3784495570

14 Literatura polska w świecie. Tom V

Polski, żeby odkryć rozbieżność między autokryteriami literatury polskiej i ich bułgarską interpretacją, która tworzy zupełnie odrębną hierarchię, rozumianą jako potrzeba samorealizacji wyrażająca się w dążeniu człowieka do rozwoju swoich możliwości w estetycznym ukazaniu potrzeb harmonii i piękna. Tekst ten, pięknie przetłumaczony przez bułgarską poetkę Dorę Gabe, został recepcyjnie zmitologi-zowany zarówno dzięki sztuce przekładu, jak i słynnej przedmowie Bojana Pe-newa do wydania z roku 1925 (w serii „Biblioteka Polska”).

Przywołując potrzebne do badań źródła, poszukuję związków między recepcją przekładową i recepcją krytycznoliteracką na poziomie i w kontekście ich wzajemnych stosunków i zależności. Przyjmuję bowiem, że utwór literacki nie może podlegać pełnoprawnej recepcji wyłącznie na poziomie krytycznoliterackim; jego prawdziwą obecność utwierdza dobry przekład, który wychodzi poza rolę anonimowego sługi i który może znieść albo podnieść wartość dzieła, a nawet sam może stać się arcydziełem, tak jak stało się to z przekładami Dory Gabe (1888-1983), bułgarskiej pisarki, poetki i tłumaczki, która przełożyła dzieła Juliusza Słowackiego, Iwana Wa-lewa - tłumacza wierszy Jana Kochanowskiego, czy Błagi Dimitrowej (1922-2003), słynnej bułgarskiej poetki i wiceprezydent kraju, wyśmienitej pisarki, przyjaciółki Wisławy Szymborskiej i Zbigniewa Herberta. Warto dodać, że Pan Tadeusz Adama Mickiewicza w przekładzie Blagi Dimitrowej wydawano w Bułgarii trzy razy, a za arcydzieło przekładowe uważane jest jej tłumaczenie Wielkiej Improwizacji.

Początki przekładowej recepcji

LITERATURY POLSKIEJ W BUŁGARII

Pierwsze wydania literatury polskiej w Bułgarii ukazują się jeszcze przed narodowym wyzwoleniem Bułgarii. Nie są to jednak dzieła prezentujące literaturę polską i jej dorobek, nie mówią one o Polsce, ale przede wszystkim o Bułgarii widzianej oczyma Polaków związanych z Bułgarią i jej historią. Jedyne dzieło z polskim wątkiem to utwór w historii literatury marginesowy, którego autorstwo - z powodu podpisu inicjałami I.K. - przez długi czas mylnie przypisywano Józefowi I. Kraszewskiemu, a w rzeczy samej jest to powieść sensacyjna, która wyszła spod pióra Władysława Kulczyckiego⁶ i opowiada o skandalicznym zamknięciu w izolatce krakowskiej mniszki Barbary Ubryk. Utwór ten był w Bułgarii rozumiany jako antyklerykalny i imponował sentymentalnemu czytelnikowi, z kolei ze względu na słabość przekładu i brak artyzmu wywołał krytykę największych bułgarskich pisarzy.

Zob. H. Khuhmhh, riojicKa muza, npoHUKHcuia e óbjisapcKania Jiumepamypa npes nocpedm-Mecmaomo Ha pyMancKama, b: Bbmapo-pyMbHcm numepamypm e3auMooniHouieHm npe'3 X e, Co(jma: H3p. EAH, 1980, s. 245.