3805247848

z drugiej zas strony spotyka się błędne zapatrywanie, jakobv sgraffito musiało się równać wrażeniu drzeworytu lub sztychu. Jakkolwiek bowiem nie można zaprzeczyć, ze do charakterystycznych cech dekoracyi sgraffitowcj należy także słabe wrażenie reliefowosci, to jednakże cecha ta jest tylko o tyle wynikiem natury przedmiotu i techniki, o ile jasne części kompozycyi odrębują się i występują przeważnie przez wybranie ciemnych. Sama technika sgraffitowa powoduje nadto ostre ograniczenie form, które samo przez się sprawia, ze sgraffito robi niejakie wrażenie reliefu, chociaż rysunek nabiera równocześnie więcej stylistycznego jak naturalistycznego charakteru, zblizajac się tym sposobem najbardziej do ducha antykowego wazowego malarstwa, które przedmioty swej kompozycyi traktowało w profilu i w pięknych silhouetach. — Powyższe zapatrywania musimy zatem uznać o tyle za błędne, ze się sprzeciwiają technicznej istocie przedstawienia, gdyż sgraffito jedynie w zupełnie stanowczych przeciwieństwach jasnych i ciemnych płaszczyzn jest wstanie pomyślne sprawie wrażenie. Okoliczność, ze jasne części kompozycyi wymagają dalszego modelowania i cieniowania dla zrozumiałego uwydatnienia formy, nie przeszkadza bynajmniej traktowaniu dekoracyi w płaszczyźnie, albowiem w sposobie tego traktowania, w wyborze form, które się dokładniej lub mniej dokładnie modelują i cieniują, kryje się właśnie artystyczna tajemnica, czy sgraffito będzie dekoracyą w płaszczyźnie czyli tez otrzyma charakter kompozycyi od-rębująccj się od płaszczyzny. W każdym razie wzgląd artysty na warunek, aby kompozycya była stylistyczną a nic naturalistyczuą, winien byc dostateczną wskazówka postępowania.

Kompozycya sgraffitowa musi się stosować do warunków technicznego wykonania i natury kolorytu. Techniczne wykonanie wymaga unikania wszelkich przerw w robocie, zadając natomiasr, aby każda partya rysunku była szybko uskuteczniona. Przy kompozycyi trzeba przeto mice wzgląd na to, ażeby rysunek dzielił się wogóle na partye, których szybkie wykonanie będzie mozebne; kompozycya winna zatem w stylu i w charakterze odpowiadać szybkiemu sposobowi przedstawienia. Rozumie się, ze wszelka drobnostkowosc w przedmiocie a trwozJiwosc w wykonaniu staje się w tym w^fypadku nietylko szkodliwą, ale nawet niemozebną, bo sprzeciwia się samej monumentalności dzieła, jaką się staramy osięgnac lub podnieść tym rodzajem ściennej dokoracyi. Co do dalszych warunków kompozycyi posłużymy się słowami G. Sempera:') “Maniera sgraffitowa, mówi tanze, jest rodzajem Niello na wielką skalę. Jak Niello juzto uwydatnia rysunek na jasnem tle, juzto postępuje odwrotnie, — taksamo ma się ze

sgraffitem. Jeżeli się rysunek wykonuje biało na ciem-nem tle zaprawy, trzeba mu nadać więcej pełności, aniżeli w przeciwnym razie, ponieważ ciemne tła pochłaniają niejako jasne kontury sprawiając, ze one się ścieśniają *). Tosamo należy uw-zględnic przy detailo-waniu wewnętrznych partyj białych form, ponieważ w ich drobnostkowaniu łatw^fo się posunąć za daleko. Czarne formy na pozostawionem białem tle należy oddawać zgrabnie i smukło, wewnętrzne partye w miarę detaiPow-ac; wogóle uważać, aby tło przeważało w płaszczyźnie pod względem ilości, ponieważ i tutaj czarna masa pochłania białą. Jakie środki pomocnicze i swobody wkomponowaniu, powiada Scmpcr dalej, dopuszcza rzeczona maniera sgraffitowa w tym i w innych względach doświadczyłem przy własnoręcznem wykonaniu dekoracyi na kopule Obscrwatoryum w Zurichu. Tamtejsze arabeski powstały, można powiedzieć, z wolnej ręki. Przcpauzowanic rysunków na płaszczyznę ściany odbyło się tylko co do najogólniejszych części — bez detaillowania; wszystkie szczegóły były improwizowane, — i te arabeski uchodzą u mnie za lepsze, aniżeli dekoracja na budynku politechnicznym (w Zurichu) dokonana bez wątpienia z daleko większemi staraniami artystycznemi.» (D. n.)

O ROZSADZANIU ZATORÓW.

(Dokończenie).

Nie bez interesu będzie dla czytelników' dowiedzieć się jeszcze o rozsadzeniu zatoru na rzece Rabie w miejscu ujścia jej do Wisły, dokonanem podczas tegorocznej zimy.

Zanim przejdziemy do opisu rozsadzania, wspomnijmy nieco:

O r\ec\nym układnie Raby.

Brzegi tej rzeki są 2*5 do 3 5 m. wysokie; szerokość jej koryta, gdy stan wody jest mały, dochodzi od 3o do 6o m. a głębokość i*5 do i*2 m., w miarę przyrostu wód dochodzi szerokość 8o do ioo m. — Powyżej ujścia w odległości 2 5oo m. lezv po brzegu lewym miejscowość Niedary a po prawym Ujście Solne. Dla ochrony tych miejscowości przed zalewami, usypano z obu stron 2 do 3 m. wysokie w^rałv, które 13oo m. poniżej się kończą, będąc tu oddalone od siebie o 3oo m., podczas gdy pod Ujściem Solnem szerokość tego oddalenia 15o m. nie przenosi. — Poniżej nie jest rzeka obwałowana, wskutek czego wezbrane wody zalewając oba brzegi na óoo do 1800 m., obnizaja swój poziom. Toz samo dzieje się podczas zejścia lodów, gdy woda

') Dr H. Zwick. Deutsches Jahrbuch der Baugewerbe. Tom IV. Str. 368.

•) Czyli, ze się przedmioty wydają chudszemi, niz były pierwotnie komponowane.