9142890696

StOWO WSTĘPNE

Polski Komitet Narodowy ICOMOS każdego roku przygotowuje kilka konferencji i monografii poświęconych najważniejszym problemom naszej dyscypliny. Tematem są wybrane grupy typologiczne zabytków lub aktualne i ważne problemy związane z ochroną i konserwacją dziedzictwa. Bez wątpienia jednym z takich problemów są kwestie nauczania i popularyzacji ochrony dziedzictwa.

Zestawienie tych dwóch tematów w jednej monografii nie jest przypadkowe. Nie ma bowiem wątpliwości, że edukacja i popularyzacja ochrony dziedzictwa pozostają w bliskiej relacji, czasami wręcz tmdno obszary te rozgraniczyć - pokazują to również artykuły zebrane w tym tomie. Jednak z praktycznego punktu widzenia - wniosków, które powinny ukierunkować dalsze działania - odrębne spojrzenie na każdy z tych problemów ma sens.

Kluczowe znaczenie edukacji w ochronie i konserwacji zabytków jest oczywiste. Nie znaczy to jednak, że edukacja w tym zakresie jest zadowalająca, tym bardziej, że musi być postrzegana w kilku aspektach. Przede wszystkim nauczaniem w zakresie ochrony i konserwacji zabytków są kierunki specjalistyczne kształcące w pełnym zakresie studiów wyższych - tzw. konserwatorów manualnych (przede wszystkim na Akademiach Sztuk Pięknych) oraz kształcenie w zakresie zarządzania ochroną dziedzictwa (prowadzone w różnych formułach na wyższych uczelniach). Po drugie, nauczaniem są różnego rodzaju studia podyplomowe, kierunkujące i uzupełniające wykształcenie osób najczęściej zajmujących się już ochroną zabytków. Po trzecie, nauczanie o konserwacji i ochronie zabytków jest prowadzone na wielu kierunkach, dla których ta problematyka jest ważna, nie będąc jednak podstawową (na przykład architektura, planowanie przestrzenne, budownictwo, architektura krajobrazu). Oczywiście są również inne formy nauczania konserwatorskiego - szkolnictwo zawodowe, różnego rodzaju kursy, nauczanie rzemieślnicze, etc., jednak dla całej dyscypliny kluczowe znaczenie ma kształcenie na poziomie wyższych uczelni. Dlatego też artykuły zawarte w monografii dotyczą przede wszystkim tej problematyki.

Obraz jaki wyłania się z zebranych tekstów jest niejednorodny, szczególnie w odniesieniu do treści nauczania na studiach, dla których problemy ochrony dziedzictwa nie są kierunkowe. Taki stan rzeczy można było zresztą przewidywać, ponieważ tzw. uczelniane standardy obejmowały te zagadnienia w niewielkim zakresie. Dlatego na przykład na wielu studiach architektonicznych jest bardzo skromny wymiar godzin przeznaczonych na ochronę zabytków. Nie ma również uzgodnień dotyczących strategii i treści nauczania - na każdej uczelni programy są wypadkową indywidualnych kwalifikacji, poglądów, doświadczeń i pozycji kadry dydaktycznej.

Nie jest to oczywiście stan pożądany, ponieważ konserwatorstwo i zabytkoznawstwo są dyscyplinami, które wypracowały już pewne standardy. Teoria konserwatorska - choć bez wątpienia w fazie zmiany paradygmatu, dostarcza oparcia dla sformułowania podstaw programowych, które powinny być wspólne w nauczaniu w całej Polsce.

I właśnie aby przybliżyć taki stan, Polski ICOMOS postanowił zorganizować wymianę doświadczeń i poglądów na ten temat. Do udziału w dyskusji zostali zaproszeni przedstawiciele uczelni z całego kraju. Autorzy artykułów mieli odnieść się między innymi do takich problemów jak: