w ka|dej mo|liwej do opi- sania odmianie (i wielu takich, które nie nadaj si do opisania) stanowi dla przestpczo[ci zorganizowanej wspaniaB okazj do uzyskania wpBywów dziki kontroli roztoczonej nad sektorem usBug seksualnych. Ustalono, |e ka|dego roku ilo[ dostpnej w sieci pornografii wzrasta o 400%. Podczas gdy zwykBa pornografia w Internecie stanowi bardzo dochodowy interes, o tyle pornogra- fia z udziaBem dzieci jest najcz[ciej rozprowadzana bezpBatnie. 186 BRUDNE INTERESY Jak na razie nie ma dowodów na to, |e w dziaBalno[ tak zamie- szana jest przestpczo[ zorganizowana, lecz jest jedynie kwesti czasu, zanim to si stanie, co przy okazji zwikszy zagro|enie szanta|em i wymuszeniami, których wBa[ciciele takich stron bd dopuszcza si wzgldem subskrybentów. Ludzie piorcy brudne pienidze zyskuj najwicej na wzro[cie popularno[ci bankowo[ci internetowej i systemów pBatno[ci elek- tronicznej. Po pierwsze, nale|y jednak odró|ni banki, które maj reklamowe strony w Internecie, od takich, które oferuj tam usBu- gi. GwaBtowny rozwój serwisów komercyjnych sprawiB, |e sektor bankowy szybko wkracza na strony oferujce usBugi przekazywa- nia pienidzy. Do[ czsto strony takie s podwykonawcami no- szcymi nazwy sprzyjajce dziaBaniu w sieci, a [wiat bankowy postrzega bankowo[ internetow jako logiczne rozwinicie ban- kowo[ci telefonicznej. Ostatnie badania wykazaBy, |e podobnie jak wielkie centra poBczeniowe (ang. call center) byBy taDsze ni| sie oddziaBów, tak personel obsBugujcy bank internetowy jest taD- szy ni| ten obsBugujcy centrum poBczeniowe. Na stronach WWW pojawiaj si wic nowe, legalne banki oferujce otwieranie i za- mykanie kont, przekazy bezpo[rednie, transfery elektroniczne, wy- dawanie czeków czy zakup papierów warto[ciowych. Dodatkowo klienci ju| istniejcych  tradycyjnych banków s zachcani, a mo|e raczej nakBaniani, do korzystania z banków przez Internet. Rzadko si zdarza, by przynajmniej raz na miesic mój bank nie przysBaB mi pisma lub programu komputerowego majcego mnie zachci do takiego dziaBania. Ostatnie pismo (któ- remu towarzyszyBa piknie zapakowana pByta CD) informowaBo mnie, |e ten bezpieczny system umo|liwia mi: sprawdzenie szczegóBów rachunku, w tym aktualnego sta- nu konta i debetu; sprawdzanie ostatniego i przedostatniego wycigu; wydrukowanie informacji o koncie bdz zapisanie ich na dysku mojego komputera; WYPRANE W PRZESTRZENI: CYBERPRANIE W XXI WIEKU 187 pBacenie rachunków; przemieszczanie pienidzy midzy kontami; sprawdzanie, poprawianie i anulowanie staBych operacji; sprawdzania staBych zleceD. Czegó| jeszcze mógBbym chcie? Nie musz ju| w ogóle chodzi do oddziaBu mojego banku. Ale tu pojawia si problem& Jak wszystko w wirtualnym [wiecie, tak i to eliminuje konieczno[ bezpo[redniego kontaktu. Bank nie mo|e mie pewno[ci, |e oso- ba po drugiej stronie linii telefonicznej jest ich klientem. Wyglda to raczej tak, jak w przypadku kont Sparbuch, gdzie wystarczyBo pojawi si w banku z ksi|eczk i hasBem, by zabra pienidze. Z bankowo[ci internetow jest identycznie  dopóki masz hasBo dostpu, pienidze s Twoje. Podobnie jak w przypadku poczty elektronicznej, klient ma dostp do swojego konta z dowolnego miejsca na [wiecie za po- [rednictwem rozmaitych usBug internetowych, z których |adna nie pozwala usBugodawcy sprawdzi, kim jest osoba korzystajca z rachunku. Podsumowujc, w przypadku internetowych banków reguBa  Znaj Swojego Klienta zostaje dosBownie wyrzucona przez okno, cho usBugodawcy staraj si z tego mtnie tBumaczy. W Japonii zdalne operacje mo|na przeprowadza wyBcznie na kontach otwartych w tradycyjny sposób, twarz w twarz. W Belgii nie ma formalnego rozró|nienia pomidzy sposobami dostpu do konta, wic przepisy o przeciwdziaBaniu praniu pienidzy stosuje si do wszystkich jednakowo. W Stanach Zjednoczonych konta mog by otwierane przez Internet, jednak|e klient musi poda oficjalne numery identyfikacyjne, które s pózniej weryfikowane przez bank. Wszystko to jednak do[ mocno mija si z celem. W sie- ci znalazBem wiele banków, które oferuj natychmiastow mo|- liwo[ prowadzenia operacji przez Internet i istniejcych wyBcznie w Internecie. Co wicej, nawet je[li procedury ZSK s przestrze- gane, to w przypadku konta obsBugiwanego wyBcznie przez Inter- net i tak nie dochodzi do bezpo[redniego kontaktu z klientem. 188 BRUDNE INTERESY Wyobrazmy sobie, |e czBowiek piorcy brudne pienidze mo- |e przedstawi lub te| ma dostp do prawdziwych danych i do- kumentów danej osoby, ewentualnie dysponuje podrobionymi papierami. W tym przypadku mo|e on otworzy tyle kont, ile tylko zapragnie, i wypra wszystko, co tylko zapragnie. Po raz kolejny pojawia si tu pytanie o kontrol ze strony wBadz. Które bowiem paDstwo jest odpowiedzialne za nadzorowanie interneto- wych usBugodawców? Oficjalna odpowiedz brzmi (jak mniemam), |e jednostki oferujce sieciowe usBugi finansowe s w danej jurys- dykcji podlegBe tym samych przepisom, co zwykBe banki. Brzmi to rozsdnie do momentu, w którym nie porównamy tego z rzeczywi- sto[ci, przez co pomysB taki traci sens. Wezmy European Union Bank w Antigui (a wBa[ciwie tam zarejestrowany). Bank of En- gland informowaB potencjalnych klientów o ryzyku inwestowania w EUB, ale w zasadzie nie mógB zrobi nic wicej. CaBa idea Internetu polega na tym, |e niezale|nie od tego, gdzie si znaj- dujesz, mo|esz robi interesy z kimkolwiek i gdziekolwiek. Logicznym rozwiniciem prowadzenia dziaBalno[ci w Internecie jest powstanie powszechnie akceptowanej i przekazywanej cyber- waluty. Przez ostatnie 15 lat [rodowisko fiskalne doprowadziBo nas do sytuacji, w której przewa|ajca wikszo[ pienidzy ma form wirtualn. Twoja wypBata przelewana jest na konto i widzisz j w formie cyfr wydrukowanych na wycigu czy te| wy[wietla- nych na ekranie bankomatu. Za wikszo[ towarów pBacisz kart kredytow lub debetow, kiedy przychodzi rachunek kredytowy, wystawiasz czek, gdy korzystasz z Internetu, pBacisz za kupione rzeczy powszechnie akceptowanym kawaBkiem plastiku. Nastp- nym oczywistym krokiem jest ustanowienie mechanizmu pozwa- lajcego na transfer pienidzy bez udziaBu gotówki. Nosi on wiele ró|nych nazw: pBatno[ bezgotówkowa, waluta elektroniczna, e-pienidz, e-gotówka, lecz