plik


ÿþMINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ Jolanta Górska Suszenie skór wyprawionych z okryw wBosow 744[03].Z3.02 Poradnik dla ucznia Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji  PaDstwowy Instytut Badawczy Radom 2006  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego Recenzenci: dr in|.. Marian Grabkowski in|. StanisBaw Pietryka Opracowanie redakcyjne: in|. Jolanta Górska Konsultacja: mgr in|. ZdzisBaw Feldo Korekta: Poradnik stanowi obudow dydaktyczn programu jednostki moduBowej 744[03].Z3.02  Suszenie skór wyprawionych z okryw wBosow zawartego w moduBowym programie nauczania dla zawodu GARBARZ SKÓR 744[03]. Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji  PaDstwowy Instytut Badawczy, Radom 2006  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 1 SPIS TREZCI 1. Wprowadzenie 3 2. Wymagania wstpne 5 3. Cele ksztaBcenia 6 4. MateriaB nauczania 7 4.1. Podstawy teoretyczne procesu suszenia skór z okryw wBosow 7 4.1.1. MateriaB nauczania 7 4.1.2. Pytania sprawdzajce 9 4.1.3. wiczenia 9 4.1.4. Sprawdzian postpów 11 4.2. Urzdzenia suszarnicze stosowanego suszenia skór z okryw wBosow 12 4.2.1. MateriaB nauczania 12 4.2.1.1. Suszarnie komorowe 13 4.2.1.2. Suszarnie tunelowe 14 4.2.1.3. Suszarnie bbnowe 16 4.2.1.4. Suszarnie promiennikowe 17 4.2.2. Pytania sprawdzajce. 18 4.2.3. wiczenia 18 4.2.4. Sprawdzian postpów 20 4.3. Technika suszenia skór z okryw wBosow 21 4.3.1. MateriaB nauczania 21 4.3.2. Pytania sprawdzajce 22 4.3.3. wiczenia 23 4.3.4. Sprawdzian postpów 24 5. Sprawdzian osigni 25 6. Literatura 30  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 2 1. WPROWADZENIE Otrzymujesz poradnik, który bdzie Ci pomocny w nabywaniu umiejtno[ci praktycznego wykonywania czynno[ci podczas operacji suszenia skór wyprawianych z wBosem. Poradnik zawiera: 1. Wymagania wstpne, czyli wykaz niezbdnych umiejtno[ci i wiedzy, które powiniene[ mie opanowane, aby przystpi do realizacji tej jednostki moduBowej. 2. Cele ksztaBcenia tej jednostki moduBowej. 3. MateriaB nauczania umo|liwiajcy samodzielne przygotowanie si do wykonania wiczeD i zaliczenia sprawdzianów. 4. PrzykBady wiczeD, które zawieraj: - wykaz materiaBów, narzdzi i sprztu potrzebnych do realizacji wiczenia, - pytania sprawdzajce wiedz potrzebn do wykonania wiczenia, - sprawdzian teoretyczny, który wykonujc powiniene[ odpowiada na pytanie tak lub nie, co oznacza, |e opanowaBe[ materiaB albo nie. - sprawdzian umiejtno[ci praktycznych. 5. Zestaw zadaD testowych sprawdzajcych Twoje opanowanie wiedzy i umiejtno[ci z zakresu caBej jednostki. PrawidBowe odpowiedzi s dowodem osignicia umiejtno[ci zakBadanych w celach nauczania w tej jednostce moduBowej. 6. Literatur oraz inne zródBa informacji które powiniene[ wykorzysta do poszerzenia wiedzy. Jednostka moduBowa  Suszenie skór wyprawionych z okryw wBosow , z której tre[ci teraz si zapoznajesz, jest cz[ci materiaBu moduBu 744[03].Z3  Technologia wykoDczania i uszlachetniania skór z wBosem . Tre[ci materiaBu nauczania omawiaj operacje i czynno[ci jakie nale|y wykona aby przygotowa skór z zachowan okryw wBosow do ostatecznego wykoDczenia poddajc j procesowi suszenia. Dlatego poznanie zawartego w jednostce materiaBu nauczania jest konieczne by prawidBowo przeprowadza procesy wykaDczania wBa[ciwego i uszlachetniania skór z wBosem. Je|eli bdziesz miaB trudno[ci ze zrozumieniem tre[ci tematu lub wiczenia, to popro[ nauczyciela lub instruktora o wyja[nienie i ewentualne sprawdzenie, czy wBa[ciwie zrozumiaBe[ i dobrze wykonujesz dan czynno[. Po przerobieniu materiaBu spróbuj zaliczy sprawdzian z zakresu jednostki moduBowej. BezpieczeDstwo i higiena pracy W czasie wykonywania zadaD i wiczeD musisz przestrzega regulaminów, przepisów bhp i higieny pracy oraz instrukcji przeciwpo|arowych i ochrony [rodowiska, wynikajcych z rodzaju wykonywanych prac. Z przepisami tymi zostaniesz zapoznany przed przystpieniem do wykonania wiczeD lub zadaD produkcyjnych.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 3 Schemat ukBadu jednostek moduBowych 744[03].Z3 Technologia wykoDczania i uszlachetniania skór z wBosem 744[03].Z3.01 NatBuszczanie skór z okryw wBosow 744[03].Z3.02 Suszenie skór wyprawionych z okryw wBosow 744[03].Z3.03 Przygotowanie skór wyprawionych z okryw wBosow do uszlachetniania 744[03].Z3.04 744[03].Z3.05 Uszlachetnianie okrywy wBosowej Uszlachetnianie tkanki skórnej skór skór z wBosem 744[03].Z3.06 Ocena jako[ciowa, rozsortowywanie i przechowywanie skór wyprawionych z okryw wBosow  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 4 2. WYMAGANIA WSTPNE Przystpujc do realizacji programu jednostki moduBowej powiniene[ umie: - odczytywa i stosowa instrukcje technologiczne dotyczce czynno[ci i operacji wyprawy ró|nych rodzajów skór z okryw wBosow, - stosowa metody badania organoleptycznego wilgotno[ci skór, - posBugiwa si przyrzdami pomiarowymi do okre[lania temperatury i wilgotno[ci powietrza, - definiowa pojcia wilgotno[ wzgldna i bezwzgldna powietrza, - zorganizowa stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii, - dobiera i stosowa odzie| ochrony osobistej na stanowisku pracy, - stosowa zasady bezpiecznej pracy i ochrony [rodowiska wykonujc czynno[ci technologiczne przy wyprawie skór z wBosem, - ukBada skóry na boczki garbarskie lub podesty, - korzysta z ró|nych zródeB informacji zawodowej.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 5 3. CELE KSZTAACENIA W wyniku procesu ksztaBcenia powiniene[ umie umie:  wyja[ni cel i zasady obowizujce w procesie suszenia skór,  dobra urzdzenia suszarnicze w zale|no[ci od rodzaju i przeznaczenia skór,  dobra metod i technik suszenia, ustawi parametry suszenia dla ró|nych rodzajów skór,  przeprowadzi proces suszenia skór, obsBu|y urzdzenia suszarnicze,  dokona organoleptycznej oceny wysuszenia skór,  zdj, rozBo|y i dokona klimatyzacji skóry po suszeniu,  przygotowa skóry do wykoDczania wBa[ciwego.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 6 4. MATERIAA NAUCZANIA 4.1. Podstawy teoretyczne procesu suszenia skór z okryw wBosow 4.1.1. MateriaB nauczania Z dotychczas poznanego materiaBu nauczania wiesz, |e celem wyprawy skór z okryw wBosow jest przemiana skóry surowej futerkowej w skór wygarbowan i ewentualnie uszlachetnion. Oznacza to celowe wykonanie na tkance skórnej i okrywie wBosowej wielu specjalistycznych operacji i procesów technologicznych obejmujcych chemiczne i mechaniczne dziaBania. KoDcowym efektem tych dziaBaD jest wyrób gotowy o odpowiednich cechach, wBa[ciwo[ciach fizycznych i chemicznych oraz wygldzie zewntrznym wBa[ciwym do przewidzianych warunków jego u|ytkowania. Najwa|niejsze cechy skóry futerkowej wyprawionej to: - podwy|szona temperatura skurczu w stosunku do skóry surowej nawet do 700C, - odporno[ na dziaBanie wody i mikroorganizmów, - odpowiednie wBa[ciwo[ci fizyczne wyczuwalne organoleptycznie: pulchno[, mikko[, elastyczno[, miBy i delikatny dotyk, - wBa[ciwo[ci fizyczne okre[lane badaniami laboratoryjnymi: wytrzymaBo[ na rozerwanie i wydBu|enie maksymalne, wytrzymaBo[ szwu, przepuszczalno[ powietrza i pary wodnej, - brak zawarto[ci w tkance skórnej i okrywie wBosowej substancji szkodliwych dla zdrowia u|ytkownika, - brak zwizków chemicznych powodujcych brudzenie i barwienie, - estetyczny i elegancki wygld skóry jako caBo[ci a szczególnie jej strony u|ytkowej. Wikszo[ tych cech nadawane jest skórom w drugim etapie wyprawy czyli w procesach wykoDczania i uszlachetniania Dla ró|nych asortymentów skór operacje i procesy wykoDczalnicze mog by ró|ne. Wa|nym procesem technologicznym majcym wpByw na wBa[ciwo[ci fizyczne i estetyczne skór futerkowych wyprawionych jest suszenie. Jest to proces zBo|ony pod wzgldem technologicznym, a jego zasadniczym celem jest usunicie ze skóry nadmiaru wilgoci. Ten nadmiar wilgoci w skórze utrudniaBby przeprowadzanie operacji i czynno[ci technologicznych w etapie wykoDczania wBa[ciwego i uszlachetniania tkanki skórnej i okry- wy wBosowej skór. Suszenie ma równie| wpByw na wydajno[ powierzchniow skór. Podczas wyprawy skóry z okryw wBosow mog by poddawane procesowi suszenia nawet dwa lub trzy razy. Za ka|dym razem zasady prowadzenia procesu suszenia s takie same. Przy wyprawie skór do stanu naturalnego, zadaniem suszenia jest odparowanie wody zawartej w skórach po procesach garbowania i natBuszczania, a w przypadku skór uszlachetnianych w procesach chemicznych, tak|e odparowanie wody po kpielowych procesach barwienia i natBuszczania. Odparowanie wody przebiega w podwy|szonej temperaturze otoczenia. Woda przechodzi w stan gazowy pary wodnej i w postaci gazowej odprowadzona jest na zewntrz skóry do otaczajcego powietrza. Przemiana wody ze stanu ciekBego w stan gazowy wymaga: 1) doprowadzenia ciepBa w postaci podgrzanego powietrza, 2) odprowadzenia pary wodnej do otaczajcego skóry [rodowiska i dalej poza suszarni. Odparowanie wody ze skór powoduje |e zawarto[ wilgoci w otaczajcym powietrzu stale wzrasta co jednocze[nie jest przyczyn zmniejszania szybko[ci odparowywania ze skór  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 7 wody. Zale|no[ ta jest prawdziwa w staBej temperaturze i staBym ci[nieniu otaczajcego powietrza. Suszenie przebiega do momentu wyrównania wilgotno[ci powietrza z wilgotno- [ci materiaBu suszonego. W praktyce produkcyjnej przyjte jest okre[lenie wilgotno[ci wzgldnej powietrza. Jest to stosunek pary wodnej zawartej w powietrzu do ilo[ci pary w stanie nasycenia w danej temperaturze. Stosunek ten wyra|any jest w procentach Je|eli podniesiemy temperatur otoczenia lub wymienimy wilgotne powietrze na bardziej suche, proces suszenia zachodzi dalej. A wic parametry ci[nienia, temperatury i wilgotno[ci powietrza s jednocze[nie parametrami warunkujcymi przebieg szybko[ci i efektywno[ci procesu suszenia skór. Skóry przeznaczone do suszenia s materiaBem o du|ej zawarto[ci wody pomimo |e uprzednio poddawane s operacji odwirowania, która eliminuje zawarto[ wody do okoBo 50%. Woda w skórze wystpuje jako woda kapilarnie wypeBniajca przestrzenie midzy wBóknami skóry, oraz chemicznie zwizana z biaBkami jej budowy strukturalnej lub ze [rodkami wprowadzanymi w trakcie wyprawy. Mechanizm suszenia skór dzieli si na trzy fazy: - przepByw wody przez kapilary w kierunku powierzchni skóry, - odparowanie wody z powierzchni skóry, - wymiany warunków otoczenia suszonego materiaBu przez odprowadzenie wilgotnego powietrza. Pierwsza faza suszenia wstpnego zwizana jest z doprowadzaniem ciepBa i podgrzania suszonego materiaBu. Jest to etap dyfuzji czyli przepBywu wody w kapilarach do powierzchni skóry i zale|y od wielko[ci kapilar oraz trwaBo[ci wizania wody przez tkank skórn. W drugiej fazie zachodzi parowanie wody z powierzchni skóry do otoczenia. Jest to okres staBej szybko[ci suszenia. W dalszym cigu nastpuje dyfuzja wody do powierzchni a jej szybko[ jest równa szybko[ci odparowywania wody. Warunkiem jest jednak staBe dostarczanie okre[lonych ilo[ci ciepBa. Najlepszym sposobem dostarczania ciepBa podczas suszenia skór futerkowych jest przepBywajce z odpowiedni prdko[ci podgrzane powie- trze. Szybko[ suszenia jest tym wiksza, im wy|sz temperatur ma otaczajce powietrze i im mniejsza jest jego wilgotno[ wzgldna. Po pewnym czasie wewntrz suszonej skóry wytwarza si spadek wilgotno[ci i na powierzchni skóry nie jest doprowadzana taka ilo[ wody jaka mogBaby z niej odparowa. Prdko[ parowania zmniejsza si a poniewa| ilo[ doprowadzanego ciepBa jest taka sama to temperatura powierzchni skóry wzrasta. Przy dalszym intensywnym suszeniu zachodzi zjawisko spadku wilgotno[ci materiaBu suszonego a| do tak zwanej wilgotno[ci krytycznej. Przejawia si to w postaci przesuszonych miejsc na powierzchni skóry. W trzeciej fazie nastpuje dalsze odparowanie wody z powierzchni skóry do otoczenia. W tym okresie szybko[ suszenia jest zmienna i stopniowo powolnieje w zale|no[ci od wilgotno[ci chwilowej powietrza i materiaBu suszonego. W dalszym cigu nastpuje przepByw dyfuzyjny wody do powierzchni skóry wspomagany mechanizmem kurczenia si materiaBu i wzrostem ci[nienia wewntrznego. W procesie wyprawy skór z okryw wBosow suszenie w du|ym stopniu decyduje o jako[ci i wydajno[ci produkowanych skór. Suszenie ma za zadanie nie tylko odprowadzenie nadmiaru wody ze skór lecz tak|e wpBywa na dalsze wizanie i utrwalenie garbnika oraz równomierne rozprowadzenie i osadzenie na wBóknach skórnych innych [rodków gBównie [rodków natBuszczajcych. W technologii wyprawy skór futerkowych obowizuje zasada aby proces suszenia przebiegaB mo|liwie szybko co pozwala na wyprodukowanie skór o wysokiej wydajno[ci powierzchniowej i du|ej cigliwo[ci. Nie wolno jednak nadmiernie podnosi temperatury suszenia lub prowadzi proces nierównomiernie. Skóry tak suszone nie uzyskuj cech mikko[ci i pulchno[ci w dalszych procesach wykoDczania. Zbyt dBugie suszenie  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 8 i w niskich temperaturach wyraznie obni|a wytrzymaBo[ tkanki skór na rozciganie. Wysuszone skóry powinny zawiera od 12% do 16% wody. Warunki suszenia skór z okryw wBosow zale| od rodzaju i wielko[ci skór oraz od metody garbowania. Skóry o du|ej powierzchni i grubszej tkance skórnej na przykBad: owcze, cielce, kozie, nale|y suszy w ostrzejszych warunkach to znaczy w temperaturze 45 50 0C. Przy skórach maBych i o delikatnej, cienkiej tkance na przykBad lisy, tchórze, pi|maki  wa- runki suszenia musz by Bagodniejsze z temperatur nie przekraczajc 35 400C. Temperatura suszenia skór garbowanych metod piklow lub innymi metodami pseudogarbowania nie powinna przekracza 450C. Proces suszenia skór futerkowych powinien by prowadzony przy staBej kontroli parametrów suszenia. Tabela 1. Warunki suszenia skór owczych garbowania chromowego [1,s.238] Faza suszenia Parametry suszenia pocztkowa koDcowa 1 2 3 4 5 6 7 Zrednia temperatura po- 50 48 46 44 41 39 36 wietrza w 0C Zrednia wilgotno[ 60 44 42 40 39 30 30 wzgldna powietrza w % Prdko[ przepBywu po- Do 1,5 0,5 wietrza w m/s W maBych zakBadach produkcyjnych do[ czsto stosuje si metod suszenia skór futerkowych przez ich rozwieszenie w pomieszczeniu w warunkach naturalnych jako tak zwane suszenie klimatyczne. Ta metoda  wzmacniana jest podgrzaniem powietrza i wymuszonym wietrzeniem pomieszczenia. W zale|no[ci od stosowanych warunków suszenia uzyskuje si skóry w towarze gotowym o zró|nicowanych cechach i wBa[ciwo[ciach: mikko[ci, pulchno[ci i cigliwo[ci tkanki skórnej, jej wytrzymaBo[ci fizycznych na rozciganie i rozerwanie a tak|e na zwikszenie siBy osadzenia wBosa i wydajno[ci powierzchniowej skór. 4.1.2. Pytania sprawdzajce Odpowiadajc na pytania, sprawdzisz, czy jeste[ przygotowany do wykonania wiczeD. 