Szkoła Konstruktorów
Co tu nie gra?
C
o
t
u
n
i
e
g
r
a
?
S
z
k
o
ł
a
K
o
n
s
t
r
u
k
t
o
r
ó
w
k
l
a
s
a
I
I
Co tu nie gra?- Szkoła Konstruktorów klasa II
C
o
t
u
n
i
e
g
r
a
?
Rozwiązanie zadania 72 ko małych amplitud sygnału, rzędu kilkuna- To jeden pro-
E
W EdW 2/2002 zamieszczony był fragment stu miliwoltów, a i tak poziom zniekształceń blem. Teraz ko-
schematu samochodowego regulatora głoś- pozostawia wiele do życzenia. lejny. Rysunek B
ności, nadesłanego jako rozwiązanie jednego W proponowanym układzie rzeczywiście wskazuje, że
z poprzednich zadań Szkoły. Pokazany jest tranzystory bipolarne się nie sprawdzą. Przede tranzystory mają
on na rysunku A. Podstawowa idea jest inte- wszystkim należałoby zastanowić się nad za- pełnić jedynie ro-
resująca, a jej Autorowi niewątpliwie należy sadą działania układu regulacji. W praktyce lę kluczy: tylko
się pochwała, niemniej orzekliście stanow- będzie on włączony między wyjście jeden z nich bę-
czo, że układ nie będzie działał zgodnie przedwzmacniacza, a wejście wzmacniacza dzie otwarty,
Rx
R
x
z oczekiwaniami. mocy, gdzie poziom sygnałów jest rzędu setek wszystkie pozo-
330
330
miliwoltów. Trzeba wziąć pod uwagę, jakie stałe zamknię-
A
~
napięcia stałe będą występować na elemen- te. Aby otworzyć
We
Q9
* tach układu, jaka będzie oporność wyjściowa tranzystor bipolarny, trzeba umożliwić prze-
330
330
współpracującego przedwzmacniacza i wej- pływ prądu bazy. W pokazanym układzie prąd
Q8
1k
ściowa wzmacniacza, oraz czy z obu stron bazy... nie ma którędy popłynąć do masy. Roz-
Q7 *
3,3k omawianego regulatora będą umieszczone wiązaniem obu wspomnianych problemów
10k
kondensatory? Ilustruje to rysunek B. byłoby dodanie rezystora Rx o niedużej war-
33k
100k
330k
tości (330&!...1k&!) według rysunku E.
1M
Q1
*
B
3,3M Ale rozwiązanie
F
Q0 * 10M
to nie rozwiązuje
~
Wy
PRZEDWZMACNIACZ WZMACNIACZ MOCY
+Uzas
problemu. Zawsze ~
~
Rwy na jednym z wyjść
R
wy
Cwy
C
wy
Cwe
C
we
?
Istotnie, koncepcji skokowej, logaryt- układu scalonego
330 ...
330
...
Rwe
R
we
...10M
...10M
U3
micznej regulacji głośności nie da się zreali- U3 (patrz rysunek
zować z pomocą tak włączonych tranzysto- A) pojawi się pełne
Rx 330
R
330
x
rów bipolarnych. Zgodnie stwierdziliście, że napięcie zasilania.
tranzystory będą przepuszczać tylko dodat- Patrząc z punktu wi-
nie połówki sygnału . Takie stwierdzenie jest dzenia prądów i napięć stałych sytuacja bę-
na pewno zbyt uproszczone, ale jego główny dzie wyglądać, jak na rysunku F, gdzie po-
sens jest prawidłowy zwykłe tranzystory C minąłem pozostałe (wyłączone) tranzystory.
bipolarne nie czują się zbyt dobrze w obwo- Czy już widzisz, że kolektor tranzystora nie
Rwy Rreg
R
wy
R
reg
dach regulacji przebiegów zmiennych. Nie- jest zasilany napięciem/prądem stałym? Wo-
Rwe
R
we
którzy przekonywali, ze sygnały o amplitu- bec tego tranzystor pracuje co najwyżej ja-
dach mniejszych niż 0,6V w ogóle przez taki ko... dioda. O ile dobrze pamiętam, w kon-
regulator nie przejdą, co jest już stwierdze- kursie Jak to działa? w tym numerze oma-
D
niem ryzykownym, choć na pozór dobrze Po uproszczeniu i pomi- wiany jest układ przełącznika diodowego. Tu
Rreg
R
reg
uzasadnionym. nięciu niedoskonałości sytuacja jest nieco inna, bo zamiast diody jest
Trzeba lojalnie przypomnieć, bo młodsi tranzystorów zasada regu- tranzystor pracujący w zupełnie nietypowym
Czytelnicy o tym wiedzieć nie mogą, że lacji pokazana jest na ry- układzie. Czy taki układ będzie działał?
