276062301

Projekt budowy tarlisk...

2.4 Hydromorfologia.

Na odcinku od źródeł do ujścia Białej rzeka Biała Przemsza i dopływy charakteryzują się szybkim nurtem i wąskim korytem. Jedynie poniżej m. Gołczo wice oraz w Błędowi e rzeka rozlewa się bardziej, tworząc w płaskiej i szerokiej dolinie liczne mokradła i zastoiska. Są to miejsca o zwiększonej akumulacji pokryte zazwyczaj osadem bardzo drobno ziarnistym. Na ich tworzenie się wpływ mają także bardzo licznie występujące w dorzeczu bobry, silnie przeobrażające dolinę rzeczną. Dno doliny stanowią przede wszystkim piaski grubo i średnioziarniste ze śladowymi domieszkami żwiru. Nieliczne są miejsca gdzie ukazują się wapienne kamienie i żwir. Wynika to z płytkiej budowy geologicznej obszaru dorzecza. Wyżyna Krakowsko -Częstochowska zbudowana przede wszystkim z jurajskich skał osadowych (wapień) pokryta jest warstwami piasków czwartorzędowych, których miąższość zwiększa się w kierunku południowo-zachodnim a więc wraz z kierunkiem spływu Białej Przemszy. W widłach rzek Białej i Białej Przemszy występują także osady lessowe, widoczne w stromych i wysokich brzegach obu rzek (Marchacz 1937).

Poniżej ujścia rzeki Białej głębokość i szerokość koryta znacznie się zwiększa. Dno rzeki zaczyna przykrywać gruba warstwa piasków drobnoziarnistych i pylastych. Wyjątek stanowi krótki odcinek przełomu Białej Przemszy, gdzie rzeka przecina się przez warstwę dolomitów triasowych. Na dnie pojawiają się spore głazy oraz drobniejszy żwir. Cała dolina jest bardzo głęboko wcięta i wąska.

Po wypłynięciu z przełomowego odcinka rzeka wpływa w rozległy obszar piasków czwartorzędowych, o których była mowa wcześniej. Biała Przemsza charakteryzuje się piaszczystym osadem dennym na całej długości i szerokości. Uwidacznia się także w dolinie rzecznej klasyczna terasa zalewowa, która zanika poniżej ujścia rzeki Sztoły. Dolina rzeczna osiąga miejscami kilkaset metrów szerokości. Koryto rzeki natomiast nieznacznie zwęża się i ulega pogłębieniu. Z każdym kilometrem rzeka zaczyna silniej meandrować co jest wynikiem silnej erozji bocznej. Poniżej ujścia Sztoły dolina znowu zwęża się, brzegi stają się wyższe. Biała Przemsza nadal silnie meandruje. Występują tu także nieliczne i wysychające już starorzecza. Kilka kilometrów powyżej połączenia z Czarną Przemszą ukazują się pierwsze pozostałość dawnych regulacji rzeki w postaci umocnionych brzegów, sztucznych progów, a nawet sztucznego betonowego koryta.