w rzeczywisto[ci jest to jedno i to sa- mo. Terminem pBatno[ci elektronicznych okre[la si wiele ró|nych technik i systemów. Za FinCEN: WYPRANE W PRZESTRZENI: CYBERPRANIE W XXI WIEKU 189 Wspólnym elementem tych systemów jest to, |e zostaBy one stworzone, aby zapewni u|ytkownikom natychmiastowy, pewny, bezpieczny i potencjalnie anonimowy sposób transfe- ru [rodków pieni|nych. Po caBkowitym jej wprowadzeniu technologia ta wpBynie na u|ytkowników na caBym [wiecie, zapewniajc oczywiste zyski legalnym przedsibiorstwom. Jednak|e istnieje te| mo|liwo[, |e uBatwi ona midzyna- rodowe przemieszczanie nielegalnie pozyskanych funduszy. (FINCEN, MONEY IN CYBERSPACE, NIEDATOWANY DOKUMENT INTERNETOWY) Obecnie istnieje szereg firm próbujcych sprzeda swój system jako ten, który w przyszBo[ci wyznaczy obowizujcy standard. Jednocze[nie promuje si te| inne systemy. W tej chwili dostp- nych jest okoBo 100 form elektronicznej gotówki, które mog by wykorzystywane w Internecie. Dla przykBadu, je|eli trafisz na stron serwisu informacyjnego, mo|esz zaBo|y za pomoc karty kredy- towej elektroniczny portfel, a koszta wyszukiwania i pobierania artykuBów bd pobierane z tej elektronicznej skrytki. Kwestie do- tyczce wykorzystania takich systemów przez ludzi piorcych brud- ne pienidze odnosz si m.in. do nastpujcych problemów: Z prawnego punktu widzenia banki oraz instytucje finan- sowe peBniBy coraz wa|niejsz rol w zgBaszaniu podejrza- nych transakcji i kontrolowaniu prób prania pienidzy. Je[li banki zostan wyBczone z obiegu pienidza, wów- czas zniesiona zostanie kluczowa instytucja takiej kontroli. Jako |e dostpne s ró|ne rodzaje systemów pBatno[ci elektronicznych, utworzenie jednolitych zasad zgBaszania mo|e okaza si trudne. Zasada ZSK mo|e caBkowicie straci znaczenie, gdy| trans- akcje praktycznie nigdy nie s zawierane twarz w twarz. Kolejnym starym problemem s midzynarodowe kwestie prawne oraz konieczno[ zapewnienia [ci[lejszej wspóB- pracy pomidzy poszczególnymi krajami. Jak pisze FinCEN, unikajc jakiejkolwiek zBo[liwo[ci: 190 BRUDNE INTERESY Obserwowany bByskawiczny rozpad midzynarodowych granic finansowych, bdcy wynikiem transakcji opar- tych na pBatno[ciach elektronicznych, daje asumpt do poszerzenia wspóBpracy i zwikszenia wysiBków midzy instytucjami midzynarodowymi, aby zapewni jedno- lito[ reguB i standardów. Sytuacja, w której jeden kraj bdzie posiadaB szczegóBowe przepisy, podczas gdy drugi nie bdzie miaB |adnych, nie odstraszy przestpców fi- nansowych. Nielegalne pienidze przepByn po prostu do najsBabszego ogniwa. (FINCEN, MONEY IN CYBERSPACE, NIEDATOWANY DOKUMENT INTERNETOWY) Brytyjska NCIS wyraziBa swoje oczywiste obawy w wydanym w 1999 dokumencie Project Trawler: Crime on the International Highways Report: Mo|na by przypuszcza, |e poznanie i wykorzystanie no- wych technologii zajmie organizacjom przestpczym nieco czasu. Jednak|e rzeczywisto[ jest zupeBnie inna. Po wpro- wadzeniu w Wielkiej Brytanii przepisów przeciwdziaBaj- cych praniu pienidzy w latach 1993  1995 gwaBtownemu przyspieszeniu ulegBo przestpcze