3545336935

Wybrane właściwości mechaniczne materiału tłoka kompozytowego do silnika spalinowego 343

masy tłoka: korbowodu, walu korbowego, mas wyrów-noważających, kola zamachowego), zaś z drugiej do wzrostu możliwości większego obciążenia cieplnego silnika, prowadzącego do podwyższenia jego sprawno-

Wprowadzenie do produkcji nowych materiałów konstrukcyjnych, takich jak aluminiowe materiały kompozytowe, powinno być poprzedzone badaniami tych materiałów pod kątem możliwości ich zastosowania na wybrane części pojazdu samochodowego. Dla tłoka silnika spalinow ego jedny mi z najistotniejszy ch badań są badania właściwości mechanicznych proponowanego nowatorskiego rozwiązania materiałow ego.

MATERIAŁ DO BADAŃ

Próbki do badań pobrano z prasowanych w stanie ciekły m w Instytucie Odlewnictwa w Krakowie tłoków' ze stopu AK 12 (AlSil2CuNiMg) lokalnie zbrojonych preformami na bazie włókien krótkich z tlenku glinu typu SafFil (AK12-22 obj.% A1₂0₃) i zbrojonych dyspersyjnie (w całej objętości) cząsteczkami grafitu (AK 12-5,7 wag.% grafitu niklowanego), węglika krzemu SiC (F3S.20S - AlSi7Mg-20 obj.% SiC) i popiołami lotnymi (ALFA* - AK12-5,8 wag.% popiołów lotny ch, z ang.fly ash). Za wzór przyjęto tłok do silnika wy sokoprężnego rodziny CA90 (wersja 1CA90 i 4CA90). Jest to silnik o zapłonie samoczynnym, chłodzony wodą, przeznaczony do pracy ciągłej z pełnym obciążeniem, nicwymagający specjalnej obsługi. Posiada bezpośredni wtrysk paliwa, objętość cylindra 570 cm , przy 3000 obr/min, charakterystyka mocy Nb sięga 10 KM (7,35 kW). W wersji jcdnocy lindrowej pow szcchnic stosow any jest do napędu pomp, młynów, maszyn rolniczych, generatorów prądowych, betoniarek, kompresorów i traktorów'. W wersji wielocylindrowej (np. 4CA90) może z powodzeniem stanowić jednostkę napędową do samochodu osobowego lub dostawczego.

Wyboru tłoka (silnika) dokonano na podstawie przeprowadzonych konsultacji z potencjalnym wytwórcą odlewów nowej generacji. Wytwórnią Sprzętu Komunikacyjnego GORZYCE S.A. w Gorzycach k. Sandomierza oraz przyszłym użytkownikiem wyrobów' kompozytowych. Wytwórnią Silników Wysokoprężnych ANDORIA S.A. w Andrychowie oraz analizy użyteczności, szans wdrożeniowych i analizy marketingowej.

OCENA WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNYCH

Twardość

Rozkład twardości HB w przekroju tłoka dla badanych materiałów, zarówno w stanic lanym, jak i po obróbce cieplnej przedstaw iono na rysunku 1.

Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono, że:

1. W przy padku wszystkich tłoków występuje równomierny rozkład twardości na powierzchni przekroju, co może świadczyć z jednej strony o poprawności przeprowadzenia procesu technologicznego wykonywania tłoków, a z drugiej o równomierności rozłożenia fazy zbrojącej w strukturze (w przypadku tłoków zbrojonych lokalnie i w całej objętości).

2. Występuje wzrost twardości materiału monolitycznego po obróbce cieplnej w stosunku do materiału nieobrobionego cieplnie średnio o ponad 40%.

3. Dla kompozytu zbrojonego lokalnie, w obszarze zawierającym włókna krótkie A1₂Oi, wzrost twardości w stosunku do materiału monolitycznego (po obróbce cieplnej) wynosił średnio 37% (w stosunku do AK 12 bez obróbki cieplnej 94%). Wzrost twardości jest spowodowany obecnością twardej fazy ceramicznej w osnowie stopu aluminium, która zmienia właściwości całego układu.

4. Kompozy t zbrojony dyspersyjnie grafitem charakteryzuje się wyższym poziomem twardości niż stop monolityczny, nieobrobiony cieplnie, lecz niższym poziomem niż stop AK 12 po obróbce cieplnej. Jest to spowodowane jednoczesnym występowaniem dwóch faz o silnie zróżnicowanych właściwościach: miękkiej fazy grafitowej i twardej fazy' A13Ni, pochodzącej z pokry cia grafitu.

5. W przypadku kompozytów ALFA* i F3S.20S wy stępują zbliżone wartości twardości tych materiałów zarówno w stanic lanym, jak i po obróbce cieplnej. W stosunku do stopu monolitycznego, jak również kompozytu AK12-grafit są to w artości wyższe, natomiast niższe niż dla kompozytu AK12-A1₂0i po obróbce cieplnej.

Ogólnie można stwierdzić, że zmiana struktury materiału wywołana wprowadzeniem do osnowy stopu AK 12 fazy' zbrojącej spowodowała zmianę twardości otrzymanego materiału kompozytowego. W jednym przy padku -kompozyt z grafitową fazą zbrojącą - nastąpił spadek twardości, natomiast w pozostałych wariantach zbrojenia nastąpił wyraźny wzrost twardości, największy' dla zbrojenia lokalnego preformą z włókien krótkich A1₂Oj po obróbce cieplnej.

WŁAŚCIWOŚCI WYTRZYMAŁOŚCIOWE

Badania właściwości wytrzymałościowych materiału tłoka kompozytowego prasowanego w stanie ciekłym (z obszarów monolitycznych (AK12) i zbrojonych włóknem krótkim A1₂Oj) wykonano na uniwersalnej maszynie wytrzymałościowej SCHENCK w oparciu o zmodyfikowaną próbę niskocyklową LCF o zmiennym poziomie wartości średniego i maksymalnego obciążenia [3], Umożliwia ona, w jednym procesie pomiarowym, dokonanie oceny wielu parametrów