3784500337

124 Mirosław Bochenek

tycznym, do których zalicza się m.in. teorię rozwoju kapitalizmu, kryzysu nadprodukcji i „krachu” kapitalizmu, koncepcję rewolucji światowej czy historyczną analizę rozwoju przemysłu w Królestwie Polskim. Zostały one zawarte w kilku książkach, m.in.: Die industrielle Entwicklung Polens (1898), Die Akkumulation des Kapitals (1913), Einfiihrung in die Nationalókonomie (posthum, 1925). R. Luksemburg pochodziła z rodziny średnio zamożnego kupca żydowskiego. W wieku 19 lat wyemigrowała do Szwajcarii celem odbycia studiów przyrodniczych, matematycznych i ekonomicznych na Univesitat Ziirich, ukończonych ze stopniem doktora w 1897 r. Rok później wyemigrowała do Niemiec, gdzie kontynuowała działalność rewolucyjną (rozpoczętą już w gimnazjum), publicystyczną oraz wykładała ekonomię polityczną i historię gospodarczą w Szkole Partyjnej SPD w Berlinie. Za swoje poglądy i działalność była wielokrotnie więziona w Rosji (Warszawa) oraz Niemczech (Zwickau, Berlin, Wronki i Wrocław).

Joan Violet Robinson odbyła studia ekonomiczne (jej wykładowcami byli A. Marshall i J.M. Keynes) na University of Cambridge, po których podjęła na tymże uniwersytecie pracę naukową, rozpoczynając od stanowiska asystentki na stanowisku profesora ekonomii kończąc. Przekonana co do słuszności nowo powstałego keynesizmu włączyła się w jego rozwój, stworzyła oryginalną teorię konkurencji niedoskonałej oraz podjęła próbę syntezy teorii keynesowskiej i marksowskiej teorii reprodukcji („lewicowy” keynesizm). Do jej najważniejszych publikacji należą m.in.: The Economics of Imperfect Competition (1933), Introduction to the Theory of Employment (1937), The Accumulation of Capital (1956), Economic Philosophy (1963) oraz Economic Heresies (1971). W uznaniu wielkich zasług dla rozwoju teorii ekonomii uniwersytety w Londynie i Liege nadały jej tytuł doktora honoris causa.

Wspomniana dominacja mężczyzn w gronie twórców ekonomii mogła wynikać z kilku powodów. Jednym z nich było zbyt późne otwarcie uniwersytetów dla kobiet. Prawo to zostało stworzone dopiero w drugiej połowie XIX w. Pierwszą uczelnią, która umożliwiła kobietom zdobycie wyższego wykształcenia, był Universitat Zurich, pierwszą studentką zaś była Rosjanka Nadjeżda P. Susłowa, wypromowana w 1867 r. Drugą uczelnią, która otworzyła swe podwoje dla kobiet, była paryska Sorbona¹².

Dostęp do edukacji i presja społeczna sprawiły, że 98,3% twórców ekonomii to mężczyźni. Wzrastająca liczba pracowników nauki i studentów płci żeńskiej -obserwowana od drugiej połowy XX w. - może w najbliższych latach tę proporcję poprawić na korzyść kobiet.

¹² Por. J. Hulewicz, Sprawa wyższego wykształcenia kobiet w Polsce w XIX wieku, Nakładem Polskiej Akademii Umiejętności - Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, Kraków 1939, s. 195-201.