wykorzystanie sBabiej ure- gulowanych sektorów (w których istniaBa mniejsza szansa na zdemaskowanie). Rozsdnie jest przypuszcza, |e nowy system pBatno[ci zostanie wykorzystany w podobny sposób, je[li pojawi si sprzyjajce okoliczno[ci. Jedn z kluczowych kwestii, która zostaBa zignorowana i podkre- [lona zarazem, jest to, |e aby otrzyma fundusze w formie elek- tronicznej, przestpca musi przeksztaBci gotówk na pienidze wirtualne, aby zapBaci za[ gotówk, musi dokona operacji od- wrotnej na pienidzu cyfrowym. W rzeczywisto[ci jedynie pierwsza poBowa tego twierdzenia jest prawdziwa. Nie sugerujemy, |e wir- tualne pienidze zastpi czy wypr materialn walut, lecz naj- prawdopodobniej bdzie mo|na wykorzystywa elektroniczne pie- nidze do kupowania cennych ruchomo[ci, takich jak samochody. W ten sposób mo|liwe bdzie pranie funduszy uzyskanych z prze- WYPRANE W PRZESTRZENI: CYBERPRANIE W XXI WIEKU 191 stpstw bez potrzeby przeksztaBcania ich w rzeczywiste pienidze. Ryzyko zwizane z wirtualnym pienidzem polega na jego niezwy- kBej mobilno[ci oraz anonimowo[ci. Obecna sytuacja, w której nie ma dominujcego systemu czy produktu, jest bardzo atrakcyjna dla ludzi piorcych brudne pienidze, gdy| zró|nicowanie syste- mów i podej[cia do nich oznacza brak wspólnych sposobów kon- troli czy standardów zapobiegania praniu pienidzy. W tej chwili wiele form elektronicznej gotówki jest zale|nych od [rodków prze- kazywanych za po[rednictwem banków lub kart kredytowych. Najlepszym sposobem na osignicie maksymalnego stopnia ano- nimowo[ci i uniknicie bezpo[redniego kontaktu przy przekazy- waniu elektronicznych pienidzy jest nawizanie wspóBpracy z internetowym bankiem przez Internet. Dla przykBadu, klient od- wiedza wirtualny bankomat i uzupeBnia swój elektroniczny portfel za pomoc prawdziwych pienidzy ze swojego konta lub karty kredytowej. Z tego powodu mo|na twierdzi, |e elektroniczne pie- nidze mog zosta wykorzystane jako narzdzie na etapie ma- skowania, lecz nie umo|liwiaj prania pienidzy jako takiego. Prawdopodobny scenariusz mo|e wyglda tak: fundusze uzyskane z przestpstw s umieszczane w zagranicznym banku lub nawet lokalnej instytucji finansowej w jurysdykcji, w której przepisy dotyczce prania pienidzy s maBo efektywne. Od tego momentu wszystkie operacje dokonywane s za pomoc kompute- ra, gdy bank, w którym zBo|ono pienidze, dysponuje interneto- wym systemem bankowym, pozwalajcym na przesyBanie elektro- nicznych pienidzy. E-gotówka mo|e te| zosta zakupiona za pomoc wydanej na to konto karty kredytowej. Przestpca jest nastpnie w stanie przemieszcza elektroniczne pienidze szybko i praktycznie anonimowo. Fundusze mog zosta pózniej u|yte do zakupienia portfela papierów warto[ciowych na caBym [wiecie. Jedyny bezpo[redni kontakt nastpuje w chwili otwierania pierw- szego konta, a i to da si omin, otwierajc je w banku interne- towym. Jako |e istnienie elektronicznych [rodków pBatno[ci uBatwia to wszystko, nic nie stoi na przeszkodzie, by przestpca zrobiB to teraz. I to skutecznie. 