Rwe
R
we
w niektórych starych magnetofonach najzwy- sunku C. Nawet gdyby Jeśli chcesz sprawdz.
klejszy tranzystor bipolarny pracował w ob- tranzystory spełniły swoją Ja nie będę sprawdzał. Zwrócę natomiast
wodzie automatycznej regulacji poziomu role przełączników, taki uwagę na kolejny problem: jakie wartości będą
jako regulator, a nie przełącznik. Nie będę też sposób regulacji jest niedobry. Wpływ rezy- mieć rezystory umieszczone w obwodach baz
tłumaczył, że nawet w profesjonalnych przy- stancji wyjściowej przedwzmacniacza poszczególnych tranzystorów?
rządach pomiarowych germanowe tranzysto- (Rwy) możemy pominąć, bo rezystancja ta Czy mają być jednakowe, czy może mają
ry TG50 czy ASY... pracowały w roli regula- jest zwykle mała, rzędu omów. Nie można być w jakiś sposób związane z wartością
torów i kluczy analogowych (sam chyba z raz natomiast zapomnieć o rezystancji wejścio- oporności umieszczonej w emiterze? Czy już
popełniłem układ z tranzystorami, o ile do- wej wzmacniacza mocy (Rwe). Przecież od- widzisz, że różne wartości sumy rezystancji
brze pamiętam, ASY36 pracującymi w roli grywa ona kluczową rolę i to właśnie ona w obwodach bazy i emitera poszczególnych
kluczy analogowych). W EdW nigdy nie zaj- tworzyłaby dzielnik ze zmienną rezystancją tranzystorów, dadzą różne napięcia stałe na
mowaliśmy się tym tematem, bo dziś są omawianego regulatora, co ilustruje rysu- rezystorze Rx? A jeśli tak, to przełączanie
o wiele lepsze sposoby regulacji, niemniej nek D. W takim razie właśnie rezystancja spowoduje gwałtowne skoki tego napięcia
tranzystor bipolarny może pracować w tak Rwe decydowałaby o zakresie i charaktery- i tym samym głośne stuki w głośnikach. I to
zwanym trybie inwersyjnym, kiedy jest pola- styce regulacji systemu. A rezystancja ta mo- jest ostateczny powód, dla którego układ nie
ryzowany napięciem odwrotnym niż nor- że być różna zakres spodziewanych warto- sprawdzi się w praktyce.
malnie. Oznacza to, że odpowiednio włączo- ści wynosi 4,7k&!...100k&!. Już tu widać, że Przy jeszcze głębszej analizie układu nale-
ny i spolaryzowany, może być regulatorem w układzie powinien być dodatkowy rezystor, żałoby jeszcze wziąć pod uwagę, że złącze
przebiegu zmiennego. Jednak dotyczy to tyl- uniezależniający od rezystancji Rwe. emiter baza spolaryzowane wstecznie zacho-
Elektronika dla Wszystkich
34 Czerwiec 2002
U3
Szkoła Konstruktorów
wuje się jak dioda Zenera o napięciu około 6V. ków wynikających ze zmiany stałych napięć z pozostałych
H
we
W układzie z rysunku E szansa na ujawnienie polaryzacji. Nie tylko hobbyści popełniają tu pr opozycj i
się tych ukrytych diod Zenera jest znikoma, błędy. Widać to było także po nadesłanych prawdopodob-
Rx
R
x
wy
niemniej w oryginalnym układzie z rysunku propozycjach wykorzystania kluczy analogo- nie niedługo
A niewątpliwie dałyby o sobie znać przy na- wych. Stosując takie klucze, na przykład trafi do tej ru-
pięciach zasilania większych niż 7...8V. w postaci kostek 4066 czy lepiej 4051, nale- bryki.
Omawiając ten niecodzienny układ regu- ży zastosować odpowiednie obwody polary- Drobne nagro-
lacyjny, chciałbym zwrócić szczególną uwa- zujące, na przykład według rysunku G, bo dy za najlep-
gę właśnie na problem napięć stałych i stu- wtedy taki regulator może pracować nawet sze odpowie-
z bardzo dużymi sygnałami (byle zmieściły dzi otrzymują:
się w zakresie napięć zasilania) i na pewno Marcin Ataman - Kletno
Punktacja Szkoły Konstruktorów
nie wystąpią niepotrzebne stuki. Maciej Kaczmarek Drzewce
Jerzy Czereśniewicz Szczecin.