1. W jakim etapie wyprawy skór z okryw wBosow wystpuje proces suszenia? 2. Jaki jest cel suszenia skór wyprawianych z okryw wBosow? 3. Na czym polega suszenie skór futerkowych? 4. Jakie parametry maj wpByw na proces suszenia skór z okryw wBosow? 5. Na jakie cechy i wBa[ciwo[ci skór wyprawionych z wBosem ma wpByw proces suszenia? 6. Na czym polega mechanizm procesu suszenia skór? 7. Od czego zale|y dobór warunków suszenia ? 8. Co to jest wilgotno[ wzgldna powietrza?  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 9 4.1.3. wiczenia wiczenie 1 Korzystajc z planszy obrazujcej budow histologiczn i strukturaln skór, omów mechanizm procesu suszenia skór. Sposób wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie powiniene[: 1) zapozna si z materiaBem nauczania tej jednostki moduBowej. 2) przygotowa plansz obrazujc budow strukturaln i histologiczn skóry, 3) przedstawi kolejne fazy procesu suszenia skór: - dyfuzji kapilarnej wody, - przechodzenia wody na powierzchni suszonej skóry, - odparowywania wody z powierzchni suszonej skóry, 4) wyja[ni zale|no[ procesu suszenia od parametrów temperatury i wilgotno[ci powietrza, 5) wyja[ni pojcie wilgotno[ci wzgldnej powietrza. Wyposa|enie stanowiska pracy: - plansza obrazujce budow strukturaln skóry, - plansza obrazujca budow histologiczn skóry, wiczenie 2 Zbadaj zawarto[ wilgoci w skórach wyprawianych z okryw wBosow: a) po operacji odwirowania skór przed suszeniem, b) po procesie suszenia. Badanie wykonaj metod wagow. Sposób wykonania wiczenia: Pamitaj o przepisach i regulaminie bezpieczeDstwa i higieny pracy obowizujcych w pracowni materiaBoznawstwa w której bdziesz wykonywaB wiczenie. Aby wykona wiczenie powiniene[: 1) zapozna si z materiaBem nauczania tej cz[ci jednostki moduBowej, 2) przypomnie sobie wiadomo[ci z jednostki moduBowej 744[03].O1.04  Wykonywanie oznaczeD kontrolno-pomiarowych w procesach wyprawy skór , 3) przygotowa i zapozna si z instrukcj badania zawarto[ci wilgoci w skórach, 4) przygotowa próbki skór futerkowych do badania: - wykroi próbki pierwotne ze skór po operacji odwirowania przed suszeniem i po procesie suszenia, - rozdrobni próbki pierwotne skór i przygotowa próbki laboratoryjne, 5) przygotowa urzdzenia laboratoryjne i pomiarowe oraz naczynia laboratoryjne: - waga laboratoryjna analityczna, - suszarka laboratoryjna, - naczyDka wagowe,  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 10 6) wykona badanie i oznaczy zawarto[ci wilgoci w próbkach skór: - naczyDka wagowe wymy, wysuszy i wa|y do ustalenia staBej masy  wynik zapisa w dzienniczku praktyki - przenie[ rozdrobnione próbki laboratoryjne skór do osobnych, oznaczonych naczyniek wagowych, - zwa|y i ustali mas naczyniek wagowych z próbkami skór wynik zapisa w dzienniczku praktyk, - obliczy mas skór wilgotnych  wynik zapisa, - przenie[ naczyDka z próbkami skór do suszarki i suszy w warunkach okre[lonych w instrukcji wykonania badania, - oznaczy mas skór po wysuszeniu próbek - wyniki zapisa, - obliczy zawarto[ wilgoci w skórach  wynik poda w procentach, 7) uporzdkowa stanowisko pracy, 8) wzi udziaB w dyskusji podsumowujcej zadanie. Wyposa|enie stanowiska pracy: - instrukcja wykonania badania na zawarto[ wilgoci w skórze, - próbki skór futerkowych po operacji odwirowania przed suszeniem, - próbki skór po procesie suszenia, - waga laboratoryjna, - suszarka laboratoryjna, - naczyDka wagowe, - dzienniczek praktyki. 4.1.4. Sprawdzian postpów Czy potrafisz: Tak Nie 1) wyja[ni cel procesu suszenia skór z okryw wBosow? 2) wyja[ni mechanizm przebiegu procesu suszenia skór? 3) zdefiniowa pojcia: dyfuzja, przepByw kapilarny, parowanie wody, stan gazowy wody, wilgotno[ wzgldna powietrza, wilgotno[ krytyczna skóry, parametry technologiczne suszenia skór? 4) omówi warunki suszenia skór futerkowych w zale|no[ci od rodzaju, wielko[ci skór i metody garbowania? 5) wyja[ni wpByw procesu suszenia na cechy u|ytkowe i wBa[ciwo[ci fizyczne skór?  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 11 4.2. Urzdzenia suszarnicze stosowane do suszenia skór z okryw wBosow 4.2.1. MateriaB nauczania Suszenie skór jest procesem technologicznym wyprawy skór w etapie ich wykoDczania. W procesie tym skóry wygarbowane i natBuszczone, jako materiaB zawierajcy do[ du| ilo[ wilgoci, poddawane s dziaBaniu o[rodka suszcego. Efekty suszenia zale|ne s od: - rodzaju o[rodka suszcego, - wBa[ciwo[ci o[rodka suszcego wyra|onych w parametrach temperatury i wilgotno[ci, - czasu i sposobu oddziaBywania o[rodka suszcego. W procesie suszenia skór wyprawianych z okryw wBosow o[rodkiem suszcym jest powietrze o okre[lonej temperaturze i wilgotno[ci. OddziaBuje ono na powierzchni suszonych skór  zabierajc z nich wilgo a| do momentu osignicia stanu równowagi wilgoci w skórze i powietrzu. Zabieranie wilgoci polega na jej odparowaniu z powierzchni skór i przej[cia do o[rodka otaczajcego skór czyli do suszcego powietrza. Szybko[ odparowania wody z powierzchni skór, czyli prdko[ suszenia, zale|y od temperatury i ilo[ci wilgoci ju| zawartej w powietrzu suszcym. W technologii wyprawy skór zale|no[ci temperatury i wilgotno[ci powietrza suszcego s regulowane zastosowaniem odpowiednich pomieszczeD suszarniczych wyposa|onych w urzdzenia do zmiany temperatury i wymiany powietrza w suszarni. Budowa oraz rozwizania techniczne w wyposa|eniu suszarni dotyczce cyrkulacji i zmian temperatury powietrza suszcego, maj wpByw na sposób i czas suszenia skór. Proces wBa[ciwego suszenia mo|e przebiega w formie swobodnego, powolnego suszenia klimatycznego, lub suszenia szybkiego w sztucznie wytworzonej atmosferze. W wyprawie skór z wBosem suszenie klimatyczne, niekiedy stosowane w maBych zakBadach sBabo wyposa|onych technicznie, wspomagane jest ogrzewaniem i wymuszonym wietrzeniem przestrzeni suszarniczej. W przemy[le garbarskim u|ywane s suszarnie o ró|nych rozwizaniach technicznych i konstrukcyjnych przystosowane do suszenia skór. Do skór z wBosem najcz[ciej u|ywane s: a) suszarnie komorowe  stanowice zamknit przestrzeD w której przebiega caBy proces suszenia, b) suszarnie tunelowe  zbudowane z poszczególnych komór lub sekcji tworzcych tunel. W poszczególnych sekcjach mo|na wprowadza ró|ne parametry powietrza suszcego które najlepiej odpowiadaj warunkom technologicznym suszenia skór, c) suszarnie bbnowe  dziaBajce na zasadzie suszenia skór w wewntrznej cz[ci bbna a|urowego ogrzanym powietrzem z wymiennika cieplnego. Suszarnie bbnowe u|ywane s gBównie do podsuszania skór przed suszeniem wBa[ciwym, d) suszarki promiennikowe  w których wykorzystuje si dziaBanie promieniowania podczerwonego. Ten typ suszarek jest wykorzystywany gBównie do suszenia skór futerkowych w ku[nierstwie. Skóry suszone w suszarniach komorowych i tunelowych zawieszone s luzno na dr|kach lub haczykach albo napite na specjalne ramy. Suszenie w tych typach suszarD jest suszeniem konwekcyjnym polegajcym na doprowadzaniu do materiaBu suszonego, ciepBego powietrza o okre[lonej wilgotno[ci, które powoduje odparowanie wilgoci z powierzchni materiaBu.