192 BRUDNE INTERESY Inn form elektronicznej gotówki s karty chipowe. ByBy one próbnie wprowadzane w wielu rejonach [wiata, najcz[ciej przez firm Mondex (obecnie stanowic cz[ Mastercard Internatio- nal), która, jak mi wiadomo, prowadziBa eksperymenty w Wielkiej Brytanii, Australii i Nowej Zelandii. W chwili, gdy pisz te sBowa, wielu [wiatowych wBa[cicieli koncesji czeka na wdro|enie tej technologii. Karty te podobne s do elektronicznych portfeli pod tym wzgldem, |e po przelaniu na nie funduszy mo|na wykorzy- stywa je tak, jak karty kredytowe lub debetowe, dokonujc za- kupów za zawarte na nich pienidze. Podczas prób w angielskim Swindon ogólne wra|enie nie byBo szczególnie korzystne, gdy| karty Mondex nie miaBy przewagi nad standardowymi kartami, a nawet sprawiaBy wicej problemów, gdy| trzeba byBo upewnia si, |e s one zasilone gotówk. Jednak|e w Australii i Nowej Zelandii mo|liwe byBo posiadanie kart nieprzypisanych, które mo|na zasila za pomoc transferów z innych kart, lecz nie z kredytowych i debetowych kont banko- wych. Transfery takie mogBy by dokonywane za po[rednictwem telefonu, sieci bdz specjalnego portfela przemieszczajcego fun- dusze z jednej karty do drugiej. Stanley Morris, dyrektor FinCEN, w przemówieniu wygBoszonym w 1995 roku przed Podkomisj Kongresu ds. Bankowo[ci podczas posiedzenia po[wiconego przy- szBo[ci pienidza zauwa|yB, |e takie karty nios ze sob powa|ne ryzyko prania pienidzy: ZaBó|my, |e u|ytkownik Internetu jest te| handlarzem nar- kotyków lub czBonkiem gangu przestpców prowadzcych inn zBo|on dziaBalno[. Pomy[lcie, jakie zamówienia mógB- by taki handlarz przyjmowa, jakie towary zamawia i ja- kich transakcji dokonywa, gdyby, dla przykBadu, mógB on pobra nieograniczon ilo[ gotówki z karty chipowej na komputer, a nastpnie przekaza te fundusze w dowolne miejsce na [wiecie, czynic to wszystko anonimowo, nie zo- stawiajc za sob [ladu po transakcjach i bez potrzeby ko- rzystania z tradycyjnych instytucji finansowych. Lub, jak sam Mondex pisaB w zamieszonym na swojej stronie in- ternetowej w 2000 roku materiale reklamowym: WYPRANE W PRZESTRZENI: CYBERPRANIE W XXI WIEKU 193 Elektroniczne pienidze Mondex ró|ni si od innych kart chipowych tym, |e s na tyle bezpieczne i zBo|one, by po- zwoli na przekazywanie elektronicznej gotówki  z rki do rki , dokBadnie w taki sam sposób, jak przy wrczaniu gotówki czBonkowi rodziny czy przyjacielowi. Inne karty chipowe dziaBaj na zasadzie kart kredytowych czy debeto- wych i musz kontaktowa si z centralnym systemem kom- puterowym, przez co umo|liwiaj jedynie przepByw gotówki od klienta przez sprzedawc do banku. Karty Mondex pozwalaj równie| na przechowywanie wielu walut jednocze[nie. Oczywi[cie, jak ka|dy mechanizm wykorzystywany przez ludzi piorcych pienidze, Mondex i podobne systemy oferuj legalnym przedsibiorcom wspaniaBe mo|liwo[ci oraz usprawnie- nia. Niestety, nowe osignicia tego typu mog by równie| bar- dzo szybko wykorzystane do celów przestpczych. Internet i postp w zakresie systemów pBatno[ci elektronicz- nej nie tylko caBkowicie zmieniaj sposób prowadzenia interesów na caBym [wiecie, ale równie| mog zapewni (o ile