5136436208

Rousseau, ‘Nowa. Ne foiza

„ślicznotek” (jeunes beauteś). Nie da się tego wyjaśnić ani z punktu widzenia korespondencji miłosnej - Saint-Preux chyba nie chce wzbudzić w Julii zazdrości? - ani ideologicznej. Jeszcze bardziej zdumiewające jest to, co pisze na temat figury owych dziewcząt. Za wadę uważa bowiem „niespotykaną obfitość piersi” (!), by następnie rozpisać się na temat piersi Julii. Trudno byłoby potraktować te słowa jako wypowiedź samego Saint-Preux; ich „nieprzystojność” jest zaskakująca. Pamiętajmy, że pisze to zakochany do młodej, niewinnej (jeszcze!) panny. Sentymentalne wywody na temat uczuć -i jędrność i opór⁶⁶ (!). Wyjaśnić to można tylko wówczas, gdy uznać, że za słowami tymi stoi sam - bardzo dobrze doświadczony nie tylko w sztuce uwodzenia - autor spędzający życie jako protegowany kolejnych dam... Chyba żeby przyjąć, że Rousseau pragnął stworzyć nie tylko bohatera słabego charakteru, ale i lubieżnika, co zupełnie nie współgra z innymi sposobami przedstawiania go. Albo że widać tu ślad osiemnastowiecznego libertynizmu obyczajowego - zgoła niewspółgrającego z kolei z sentymentalizmem. Bez względu na to, jak wyglądały rzeczywiste relacje miłosne romantyków, a nawet na to, co niekiedy pojawiało się w ich intymnej korespondencji (Krasiński!), w literaturze romantycznej nie spotkamy podobnych wywodów. Kobiety zdają się tracić niektóre części ciała, zyskując anielskie skrzydła...

Warto zwrócić uwagę na dwa argumenty natury moralnej, które przytacza Saint-Preux jako przyczyny odmowy nawiązania romansu z Julią; po pierwsze - że bierze wynagrodzenie od jej ojca, a więc byłby podły, zdradzając swego pracodawcę. Tutaj pojawia się wywód „filozoficzny” na temat dwóch rodzajów honoru: „światowego”, wynikłego z opinii publicznej (ten lekceważy), oraz „płynącego z własnego dla siebie szacunku” i przynoszącego „uczucie wewnętrznego zadowolenia” - ten „wyrasta z odwiecznych prawd ⁶⁶ Zachłanne i zuchwałe oczy wślizgują się bezkarnie pod wiązankę kwiatów; błądzą pod jedwabnymi sznurówkami i gazą i w ten sposób nieśmiała ręka odczuwa jędrność i opór.; nie doświadczany w rzeczywistości (cz. I, list /XXIII, s. 51). Por. Lkv.il avide et tćmeraire s’insinue impunćment sous les fleurs d⁹un bouąuet, il erre sous la chenille et la gazę, etfait sentir a la main la rćsistance ćlastiąue ąiCelle n’oserait ćprouver. Tłumaczenie (w ten sposób nieśmiała ręka wyczuwa jędrność i opór) odchodzi od tekstu Rousseau, który jest mniej dosadny [oko (...) pozwala ręce wyczuwać sprężystą jędrność, której ona nie ośmieliłaby się dotknąć; podkr. -MC-K].