70667

wszechwładnym. Arystoteles znany jest przede wszystkim z teorii dobra wspólnego - res publica. Grecka polis była właśnie rzeczą wspólną dla obywateli (chociaż oczywiście nie wszyscy mogli być obywatelami). I greckiej polis, i obywatel to konstrukcje bardzo praktycznie potraktowane, bo Arystoteles władzę łączy z odpowiedzialnością. Arystoteles mówi również o etyczności i moralności władzy, twierdzi, że demokracja może się zdemoralizować, że musi być przed tym chroniona. Arystoteles władzę postrzega jako rzeczywistość, jako zjawisko, które można zweryfikować. Una Muno, publicysta hiszpański, pisał w XX w., że na intelektualistach spoczywa szczególny obowiązek dbania o państwo, ponieważ to oni mają możliwości umysłowe do wprowadzania ewentualnych zmian, czyli podobnie jak Arystoteles łączy władzę z odpowiedzialnością.

św. Tomasz z Akwinu to jedna z bardziej znanych postaci w doktrynach politycznych, również prawnych. Czerpał on z myśli antycznej, arystotelowskiej, szczególnie jeśli chodzi o ideę dobra wspólnego, bo łączył wykonywanie władzy i polityki właśnie z tą ideą i uznał, że władza, jej byt i działanie są uzasadnione słabością człowieka i koniecznością działania dla jego ochrony, a inaczej rzecz ujmując, uważał, że człowiek, który jest słaby nie potrafi się sam zorganizować, potrzebna jest mu pomoc, zarówno w życiu doczesnym, jak i w dążeniu do życia wiecznego (bo pamiętamy, że św. Tomasz to teolog katolicki i jego koncepcja jest silnie związana z uznaniem boskiego pochodzenia władzy). Twierdził on, że władza pochodzi od Boga, ale może ona utracić swój boski charakter, wtedy kiedy sprzeciwia się nakazom bożym. Podobnie również prawo. Kiedy władza nie spełnia woli bożej, można się jej sprzeciwić, a nawet ją obalić. Głosił to na przełomie XII i XIII wieku, wiec twierdzenia takie były wyjątkowe. Samo twierdzenie, że władza musi podporządkować się prawu boskiemu było wyłomem w dotychczasowym myśleniu, a i później nie każda doktryna przewidywała możliwość obalenia władzy. Wg św. Tomasza prawo jest dobrej wspólnym, władza jest powołana do organizowania życia ludzi, ponieważ oni sami są za słabi, by sami się zorganizować, władza jest podporządkowana prawo boskiemu, można się jej sprzeciwić, kiedy się mu sprzeniewierzy. Władza wg św. Tomasza jest uzasadniona funkcjami, które wypełnia: ochrona człowieka w życiu doczesnym, prowadzenie go do Boga, ma ona funkcję społeczną, nie istnieje sama dla siebie.

Renesansowa myśl o polityce/władzy: pojawia się przekonanie, że człowiek to istota pozytywna z natury, dążąca do dobra, będąca dobrą, a w konsekwencji nie można traktować władzy jako instytucji, która ma łagodzić, ograniczać spory pomiędzy ludźmi, służyć do poskramiania natury ludzkiej. Uznano za fałszywą tezę, że człowiek jest z natury zły. Później te tezy wracały np. Hobbes: „człowiek człowiekowi wilkiem".

Wiek XIX: zmienia się optyka, władzę zaczęto postrzegać generalnie inaczej. Zdecydowanie utraciła swój boski charakter. Charakteryzuje się wiek X IX nowoczesnym odejściem do państwa i władzy. Pojawia się założenie, że władza chroni interesy, że ten, który zdobywa władzę chroni swoje interesy (twierdzenie westminsterskie). Pojawia się pytanie: w jakim stopniu uwzględnia się interesy przegranych? Ale to bardzo szerokie pytanie.

W drugiej połowie XIX wieku i na początku XX wieku: idea marksistowska, leninowska, po drugiej wojnie: myśl Maxa Webera.

Koncepcja marksistowska: łączy istnienie polityki, wykonywania władzy z istnieniem państwa. Dla marksistów te zjawiska są nierozłączne. A trzeba to uzupełnić o bardzo istotny komponent: wykonywanie władzy politycznej w powiązaniu z władzą ekonomiczną. Ten związek marksiści określają genetycznym, to znaczy: wykonywanie władzy politycznej, powstanie państwa są możliwe