Marcin Wiązania Gacki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82
G
Mariusz Chilmon Augustów. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 +zas
Krzysztof Kraska Przemyśl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
+zas
10k
Bartłomiej Radzik Ostrowiec Św.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 Zadanie numer 76
2
we
Dariusz Drelicharz Przemyśl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
Na rysunku J pokazany jest fragment
Marcin Malich Wodzisław Śl. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
1M
Dariusz Knull Zabrze. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 rozwiązania jednego z wcześniej-
Jarosław Chudoba Gorzów Wlkp. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
szych zadań Szkoły (detektor burzy).
Piotr Romysz Koszalin. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
+zas
2
Piotr Wójtowicz Wólka Bodzechowska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
klucze Jak zwykle pytanie brzmi:
klucze
analogowe
analogowe
Roman Biadalski Zielona Góra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
10k
Rafał Stępień Rudy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
Co tu nie gra?
Jarosław Tarnawa Godziszka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
10k
10k 22k 47k +zas
Filip Rus Zawiercie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 2
Wyjaśnienia mogą i powinny być
Szymon Janek Lublin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
100
wy 100
Michał Stach Kamionka Mała. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
jak najkrótsze, co znacznie ułatwi mi
Mariusz Ciołek Kownaciska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
Jakub Kallas Gdynia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
Jacek Konieczny Poznań . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
Na koniec muszę wspo- J +12V
+12V
Michał Pasiecznik Zawiszów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 C1
C1
A R7 330k
R7 330k
220uF
220uF
Radosław Koppel Gliwice . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 mnieć, że większość uczest-
/16V
/16V
C4
C4
D1 T1
Aukasz Cyga Chełmek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
100pF
100pF
ników nie dotarła w analizie 1N4148 BC414 T2
T2
+
Radosław Ciosk Trzebnica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
+ BC338
BC338
Piotr Dereszowski Chrzanów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
do sedna problemu, choć ge- +12V
U1A
R1
Maciej Jurzak Rabka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
U1B
neralnie wnioski były prawi- 6,8
R5
Michał Koziak Sosnowiec . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
przekaznik
M S1
M
680
C3
Ryszard Milewicz Wrocław . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
12V
dłowe. Często powtarzana
k
k
10uF
Emil Ulanowski Skierniewice . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 R4 4,6k
R4 4,6k
/16V
propozycja włączenia rezy- C2 220nF
Artur Filip Legionowo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
R6 100k
R2 R6 100k
D2
Aleksander Drab Zdziechowice . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 R3
R3
storów nie w obwodach emi- 6,8
1N401
470 U1=LM358
470
Arkadiusz Zieliński Częstochowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
M
M
Robert Jaworowski Augustów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 terów, tylko kolektorów też
Dawid Lichosyt Gorenice. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
nie jest do końca przemyśla-
Wojciech Macek Nowy Sącz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
Sebastian Mankiewicz Poznań . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
na, bo właśnie wtedy na tranzystorach kolekto- analizę nadesłanych odpowiedzi. Kartki opa-
Paweł Szwed Grodziec Śl. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
rach tranzystorów wystąpi zmienne napięcie trzcie dopiskiem NieGra76 i nadeślijcie
Maciej Ciechowski Gdynia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
Mariusz Ciszewski Polanica Zdr. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
(gdy emitery będą dołączone do masy). w terminie 45 dni od ukazania się tego nume-
Filip Karbowski Warszawa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
Trzeba wtedy też dodać od góry rezystor ru EdW. Nagrodami będą drobne kity AVT
Witold Krzak Żywiec . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
Piotr Kuśmierczuk Gościno. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
Rx o dużej wartości zobacz rysunek H. lub inne przydatne nagrody rzeczowe.
Kamil Urbanowicz Ełk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
Wtedy wartości rezystorów dolnych będą
Michał Waśkiewicz Białystok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
Piotr Wilk Suchedniów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
małe, co w sumie nie jest korzystne. Jedna Piotr Górecki
Elektronika dla Wszystkich
Czerwiec 2002
35
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
2002 07 Szkoła konstruktorów klasa II2002 01 Szkoła konstruktorów klasa II2002 03 Szkoła konstruktorów klasa II2002 09 Szkoła konstruktorów klasa II2002 02 Szkoła konstruktorów klasa II2002 05 Szkoła konstruktorów klasa II2001 06 Szkoła konstruktorów klasa II2002 04 Szkoła konstruktorów klasa II2002 10 Szkoła konstruktorów klasa II2002 12 Szkoła konstruktorów klasa II2002 11 Szkoła konstruktorów klasa II2000 06 Szkoła konstruktorów klasa II1999 06 Szkoła konstruktorów klasa II2002 08 Szkoła konstruktorów klasa II2001 05 Szkoła konstruktorów klasa II2003 03 Szkoła konstruktorów klasa II2009 12 Szkoła konstruktorów klasa IIwięcej podobnych podstron