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 12 4.2.1.1. Suszarnie komorowe Suszarnie komorowe nale| do najcz[ciej u|ywanych w suszeniu skór futerkowych. W suszarniach tych odbywa si regulowana, intensywna cyrkulacja powietrza z mo|liwo[ci automatycznego doboru parametrów suszenia. W zale|no[ci od sposobu wieszania skór, sposobu dostarczania ciepBa i przenoszenia powietrza oraz konstrukcji wykonania, istnieje wiele typów suszarni komorowych. Najprostsz w konstrukcji jest suszarnia wyposa|ona w wysuwane segmenty w których zamocowane s dr|ki do wieszania skór. Dr|ki mog by zamocowane na dwóch lub trzech poziomach w zale|no[ci od wielko[ci suszonych skór. W ka|dym segmencie na jednym poziomie znajduje si od 3 do 5 dr|ków. Zawieszanie skór na dr|kach odbywa si przy wysunitym segmencie z boku suszarni. Segmenty mog by wysuwane z obu stron co uBatwia i przy[piesza zaBadunek urzdzenia. Powietrze dostarczane jest doBem suszarni przez wymiennik ciepBa, a odprowadzane gór wycigiem grawitacyjnym. Suszarnia komorowa dr|kowa z przeno[nikiem BaDcuchowym jest bardziej unowocze[nionym typem suszarni komorowej (Rys.1). Rys. 1 Schemat komorowej suszarni dr|kowej [2, s. 194] 1- obudowa suszarni, 2  rurocig wycigowy, 3  nadmuch ciepBego powietrza, 4  wentylatory do cyrkulacji powietrza, 5  kanaB wylotu wilgotnego powietrza, 6  kanaB zasysania Zwierzego powietrza, 7  przesBona regulacji dopBywu i wypBywu powietrza, 8  grzejniki parowe do ogrzania powietrza, 9  perforowana podBoga suszarni, 10  zawieszone skóry, 11  drzwiczki suszarni, 12 dr|ki do zawieszania skór zamontowane na ruchomym przeno[niku. Komora suszarni ograniczona jest izolowan obudow. W przedniej [cianie zamontowane s drzwiczki uchylane w czasie wieszania skór a zamykane na czas suszenia skór. Dr|ki do zawieszania skór przesuwane s przeno[nikiem BaDcuchowym w obwodzie zamknitym w obrbie suszarni na dwóch poziomach dolnym i górnym. yródBem ciepBa ogrzewajcego powietrze s grzejniki parowe umieszczone tu| nad podBog. Ogrzane powietrze unosi si do góry i suszy zawieszone na dr|kach skóry przez odparowanie wody z powierzchni skór. W górnej cz[ci suszarni zamontowany jest wycig rurowy odprowadzajcy wilgotne powietrze na zewntrz komory suszarniczej, a dolnym  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 13 wentylatorem zasysane jest [wie|e powietrze i wtBaczane przewodem rurowym pod grzejniki parowe. PrzepByw powietrza regulowany jest przesBon automatycznie regulujc nastawione parametry suszenia. Suszarnia wyposa|ona jest w urzdzenia kontrolno-pomiarowe parametrów technologicznych suszenia skór. Inny typ konstrukcyjny suszarni komorowej to suszarnia ramowa z metalowymi pBytami perforowanymi (Rys.2). Ten typ suszarni u|ywany jest do suszenia skór du|ych na przykBad owczych. Rys. 2 Schemat suszarni komorowej ramowej [1 s. 112] 1  komora suszarnicza, 2  szyna przeno[nikowa, 3  rama no[na, 4  rama obrotowa, 5  pByta metalowa perforowana, 6  wentylator, 7  silnik wentylatora, 8  nagrzewnica, 9  wywietrznik, 10  rozpita skóra. Skóry suszy si rozpite przy pomocy specjalnych spinaczy  zaczepów na perforowanych, metalowych pBytach, które zamocowane s obrotowo na staBym obramowaniu. Ramy na specjalnych rolkach mo|na wysuwa po szynie na zewntrz komory suszarniczej. Po wysuniciu i przekrceniu ramy o 900 w pozycji równolegBej do podBogi, na pBycie rozkBada si skór i specjalnymi zaczepami z zaciskiem przypina do perforacji. Skóry przypina si z obu stron pByty przekrcajc j do pionu a nastpnie o 900 w drug stron. Po przypiciu skór ram nale|y przekrci do pierwotnego poBo|enia i wsun do komory suszarniczej. W ten sam sposób zdejmuje si skóry po zakoDczeniu procesu. Skóry suszone s powietrzem ogrzanym przez nagrzewnic i wprowadzanym w obieg za pomoc wentylatora. Do regulacji dopBywu [wie|ego i odpBywu  zu|ytego powietrza sBu| wywietrzniki w obudowie komory suszarniczej. Suszarnia wyposa|ona jest w urzdzenia kontrolno-pomiarowe parametrów technologicznych suszenia skór. 4.2.1.2. Suszarnie tunelowe W suszarniach tunelowych suszenie skór odbywa si w dBugich tunelach suszarniczych o przekroju dostosowanym do wielko[ci powierzchni suszonych skór (Rys.3 i 4). Skóry zawiesza si na dr|kach przymocowanych do przeno[nika przesuwajcego si wzdBu| tunelu i wykonanego z dwóch BaDcuchów umieszczonych po obu bokach tunelu. W najprostszym typie suszarni tunelowej skóry zawieszane na dr|kach przed tunelem suszarniczym,  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 14 przesuwane s w przeciwprdzie z podgrzanym powietrzem wzdBu| tunelu. DopByw ciepBego powietrza i szybko[ przesuwu przeno[nika s tak regulowane, aby po przej[ciu przez tunel uzyskaBy wBa[ciwy stopieD wysuszenia. Rozwizania konstrukcyjne suszarni tunelowych mog by ró|ne i s dostosowane do rodzaju i wielko[ci produkowanych skór oraz do wyposa|enia linii produkcyjnej zakBadu. Najbardziej powszechne s suszarnie zbudowane w ksztaBcie litery U i umieszczonego po[rodku midzy tunelami kanaBu z urzdzeniami grzewczo-wentylacyjnymi. Rys. 3 Schemat suszarni konwekcyjnej tunelowej [1, s.110] 1  nagrzewnica, 2  grzejniki dodatkowe, 3  wentylatory, 4  silnik napdu wentylatora, 5  wywietrznik, 6  silnik napdu przeno[nika, 7  tunel suszarni, 8  BaDcuch przeno[nika. Odmian konstrukcyjn suszarni tunelowej jest suszarnia segmentowa (Rys. 4). Zbudowana jest z segmentów poBczonych ze sob w dowolnej ilo[ci zale|nej od wymaganej wydajno[ci produkcji. Ka|dy segment stanowi samodzieln sekcj suszc z wBasnym systemem cyrkulacji powietrza.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 15 Rys. 4 Schemat cyrkulacji powietrza w suszarni tunelowej segmentowej [2,s.196] 1  sekcje suszarnicze, 2  BaDcuchy przeno[nika, 3  dr|ki do zawieszania skór, 4  zawieszone skóry. Wentylatory przepompowuj powietrze z przestrzeni roboczej ka|dej sekcji pobierajc z jednej strony i przez nagrzewnic wtBaczajc z drugiej strony. PrzepByw powietrza jest poziomy i w ka|dej sekcji skierowany w przeciwnym kierunku prostopadBym do ruchu przeno[nika skór. Ostatnia sekcja nie jest zawieszana skórami co umo|liwia ruch przeno[nika podczas suszenia do przodu i do tyBu o jedn sekcj. Powoduje to zmian kierunku przepBywu powietrza midzy skórami. Dziki temu suszenie jest bardziej równomierne. Powietrze suszce kr|y stale w zamknitym obiegu ka|dej sekcji a| do prawie peBnego nasycenia wilgoci. Wówczas automatycznie cz[ powietrza odprowadzana jest do atmosfery przy równoczesnym czerpaniu z otoczenia powietrza [wie|ego. Jest to tak zwana recyrkulacja cz[ciowa powietrza. Mieszanina powietrza [wie|ego i nasyconego ale o podwy|szonej temperaturze, przechodzi przez grzejnik gdzie zostaje podgrzana do |danej temperatury i skierowana do przestrzeni suszarniczej. Sterowanie przebiegiem suszenia jest automatyczne po ustawieniu na pulpicie sterowniczym suszarni zadanych warto[ci parametrów procesu. 