ju| tego nie zrobiBy) istotn mo|liwo[ prania pienidzy w cyberprzestrzeni bez pomocy [wiadomych wspólników. We wspóBczesnym systemie finansowym w ka|dym kraju istnieje [cisBa kontrola ze strony banku centralnego. W [wiecie pienidzy elektronicznych caBa idea odrbnego paDstwa, a co za tym idzie, tak|e systemy regulacyjne, zostaj zniesione. Nowy [wiat handlu elektronicznego nie ma jesz- cze mechanizmów pozwalajcych na monitorowanie czy kontro- lowanie prania pienidzy. Co wicej, banki nie s ju| potrzebne do przelewania pienidzy, gdy| ka|dy mo|e to zrobi za pomoc komputera osobistego przy wykorzystaniu elektronicznej gotówki i przelewów bezpo[rednio pomidzy u|ytkownikami, bez koniecz- no[ci wBczania w to tradycyjnej instytucji finansowej. Elektroniczne pienidze dostpne s teoretycznie w dowolnym miejscu na [wiecie i mog by wysBane w dowolne inne miejsce na [wiata. Na pocztku XXI wieku przestpcy prawdopodobnie wynalezli nowy technologiczny wybielacz pozwalajcy im pra pie- nidze jeszcze lepiej. 194 BRUDNE INTERESY Jest co[ niezwykle smutnego w tym, |e zwykBe pranie pieni- dzy wci| panoszy si w najlepsze, jednym z powodów takiego stanu rzeczy jest za[ niemo|no[ ustanowienia midzynarodowych [rodków zapobiegawczych. Stosowne wBadze koncentruj si na zagranicznych centrach finansowych, traktujc je jako siedliska zarazy w cywilizowanym [wiecie. Jednak|e ludzie piorcy pieni- dze znajduj si o krok naprzód w stosunku do tego, przemiesz- czajc i piorc pienidze w cyberprzestrzeni. Je[li to pole pozostanie nieuregulowane, przestpcy nie bd musieli korzysta z zagra- nicznych centrów finansowych. Po co si tak wysila, je[li najlep- szym narzdziem do prania pienidzy jest osobisty komputer? Wszystko, czego potrzebuje osoba piorca pienidze, dostpne jest dzi[ w sieci. Mo|na tam otworzy konto bankowe, regulowa przedsibiorstwo midzynarodowe, zapisa si do jednego z wielu programów handlu akcjami, kontaktowa si za pomoc anoni- mowych kont pocztowych, handlowa przy u|yciu dostpnych systemów pBatno[ci elektronicznych, przelewa pienidze przez in- ternetowe kasyna i kolektury sportowe, kupowa nieruchomo[ci, przelewa pienidze przez aukcje, otwiera swoje zagraniczne lub sieciowe banki. Mo|esz robi tam, co tylko zapragniesz. I cokol- wiekby nie mówiBy wBadze, nie istniej tam granice paDstwowe, nie wymaga si bezpo[rednich spotkaD, nie ma doradców zada- jcych dziwne pytania, w sumie jest tam bardzo niewiele prze- szkód uniemo|liwiajcych lub utrudniajcych pranie pienidzy w przestrzeni.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Gdyby glupota miala skrzydla Najslynniejsze katastrofy marketingu hi tech Wydanie drugie glupot
PHP 101 praktycznych skryptów wydanie drugie
PHP i MySQL Tworzenie stron WWW Wydanie drugie Vademecum profesjonalisty phms2v
Mac OS X Wydanie drugie macosm
Rozbudowa i naprawa komputera Kompendium Wydanie drugie
ZUS S 72b Wniosek płatnika składek o wydanie zaświadczenia o niezaleganiu w opłacaniu składek
GIMP cwiczenia praktyczne Wydanie II
??danie wydania postanowienia
C cwiczenia praktyczne Wydanie II

więcej podobnych podstron