65313
postulat obiektywizmu, czyli niezależności wiedzy od tego, kto ją formułuje. Już brytyjski filozof nauki Karl R. Popper podkreślał rolę otwartej krytyki w środowisku naukowym jako mechanizmu kontroli i korekty jednostronnych poglądów. Idącą w podobnym kierunku propozycję przedstawił niemiecki filozof i socjolog Jiirgen Habermas, który w-skazuje, że interpretacja rozumiejąca nabiera charakteru obiektywnego, jeśli jest formułowana w drodze otwartej dyskusji z udziałem wielu badaczy w warunkach „idealnej sytuacji komunikacyjnej", czyli całkowitej swobody wypowiedzi, rówrnej pozycji dyskutantów, braku jakichkolwiek nacisków zewnętrznych i argumentów nieme-rytorycznych. Wyłaniająca się z takiego wt pełni demokratycznego dyskursu wiedza wolna jest od subiektywnych skrzywień.
Do przełomu antypozytywistycznego i antynatural i stycznego w socjologii przyczynili się także socjologowie polscy. Ojciec akademickiej socjologii w Polsce Florian Znaniecki był, wspólnie z amerykańskim psychologiem Williamem Thomasem, twórcą głośnej koncepcji „współczynnika humanistycznego". Podkreślała ona, że wszelkie fakty społeczne, w odróżnieniu od przyrodniczych, są zawsze związane z działalnością jakichś ludzi, są faktami „czyimiś, a nie niczyimi", mieszczą się w obrębie życiowych doświadczeń jakichś jednostek lub zbiorowości, które się z nimi stykają, postrzegają, doznają, przeżywają, interpretują, oceniają. Mają więc z natury zawarty w sobie ów „współczynnik humanistyczny". I dlatego badać je można tylko z perspektywy tych ludzi, w których doświadczeniu występują, stawiając się w ich położeniu, patrząc na świat ich oczami, rozszyfrowując ich hierarchie wartości, systemy reguł jakimi się kierują, a nie wr drodze jakiejś oderwanej, zewnętrznej obserwacji. A więc inaczej, trzeba zawsze badać społeczeństwo z uwzględnieniem „współczynnika humanistycznego". Konkretnym wryrazem takiego stanowiska metodologicznego było oparcie się przez Thomasa i Znanieckiego w ich monumentalnym dziele o emigrantach polskich pt. Chłop polski zo Europie i w Atneryce. na szczególnym typie źródeł. Sięgnęli mianowicie do listów i pamiętników, czyli, jak to nazywali, „dokumentów osobistych". W ten sposób mogli dotrzeć do autentycznego punktu widzenia emigrantów rzuconych w nowe i obce środowisko społeczne i kulturowe, zrozumieć „od środka" ich problemy i dramaty. Po II wojnie światowej d-> umocnienia w Polsce nurtu antynaturalistycznego i antypozytywistycznego, bardzo wpływowego od czasu Znanieckiego, przyczynili się dwaj wybitni uczeni -Józef Chałasiński i Stanisław Ossowski. Pierwszy kierowrał uwagę ku z gruntu humanistycznej problematyce kultury i kontynuował w jej badaniu metodę interpretowania pamiętników (np. w znanej pracy Młode pokolenie cltłopózo). drugi głęboko argumentował tezę o zasadniczych „osobliwościach nauk społecznych" wr porównaniu z naukami o przyrodzie.
Typową dla modelu pozytywistycznego tezę o tzw „symetrii wyjaśniania i przewidywania", to znaczy pogląd, że dysponując eksplanacyjną teorią na ukową możemy formułować niezawodne przewidywania przyszłych zjawisl społecznych, zakwestionowało od czasów Comte’a wielu socjologów. Zwrócili oni uw-agę, że nawet znając wszystkie pojedyncze prawra rządzące życiem społecznym, nie potrafimy przewidzieć, wr jakich unikalnych kombinacjach zadziałają i jak nawzajem wpłyną na swoje ostateczne efekty. Nawet bowiem wr najprostszej sytuacji społecznej występuje wielka mnogość czynników sprawczych, z których każdy uruchamia inne prawa. A ponadto, każde celowe i zamierzone działanie wyzwala wielką ilość efektów niezamierzonych, skutków ubocznych czy nawet sprzecznych z zamierzeniami, nieraz bardzo pośrednich i odległych. Pewna analogia tego problemu występuje i w naukach przyrodniczych. Znamy przecież wszystkie prawa grawitacji, a nie potrafimy przewidzieć, gdzie upadnie liść niesiony wiatrem, dysponujemy wszystkimi
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Mierniki zdrowia w zależności od tego kto dokonuje oceny zdrowia Obiektywne: mierzone przez profesjo
przeprowadzony zgodnie z regułami sztuki (metody), jego wyniki będą prawdziwe niezależnie od tego, k
img010 Jfijrk mediów ię/jt w medwdi z perspektywą genologic/ną). Niezależnie jednak od tego, czy uzn
648 ANDRZEJ WYROBISZ od tego, kto je budował i jakim celom miały służyć; należy przy tym brać pod uw
AOUTAWOWI METODY DAPAWCZE - TEONIA I MANTYKA TESTOWANIA 415 nie od tego. kto i kiedy przeprowadza tę
img014 (5) J ~78 Mapa punktów Zmienia się zależnie od tego, kto postrzega ciało - czy na zmasakrowan
BIBLIOTEKA UNIWERSYTECKA W TORUNIU 93 (niezależnie nawet od tego, czy jego komputer jest połączony z
DISNEY MAM 5 LAT (29) Narysuj w każdej ramce jeden obiekt większy, a drugi mniejszy od tego, który j
DSC07262 ■ południowo-wschodnie to była już Wielkopolska (Krajna).3 Niezależnie wszakże od tego czy
img231 mocy oraz potrzeb dzieci. Niezależnie jednak od tego, ile dzieci bierze udział w zajęciu, pod
więcej podobnych podstron