4.2.1.3. Suszarnie bbnowe Do suszenia skór z okryw wBosow stosowane s niekiedy urzdzenia suszarnicze w których przestrzeni robocz jest bben wykonany z a|urowej blachy nierdzewnej (Rys.5). Wsad skór w bbnie obracany jest w atmosferze podgrzanego przez wymiennik cieplny powietrza wtBaczanego do wewntrznej przestrzeni. Operacja suszenia jest dwustopniowa. Na pocztku procesu, kiedy w skórze znajduje si du|a ilo[ wilgoci, stosuje si wy|sze temperatury suszcego powietrza. W koDcowej fazie suszenie skór prowadzi si w Bagodniejszych warunkach temperaturowych. Bbnowe urzdzenie suszarnicze posiada zewntrzn obudow ochronn równie| przed stratami ciepBa. Na obudowie zainstalowany jest wBaz do zaBadunku i wyBadunku skór oraz pulpit sterowniczy z mo|liwo[ci nastawiania parametrów suszenia do automatycznej pracy urzdzenia.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 16 Rys. 5 Suszarnia bbnowa typu Passat [7, s.107] 1  obudowa korpusu suszarni, 2  pulpit sterowniczy, 3  klapa wBazu do zaBadunku i rozBadunku skór, 4  otwory do prowadzenia kontroli procesu suszenia. Suszarnie bbnowe stosowane s gBównie do podsuszania skór po odwirowaniu. Operacja podsuszenia skór w suszarce bbnowej powoduje jednocze[nie mechaniczne rozcignicie i rozbicie skór, oraz mechaniczne zassanie i równomierne rozBo|enie tBuszczu wprowadzonego do skór po garbowaniu. 4.2.1.4. Suszarnie promiennikowe W niektórych zakBadach produkujcych skóry futerkowe do suszenia stosowane s urzdzenia suszarnicze wyposa|one w promienniki podczerwieni za pomoc których w krótkim czasie nastpuje skuteczne wysuszenie skór. Czynnikiem suszcym jest niewidzialne promieniowanie elektromagnetyczne o dBugo[ci fal od okoBo 760nm do 0,4 mm, emitowane przez nagrzane ciaBa. Urzdzenia te to suszarki promiennikowe. Suszarka promiennikowa jest zbudowana w postaci tunelu w którym w górnej [cianie s wmontowane lampy promiennikowe. Skóry uBo|one na transporterze lub napite na ramach w pozycji poziomej s poddawane promieniowaniu podczerwieni. Suszenie polega na odparowaniu wilgoci ze skór za pomoc ciepBa wytworzonego w skórze znajdujcej si w polu elektromagnetycznym. Szybko[ przesuwu transportera jest tak dobrana aby zamontowany ukBad wentylacyjny mógB odprowadza nasycone powietrze.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 17 4.2.2. Pytania sprawdzajce Odpowiadajc na pytania, sprawdzisz, czy jeste[ przygotowany do wykonania wiczeD. 1. Jakie czynniki wpBywaj na efekt suszenia skór? 2. Jakie parametry wpBywaj na szybko[ odparowania wody z powierzchni skór suszonych? 3. Co to jest suszenie klimatyczne w warunkach naturalnych? 4. Na czym polega suszenie w sztucznie wytworzonej atmosferze? 5. Jakie rodzaje suszarD stosowane s do suszenia skór z okryw wBosow? 6. Na czym polega suszenie konwekcyjne? 7. Czym charakteryzuje si suszarnia komorowa? 8. Jakie znasz typy suszarD komorowych? 9. Co to s ramy z pBytami perforowanymi? 10. Co to s suszarnie tunelowe? 11. Jakie znasz typy suszarD tunelowych? 12. Co to s suszarnie segmentowe? 13. Wyja[nij okre[lenie: transport skór w przeciwprdzie z ciepBym powietrzem? 14. Jaka jest zasada suszenia skór w suszarniach bbnowych? 15. Jak dziaBaj suszarnie promiennikowe? 4.2.3. wiczenia wiczenie 1 Narysuj schemat budowy suszarni komorowej dr|kowej do suszenia skór futerkowych i oznacz podstawowe elementy konstrukcji. Wyja[nij w jaki sposób przeprowadza si suszenie skór wyprawianych z okryw wBosow. wiczenie bdziesz wykonywaB w pracowni technologicznej. Pomocne mog Ci by ilustracje i katalogi o tematyce suszarniczej skór. Sposób wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie powiniene[: 1) przygotowa karton i przybory do rysowania, 2) narysowa schemat budowy suszarni z podstawowymi elementami konstrukcji: a. przestrzeD suszc, b. urzdzenia doprowadzajce ciepBo do ogrzania [rodowiska suszcego, c. urzdzenia do wymiany powietrza, d. urzdzenia do zakBadania i przenoszenia skór w obrbie suszarni, 3) oznaczy i opisa narysowane elementy konstrukcyjne suszarni, 4) wyja[ni sposób dziaBania suszarni komorowej i metod suszenia zastosowan w tego typu suszarniach, 5) omówi inne typy suszarD komorowych stosowane do suszenia skór wyprawianych z wBosem Wyposa|enie stanowiska pracy: - stóB do pracy, - arkusz kartonu A-4 /lub wikszy/, - przybory do rysowania i opisywania rysunku: oBówki, mazaki kolorowe, linijka, gumka, - ilustracje i prospekty obrazujce ró|ne rodzaje suszarD do skór,  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 18 wiczenie 2 Narysuj schemat budowy suszarni tunelowej do skór futerkowych i oznacz podstawowe elementy konstrukcji. Wyja[nij w jaki sposób przeprowadza si suszenie skór wyprawianych z okryw wBosow. wiczenie bdziesz wykonywaB w pracowni technologicznej. Pomocne mog Ci by ilustracje i katalogi o tematyce suszarniczej skór. Sposób wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie powiniene[: 1) przygotowa karton i przybory do rysowania, 2) narysowa schemat budowy suszarni z podstawowymi elementami konstrukcji: a. przestrzeD suszc, b. urzdzenia doprowadzajce ciepBo do ogrzania [rodowiska suszcego, c. urzdzenia do wymiany powietrza, d. urzdzenia do zakBadania i przenoszenia skór w obrbie suszarni, 3) oznaczy i opisa narysowane elementy konstrukcyjne suszarni, 4) wyja[ni sposób dziaBania suszarni tunelowej i metod suszenia skór z okryw wBosow, 5) omówi typ suszarni tunelowej segmentowej. Wyposa|enie stanowiska pracy: - stóB do pracy, - arkusz kartonu A-4 /lub wikszy/, - przybory do rysowania i opisywania rysunku: oBówki, mazaki kolorowe, linijka, gumka, - ilustracje i prospekty obrazujce ró|ne rodzaje suszarD do skór, wiczenie 3 Korzystajc z programu komputerowego i Internetu wyszukaj firmy produkujce urzdzenia suszarnicze do suszenia skór futerkowych. Uzyskane informacje przedstaw w dyskusji na temat nowych rozwizaD technicznych i konstrukcyjnych w budowie urzdzeD suszarniczych do skór. wiczenie bdziesz wykonywaB w pracowni technologicznej. Sposób wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie powiniene[: 1) uruchomi komputer podBczony do Internetu, 2) w wyszukiwarce internetowej wpisa hasBo:  suszarnie do skór , 3) z wyszukanych odpowiedzi wybra informacje o firmach wskazanych w zadaniu, 4)  wchodzc na strony internetowe firm, znalez katalogi produkowanych wyrobów, 5) odszuka informacje potrzebne do realizacji wiczenia, 6) uzyskane informacje przedstawi w dyskusji. Wyposa|enie stanowiska pracy: - stanowisko komputerowe, - komputer z odpowiednim oprogramowaniem i z podBczeniem do Internetu, - drukarka komputerowa.