3124727015

122 Ewa Szymanik

sytuacji jest w jakikolwiek sposób związana z umacnianiem się zasad ekonomii społecznej. Głównym problemem Polski jest występowanie tzw. deficytów bliźniaczych, czyli związków między ujemnym saldem budżetu państwa (saldem finansów publicznych) a ujemnym saldem bilansu obrotów bieżących. Wywołuje to szereg negatywnych skutków dla kształtowania się międzynarodowej konkurencyjności gospodarki Polski¹² i przekłada się też na niższy wpływ wymiany handlowej na rozwój kraju. Należy pamiętać, że polska gospodarka nadal bazuje na zwiększaniu efektywności, podstawowe znaczenie mają zatem wszelkie dążenia do wzrostu wydajności wykorzystywanych czynników wytwórczych (np. doskonalenie jakości kadr, poprawa funkcjonowania rynków produktów i czynników wytwórczych, zwłaszcza pracy, a także podniesienie poziomu rozwoju technicznego). Przedsiębiorstwa zajmujące się handlem zagranicznym nie odbiegają od tego schematu. Można je uznać za elementy gospodarki społecznej tylko w tym sensie, że nie jest prawdą, iż są one rozliczane wyłącznie przez swoich założycieli i inwestorów, gdyż muszą się liczyć z preferencjami i zmianami gustów czy wymagań swoich klientów, od których są zależne¹³.

W wyniku zmian i sprzyjających warunków na zagranicznych rynkach stopniowo zmniejszała się przewaga komparatywna krajów UE, a także następowało zbliżanie struktur wymiany, czyli zmniejszanie dysproporcji rozwojowych. Trzeba pamiętać, że nie oznacza to szybkiego skracania dystansu między Polską a Unią ani nie jest dowodem na radykalną poprawę skuteczności funkcjonowania gospodarki po wprowadzeniu nowych zasad, zwłaszcza konstytucyjnego zapisu o społecznej gospodarce rynkowej.

W tym okresie następowało wdrażanie nowych przepisów i norm w celu szybkiego dostosowania się do struktur unijnych, w które chciała wejść Polska. Ważny był rozwój nastawiony na zysk, a nie cele społeczne. Mimo całego szeregu problemów (bezrobocie, spadek dochodów części społeczeństwa) uważano, że sfera socjalna jest domeną państwa i to ono powinno dbać o najbardziej poszkodowanych (niekiedy określanych w literaturze mianem wykluczonych, np. przez ułomność, długotrwałe bezrobocie itp.). Wszelka działalność socjalna utożsamiana była z gospodarką uspołecznioną. Jedyną powszechnie znaną formą były spółdzielnie, na ogół kojarzone ze spółdzielniami mieszkaniowymi. Jak zresztą wykazują liczni autorzy¹⁴, podejście to nie zmieniło się wśród Polaków do dziś.

¹² Szerzej na ten temat: J. Misala, Stabilizacja makroekonomiczna w Polsce w okresie transformacji ze szczególnym uwzględnieniem deficytów bliźniaczych, Prace i Materiały Instytutu Gospodarki Światowej, nr 283, SGH, Warszawa 2007.

¹³ Dokładniej to zagadnienie zostało opisane w: I. Kuraszko, B. Rok, op. cit.

¹⁴ Np.: I. Kuraszko, B. Rok, op. cit.; W. Kwaśnicki, op. cit.; J. Wygnański, P. Frączak, Ekonomia społeczna w Polsce - definicje, zastosowania, oczekiwania, wątpliwości, Ekonomia Społeczna. Teksty 2006; M. Gumkowska, J. Herbst, J. Huszcz, Społeczny kontekst rozwoju ekonomii społecznej w Polsce - raport z badania. Ekonomia Społeczna. Teksty 2006 i inni.