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 19 wiczenie 4 Rozpoznaj i nazwij typy suszarD do skór futerkowych w wyposa|eniu warsztatów szkolnych lub zakBadu produkcyjnego w którym obywasz praktyk zawodow. Uzasadnij swój wybór i omów zasady suszenia skór w tych suszarniach. wiczenie bdziesz wykonywaB w zakBadzie produkcyjnym lub w warsztatach szkolnych. Przed przystpieniem do wykonania wiczenia zapoznaj si z Regulaminem BezpieczeDstwa i Higieny Pracy obowizujcym na stanowisku suszenia skór. ZaBó| odzie| ochronn. Sposób wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie powiniene[: 1) zapozna si z budow i konstrukcj suszarni do skór futerkowych w zakBadzie, 2) przypomnie sobie wiadomo[ci teoretyczne z którymi zapoznaBe[ si realizujc materiaB nauczania tej jednostki moduBowej, 3) rozpozna metod suszenia skór na podstawie konstrukcji technicznej suszarni, 4) rozpozna i nazwa typ suszarni  wybór uzasadni. Wyposa|enie stanowiska pracy: - ró|ne typy suszarD do suszenia skór wyprawianych z okryw wBosow. 4.2.4. Sprawdzian postpów Czy potrafisz: Tak Nie 1) wskaza rodzaje suszarD stosowane w suszeniu skór z okryw wBosow? 2) rozpozna typ suszarni na podstawie budowy konstrukcyjno-technicznej? 3) zdefiniowa pojcia: suszenie klimatyczne, suszenie konwekcyjne, suszenie w sztucznej atmosferze, prdko[ suszenia? 4) omówi budow, typy i zasad suszenia skór w suszarni komorowej? 5) omówi budow, typy i zasad suszenia skór w suszarni tunelowej? 6) wyja[ni zasad dziaBania suszarni tunelowej segmentowej? 7) wyja[ni pojcie przeciwprdu transportu skór i przepBywu powietrza suszcego w suszarni? 8) omówi zasad suszenia skór w suszarni bbnowej? 9) wyja[ni zasad suszenia skór w suszarni promiennikowej?  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 20 4.3. Technika suszenia skór z okryw wBosow 4.3.1. MateriaB nauczania Realizujc dotychczasowy materiaB nauczania jednostki moduBowej, poznaBe[: - cel i zadania procesu suszenia skór z okryw wBosow, - ogólne zasady obowizujce w przygotowaniu i prowadzeniu procesu, - urzdzenia suszarnicze, ich typy i ró|nice konstrukcyjno-techniczne suszarni stosowanych do suszenia skór z wBosem. Aby uzyska jak najlepsze wyniki suszenia skór, nale|y dobra odpowiednie parametry procesu by jego przebieg byB mo|liwie szybki i pozwalaB na uzyskanie skór wyprawionych o najwy|szej jako[ci i wysokiej wydajno[ci powierzchniowej. Parametry suszenia skór z okryw wBosow zale| od ich rodzaju i stosowanej metody wyprawy. W praktyce produkcyjnej suszenie skór prowadzi si w temperaturze 35 450C, przy wilgotno[ci powietrza suszcego 40 60% i szybko[ci przepBywu powietrza 0,5 0,2 m/sek. Parametry te odnosz si do skór garbowanych typow metod na przykBad garbowanych chromowo, oraz dla skór po procesie uszlachetniania przez barwienie. Suszenie skór garbowanych piklowo metod tak zwanego pseudogarbowania wymaga zastosowania warunków Bagodniejszych a mianowicie temperatury poni|ej 400 C. Równie| w Bagodniejszych warunkach prowadzi si proces suszenia skór o delikatnej tkance skórnej i sBabo osadzonym wBosie. PrzykBadem takich skór mog by skóry pi|maków, jagnit mierBuszek oraz niektórych odmian lisów na przykBad lisów rudych. Niebezpieczne jest nierównomierne prowadzenie procesu suszenia co mo|e prowadzi do nadmiernego nagrzania tkanki skórnej i w efekcie koDcowym, utrat mikko[ci i pulchno[ci skór wyprawionych. Zbyt dBugie przetrzymywanie skór w niskich temperaturach obni|a wytrzymaBo[ tkanki skórnej na rozciganie i osBabia osadzenie wBosa. Najlepsze efekty suszenia skór z okryw wBosow osiga si stosujc suszenie w suszarniach komorowych lub tunelowych rozwieszajc skóry na dr|kach. Przed rozwieszeniem, tkank skór maBych nale|y delikatnie rozcign pamitajc |e rozmoczona Batwo mo|e ulec rozdarciu. Skóry du|e i o naturalnej grubej i zwartej strukturze wBókien poddaje si rozbijaniu na kosie ku[nierskiej lub maszynowo na rozbijaczach. Skóry zdejmowane workowo i wyprawiane w caBo[ci, najlepiej jest suszy zawieszajc na dr|kach przy pomocy haczyków z drutu wygitego w ksztaBcie litery S. Skóry przecignite mizdr na zewntrz /ju| w procesie natBuszczania/ zaczepiane s za otwory oczne w Bepku i zawieszane na dr|kach w suszarni. W zale|no[ci od wielko[ci skór odpowiednio ustawia si odlegBo[ci pomidzy poziomami dr|ków. Przy suszeniu skór maBych w celu lepszego wykorzystania suszarni i doprowadzanego ciepBa , dr|ki mo|na ustawia w dwóch lub wicej poziomach. Skóry rozcinane zawiesza si swobodnie na dr|ku mizdr na zewntrz, przekBadajc je w póB w poprzek linii grzbietowej by Bepki i ogonki zwisaBy. Poszczególne sztuki zawiesza si obok siebie bez stosowania tak zwanych  zakBadek . Zabezpiecza to przed nierównomiernym wysychaniem caBej powierzchni skór. Suszenie zbyt dBugie i bez migracji ciepBa od doBu oraz bez przepBywu i wymiany powietrza, powoduje przesychanie skór w miejscach zagicia na dr|ku. W efekcie tkanka skórna w tym miejscu mo|e wykazywa krucho[ i Bamliwo[. Skóry owcze, które posiadaj mocn i grub tkank, mo|na suszy napinajc je na ramy perforowane przy pomocy spinaczy podobnie jak skóry wyprawiane bez wBosa. Ten sposób suszenia jest stosowany do suszenia skór owczych uszlachetnianych na welur. Tkanka skór po wysuszeniu jest dobrze rozprostowana i Batwo j podda operacji szlifowania.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 21 Suszenie skór w suszarni promiennikowej polega na swobodnym rozBo|eniu skór pBasko na przeno[niku i przesuwaniu w tunelu suszarniczym pod lampami w promieniach podczerwieni. W zale|no[ci od rodzaju, szybko[ przenoszenia skór i przepBywu powietrza suszcego jest ustawiana i regulowana najcz[ciej automatycznie. Pocztkowa temperatura suszenia skór powinna by wy|sza i przy wy|szej wilgotno[ci powietrza suszcego. KoDcowa faza procesu to obni|enie temperatury i powietrze o niskiej wilgotno[ci. Zwie|e powietrze powinno by wdmuchiwane w przeciwprdzie z ruchem przeno[nika z suszonymi skórami. PrzykBadowe parametry temperatury i wilgotno[ci powietrza w procesie suszenia skór owczych to: - parametry pocztkowe: temperatura 450C, wilgotno[ 60%; - parametry koDcowe: temperatura 350C, wilgotno[ 35%. Podobne parametry stosuje si podczas suszenia skór owczych w suszarni bbnowej. Suszenie skór w tym typie suszarni to suszenie wstpne tak zwane podsuszanie. Suszenie wBa[ciwe odbywa si w suszarniach ramowych gdzie skóry rozpina si i rozprostowuje na ramach. Podczas niewBa[ciwie prowadzonego procesu suszenia skór z okryw wBosow, mog wystpi wady i uszkodzenia skór które bardzo obni|aj jako[ towaru gotowego. Niedopilnowanie warunków i parametrów suszenia okre[lonych w recepturze technologicznej powoduje : - zrogowacenie tkanki skórnej przy stosowaniu zbyt wysokiej temperatury, - skurcz powierzchni skóry objawiajcy si maB wydajno[ci przy przesuszeniu tkanki skórnej, - zeschnite zagicia trwaBe Bapek, Bepków i ogonków przy niewBa[ciwym rozprostowaniu i rozbiciu skór w etapie przygotowania do suszenia, - niedostateczne wysuszenie i pozostawienie mokrych miejsc stwarzajcych trudno[ci w obróbce mechanicznej skór co wpBywa równie| na jako[ okrywy wBosowej, - obni|enie cigliwo[ci, pulchno[ci i mikko[ci skór przy suszeniu w zbyt suchym powietrzu. Zachowanie rygorów receptury technologicznej w procesie suszenia skór z okryw wBosow musi by przestrzegane i podlega kontroli parametrów suszenia podczas trwania procesu. CaBy czas nale|y kontrolowa temperatur, wilgotno[ oraz prdko[ przepBywu powietrza a tak|e sprawdza organoleptycznie stan skór w czasie suszenia. W nowoczesnych suszarniach parametry temperatury, wilgotno[ci i przepBywu powietrza regulowane s automatycznie przez czujniki umieszczone w przestrzeni suszcej i podawane w formie zmian wskazników na tablicy sterowania procesem lub na wydruku automatycznej kontroli procesu. 4.3.2. Pytania sprawdzajce Odpowiadajc na pytania, sprawdzisz, czy jeste[ przygotowany do wykonania wiczeD. 1. Jakie parametry procesu suszenia maj wpByw na efekt koDcowy wyprawy skór? 2. Od czego zale| warto[ci parametrów suszenia skór z okryw wBosow? 3. W jaki sposób suszy si skóry zdejmowane workowo i wyprawiane w caBo[ci? 4. W jaki sposób suszy si skóry rozcinane? 5. Jakie wady mog powstawa na skórach z okryw wBosow podczas procesu suszenia? 6. Na czym polega kontrola procesu suszenia skór?  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 22 4.3.3. wiczenia wiczenie 1 Wska| i omów dziaBanie przyrzdów do pomiaru temperatury procesu suszenia skór w suszarniach i agregatach suszarniczych. Odczytaj warto[ci parametru temperatury w suszarni. Porównaj odczytan warto[ z warto[ci parametru temperatury wskazan w instrukcji technologicznej. Przed przystpieniem do wykonania wiczenia zapoznaj si z Regulaminem BezpieczeDstwa i Higieny Pracy obowizujcym na stanowisku suszenia skór. ZaBó| odzie| ochronn. Sposób wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie powiniene[: 1) wskaza i nazwa przyrzd do pomiaru temperatury znajdujcy si w wyposa|eniu suszarni oraz zamontowany w agregacie do suszenia skór w warsztatach szkolnych lub w zakBadzie produkcyjnym, 2) wyja[ni zasad dziaBania wskazanych przyrzdów pomiarowych, 3) odczyta warto[ parametru temperatury w suszarni lub w agregacie suszarniczym podczas aktualnie prowadzonego procesu suszenia skór, 4) porówna odczytan warto[ parametru temperatury z warto[ci wskazan w dokumentacji technologicznej. Wyposa|enie stanowiska pracy: - ró|ne typy suszarni do suszenia skór wyposa|one w przyrzdy do pomiaru temperatury, - agregat suszarniczy do skór wyposa|ony w przyrzdy pomiaru temperatury w kolejnych fazach suszenia skór, - instrukcja technologiczna procesu suszenia skór, - instrukcja lub regulamin BezpieczeDstwa i Higieny Pracy na stanowisku suszenia skór. wiczenie 2 Omów dziaBanie przyrzdów do pomiaru wilgotno[ci powietrza: higrometru i psychrometru. Wska| i nazwij przyrzdy w wyposa|eniu suszarni do skór w warsztatach szkolnych lub zakBadzie produkcyjnym. Odczytaj warto[ci parametru wilgotno[ci powietrza podczas suszenia skór. Porównaj odczytane warto[ci z warto[ciami parametru wskazanymi w instrukcji technologicznej wyprawy skór. Przed przystpieniem do wykonania wiczenia zapoznaj si z Regulaminem BezpieczeDstwa i Higieny Pracy obowizujcym na stanowisku suszenia skór. ZaBó| odzie| ochronn. Sposób wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie powiniene[: 1) wskaza i nazwa przyrzdy do pomiaru wilgotno[ci powietrza, 2) omówi zasad dziaBania poszczególnych przyrzdów do pomiarów wilgotno[ci powietrza, 3) rozpozna i nazwa przyrzdy pomiaru wilgotno[ci powietrza znajdujce si w wyposa|eniu urzdzeD i agregatów do suszenia skór,  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 23 4) odczyta warto[ parametru wilgotno[ci powietrza w suszarni lub w agregacie suszarniczym podczas aktualnie prowadzonego procesu suszenia skór, 5) porówna odczytan warto[ parametru temperatury z warto[ci wskazan w dokumentacji technologicznej. Wyposa|enie stanowiska pracy: - higrometr wBosowy, - psychrometr, - tablica psychrometryczna, - ró|ne typy suszarni do suszenia skór wyposa|one w przyrzdy do pomiaru wilgotno[ci powietrza, - agregat suszarniczy do skór wyposa|ony w przyrzdy pomiaru wilgotno[ci powietrza w kolejnych fazach suszenia skór, - instrukcja technologiczna procesu suszenia skór, - instrukcja lub regulamin BezpieczeDstwa i Higieny Pracy na stanowisku suszenia skór. 4.3.4. Sprawdzian postpów Czy potrafisz: Tak Nie 1) zdefiniowa parametry procesu suszenia skór z okryw wBosow? 2) wyja[ni znaczenie przestrzegania parametrów suszenia skór? 3) wskaza sposób przeprowadzenia procesu suszenia w zale|no[ci od rodzaju skór? 4) wskaza i omówi bBdy wystpujce w procesie suszenia skór z wBosem? 5) wyja[ni na czym polega kontrola procesu suszenia skór?  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 24 5. SPRAWDZIAN OSIGNI INSTRUKCJA DLA UCZNIA 1. Przeczytaj uwa|nie instrukcj. 2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kart odpowiedzi. 3. Zapoznaj si z zestawem pytaD testowych. 4. Test zawiera 20 pytaD dotyczcych procesu suszenia skór wykoDczanych z okryw wBo- sow. Pytania: 1,2,3,4,5,6,7,8,11,12,13,17,19,20 s to pytania wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedz jest prawidBowa; pytania: 9,10,14,16.18 to pytania z luk, w py- taniu, 15 jest rysunek przedstawiajcy schemat budowy suszarni komorowej dwupozio- mowej i nale|y wpisa nazwy zaznaczonych numerami urzdzeD techniczno-konstrukcyjnych. 5. Udzielaj odpowiedzi tylko na zaBczonej karcie odpowiedzi: - w pytaniach wielokrotnego wyboru zaznacz prawidBow odpowiedz X (w przypadku pomyBki nale|y bBdn odpowiedz zaznaczy kóBkiem, a nastpnie ponownie zakre- [li odpowiedz prawidBow), - w zadaniach do uzupeBnienia wpisz brakujce wyrazy, - w pytaniu ze schematem dziaBania urzdzenia wpisz nazwy zaznaczone cyframi od 1 do12. 6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy bdziesz miaB satysfakcj z wykonanego zadania. 7. Kiedy udzielenie odpowiedzi bdzie Ci sprawiaBo trudno[, wtedy odBó| jego rozwizanie na pózniej i wró do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. Trudno[ci mog przysporzy Ci pytania: 11 do 18, gdy| s one na poziomie trudniejszym ni| pozostaBe. 8. Na rozwizanie testu masz 90 min. Powodzenia ZESTAW ZADAC TESTOWYCH 1. Proces suszenia skór z okrywa wBosow polega na a) wy|ciu wody ze skór na wy|ymaczkach walcowych, b) obciekniciu wody ze skór uBo|onych jedna na drugiej na boczku garbarskim, c) odparowaniu wody ze skór po ogrzaniu ciepBym powietrzem, d) odwirowaniu ze skór wody w wirówce od[rodkowej. 2. Do suszenia skór wyprawianych z okryw wBosow stosuje si a) wirówk od[rodkow, b) wy|ymark walcow, c) suszarni pró|niow, d) suszarni tunelow dr|kow. 3. Po procesie suszenia ilo[ wilgoci w skórze wynosi a) 12  16%, b) 35  45%, c) 45  50%, d) do 5%.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 25 4. Skór z okryw wBosow w suszarni komorowej zawiesza si na dr|kach a) pojedynczo obok siebie mizdr do góry, b) pojedynczo obok siebie okryw wBosow do góry, c) po dwie zBo|one mizdr do siebie, d) po dwie zBo|one do siebie okryw wBosow. 5. Efekt suszenia skór w suszarni komorowej zale|y od a) objto[ci pomieszczenia suszarniczego, b) stosunku wymiarów wysoko[ci do szeroko[ci komory suszarniczej, c) temperatury i wilgotno[ci powietrza w suszarni, d) sposobu ogrzewania [rodowiska suszcego. 6. Zasada przeciwprdu stosowana czsto w suszarniach tunelowych polega na a) transporcie skór w suszarni bez u|ycia silnika elektrycznego, b) przepBywie powietrza suszcego w kierunku przeciwnym do transportu skór, c) przepBywu powietrza suszcego w kierunku zgodnym do kierunku transportu skór, d) podgrzewaniu powietrza suszcego bez u|ycia grzejników elektrycznych. 7. Suszenie konwekcyjne polega na a) odparowaniu wilgoci z powierzchni skór suszonych przy pomocy podgrzanego powietrza, b) odparowaniu wilgoci ze skór przylegajcych do ogrzanych metalowych ram, c) wysysaniu wilgoci ze skór przez pomp ssc wentylatora, d) obracanie skór w suchym bbnie garbarskim. 8. Prdko[ suszenia to a) szybko[ transportu skór w suszarni, b) szybko[ nadmuchu [wie|ego powietrza do przestrzeni suszcej, c) szybko[ odprowadzania powietrza nasyconego wilgoci, d) czas osignicia stany wysuszenia skór. 9. Odparowanie wody ze skór podczas suszenia powoduje |e zawarto[ & & & & & & & & & .. w otaczajcym powietrzu stale wzrasta. Jest to przyczyn zmniejszania si& & & & & & & & procesu. Suszenie przebiega do momentu wyrównania & & & & & & & & ..powietrza z wilgotno[ci materiaBu suszonego. 10. W najprostszym typie suszarni& & & & & & & & & & skóry zawieszane na dr|kach przed tunelem suszarniczym, przesuwane s & & & & & & & & & & & z podgrzanym powietrzem wzdBu| tunelu. DopByw ciepBego powietrza i szybko[ przesuwu przeno[nika s tak regulowane, aby po przej[ciu przez tunel uzyskaBy wBa[ciwy stopieD & & & & & & & & & & . . 11. Okre[lenie   suszarnia komorowa, dr|kowa, dwupoziomowa  oznacza, |e s to a) dwie komory suszarnicze o tych samych warto[ciach parametrów temperatury i wilgotno[ci powietrza, usytuowane jedna nad drug, b) dwie komory suszarnicze o ró|nych warto[ciach parametrów temperatury i wilgotno[ci powietrza suszcego, usytuowane jedna obok drugiej, c) dwa cigi dr|ków do wieszania skór na ró|nych poziomach wysoko[ci komory suszarniczej, d) dwa cigi dr|ków obok siebie przesuwane w przeciwnych kierunkach po zawieszeniu skór do suszenia.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 26 12. Suszarnie komorowe z perforowanymi, metalowymi ramami stosowane s do suszenia skór z okryw wBosow zdjtych a) pBasko o zwartej, mocnej tkance skórnej wysortowane do uszlachetniania na welur futrzarski. b) workowo o delikatnej tkance skórnej i wyprawianych w stanie naturalnym. c) workowo odmian zwierzt szlachetnych o naturalnej okrywie wBosowej. d) workowo odmian póBszlachetnych wysortowanych do uszlachetniania na ró|ne imitacje. 13. Suszenie skór na ramach perforowanych polega na a) przypinaniu do ram rozprostowanych skór specjalnymi spinaczami z zaczepem. b) swobodnym zawieszeniu skór na ramie przy pomocy haczyka. c) swobodnym rozBo|eniu skór na pBasko ustawionych ramach. d) nadmuchiwaniu skór ciepBym powietrzem przepuszczanym przez perforacje ram. 14. Pierwsza faza suszenia skór zwizana jest z doprowadzaniem & & & & & & & i podgrzania powierzchni suszonej skóry. Jest to etap dyfuzji czyli przepBywu wody w kapilarach wBókien biaBkowych do powierzchni skóry i zale|y od & & & & & & & & & & . kapilar oraz trwaBo[ci wizania & & & & & & & & & .wody przez tkank skórn. 15. Na rysunku przedstawiono schemat budowy suszarni komorowej dr|kowej, dwupoziomowej. Podpisz elementy konstrukcyjne suszarni oznaczone cyframi.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 27 16. Odmian konstrukcyjn suszarni & & & & & & & & .jest suszarnia segmentowa. Zbudowana jest z & & & & & & & & & . poBczonych ze sob w dowolnej ilo[ci w tunel zale|ny od wymaganej wydajno[ci produkcji. Ka|dy segment stanowi samodzieln& & & & & & & & . suszc z wBasnym systemem cyrkulacji powietrza. 17. Do suszenia skór wyprawianych z okryw wBosow mo|na stosowa suszarnie a) pró|niow. b) tunelow z pBytami szklanymi. c) tunelow z pBytami metalowymi perforowanymi. d) urzdzenie  Secotherm /klejenie skór do metalowych, ogrzewanych pByt/. 18. Suszarka promiennikowa zbudowana jest w postaci tunelu w którym w górnej [cianie s wmontowane & & & & & & & . promiennikowe. Skóry uBo|one na transporterze lub napite na ramach w pozycji poziomej s poddawane & & & & & & & & & & & & podczerwieni. Suszenie polega na odparowaniu wilgoci ze skór za pomoc & & & & & & & & wytworzonego w skórze znajdujcej si w polu elektromagnetycznym. 19. Suszenie klimatyczne skór to suszenie a) w warunkach naturalnych. b) w sztucznie wytworzonej atmosferze. c) w rozrzedzonym i podgrzanym powietrzu. d) w pomieszczeniach z zagszczonym gorcym powietrzem. 20. Kontrola midzyoperacyjna procesu suszenia skór wyprawianych z okryw wBosow polega na a) laboratoryjnym oznaczaniu wytrzymaBo[ci skór na rozerwanie. b) organoleptycznym badaniu nawil|enia skór przez ich zBo|enie i [ciskanie. c) sprawdzaniu wilgotno[ci wzgldnej i temperatury powietrza suszcego. d) oznaczaniu masy skór przed i po procesie suszenia.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 28 KARTA ODPOWIEDZI Imi i nazwisko.......................................................................................... Suszenie skór wyprawionych z okryw wBosow Zakre[l poprawn odpowiedz, wpisz brakujce cz[ci zdania lub opisz rysunek. Nr Odpowiedz Punkty zadania 1 a b c d 2 a b c d 3 a b c d 4 a b c d 5 a b c d 6 a b c d 7 a b c d 8 a b c d 9 10 11 a b c d 12 a b c d 13 a b c d 14 1 7 2 8 3 9 15 4 10 5 11 6 12 16 17 a b c d 18 19 a b c d 20 a b c d Razem:  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 29 6. LITERATURA 1. Lasek W., Persz T.: Technologia wyprawy skór cz. II WykoDczanie. WSiP, Warszawa 1985 2. MaleDczak J., ujan J.: Maszyny i urzdzenia garbarskie. Skrypt uczelniany. WSI, Radom 1981 3. Michalec T.: Technologia garbarstwa i futrzarstwa  wiczenia laboratoryjne. WSI, skrypt nr 7, Radom 1996 4. Persz T.: MateriaBoznawstwo dla zasadniczych szkóB skórzanych. WSiP, Warszawa 1997 5. Persz T.: MateriaBoznawstwo dla techników przemysBu skórzanego. WSiP, Warszawa 1997 6. Polskie Normy  wybór 7. Sadowski T.: MateriaBoznawstwo dla ku[nierzy. WSiP, Warszawa 1988 8. Wozniakiewicz W.: MateriaBoznawstwo futrzarskie. WPLiS, Warszawa 1965 9. Wozniakiewicz W.: Technologia futrzarstwa. WPLiS, Warszawa 1956 10. Vademecum garbarza. Praca zbiorowa. ITeE, Radom 1996  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 30

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Przygotowanie skór wyprawionych z okrywą włosową do uszlachetniania
Określanie właściwości surowców i skór wyprawionych do produkcji obuwia
05 Stosowanie surowców skórzanych i skór wyprawionych
Określanie warstwowej i topograficznej budowy tkanki skórnej i okrywy włosowej skór surowych
Wykonywanie oznaczeń kontrolno pomiarowych w procesach wyprawy skór
265u3505 wyprawiacz skor futerkowych
wielkie wyprawy morskie
10 Wykonywanie błamów ze skór futerkowych
1 Wyprawa plebańska
Konserwacja i magazynowanie skór surowych
Badanie kinetyki procesu suszenia
wyprawa kon tiki aneks

więcej podobnych podstron