120139398

136 RECENZJE I PRZEGLĄDY PIŚMIENNICTWA

sposób konieczność zapewnienia w nich zbiorów multimedialnych dla celów edukacyjnych i rekreacyjnych. A potem zjawiła się nazwa „ośrodek zbiorów bibliotecznych” (Library Resource Centre — LRC), podkreślająca aktywną rolę biblioteki szkolnej. Słuszne założenia oraz intencje przeciwstawiono tym samym rzekomo pasywnej roli bibliotek tradycyjnych. W rzeczywistości w bibliotekach zawsze było tyle aktywności oraz wielomedialności, ile możliwości, toteż zmiana nazwy jest chwytem chybionym.

Koncepcję takiego ośrodka w szkole ponadpodstawowej scharakteryzowano w omawianej publikacji autorstwa dwójki szkockich praktyków bibliotekarstwa szkolnego. Ponadto znalazły się tam wskazówki, jak prowadzić taką nowoczesną bibliotekę szkolną, ale najciekawsze fragmenty tekstu odnoszą się właśnie do samej koncepcji LRC.

Autorzy — mimo świadomości, że nie we wszystkich angielskich bibliotekach szkolnych istnieją zbiory wielomedialne i nie wszędzie pracują zawodowi bibliotekarze — nie dopuścili jednak myśli, że koncepcja LRC mogłaby nie być realizowana. Ich zdaniem, jest to główna baza wprowadzania nowych programów edukacyjnych: inaczej nowe formy kształcenia nie miałyby żadnego metodycznego umocowania.

Na wielu (zbyt wielu?) stronach i dość chaotycznie przedstawiono rejestr głównych, ogólnych obowiązków tych bibliotek. Ujęto w nim organizację i udostępnianie księgozbiorów, materiałów audiowizualnych oraz informacji, sterowanie procesami uczenia się oraz pracę z czytelnikiem. Obok tego istnieje lista powinności szczegółowych. Mieszczą się w niej: rozpoznawanie potrzeb informacyjnych i edukacyjnych; gromadzenie zbiorów dla edukacji oraz rozrywki; promoqa czytania; popieranie lektury samodzielnej; pomoc w realizacji programów edukacyjnych; udział w nauczaniu; wdrażanie aktywnych form uczenia się; obsługa nauczycieli.

Programy nowoczesnego nauczania są już z założenia dosyć ogólne i elastyczne, ponieważ mają kształtować postawy samodzielne. To dobrze dla uczniów oraz dla programowych wartości, natomiast przed bibliotekami szkolnymi piętrzą się utrudnienia. Biblioteka powinna bowiem gromadzić zbiory stosownie do potrzeb wynikających z owych programów, tymczasem jest to wyjątkowo trudne przy niekonkretnym, częściowo otwartym charakterze większości z nich. Programy te w mniejszym stopniu sugerują treści do przekazania, przede wszystkim akcentując formułę badawczą, krytyczną, aktywizującą, opartą na uczniowskiej samodzielności. W długofalowym przygotowaniu do życia ważniejsze niż wiedza przedmiotowa wydaje się opanowanie sposobów uczenia się i gromadzenia informacji. Otóż biblioteka dostarczając informacji, tego właśnie powinna uczyć i w tym sensie przekształca się ze skarbnicy wiedzy w swego rodzaju laboratorium.

Absolwent szkoły średniej powinien opanować w bibliotece szkolnej umiejętność pozyskiwania i wykorzystywania źródeł informacji, katalogów i aparatu informacyjnego wydawnictw, a także zrozumieć ogólne zasady klasyfikacji dziesiętnej. Łatwo zauważyć, że nie są to postulaty całkowicie nowe; sugerowano je już przecież tradycyjnym bibliotekom szkolnym. Nowa jest tylko skala żądań wyposażeniowych. Zdaniem autorów, w LRC powinny znaleźć się obok różnych komputerów, także przystosowanych do odczytu dysków CD-ROM, wszelkie urządzenia teletechniczne, w tym oczywiście fax. W sumie ciekawa to wizja biblioteki szkolnej.

Książkę uzupełniają wskazówki dotyczące zasad doboru zbiorów, konstrukcji programów użytkowych i adaptacyjnych oraz ogólnego zarządzania bibliotekami szkolnymi. Jest też charakterystyka tych bibliotek jako ośrodków informacji oraz jako poradni zawodowych, ułatwiających uczniom wybór przyszłych profesji.

Jacek Wojciechowski

Maszynopis wpłynął do redakcji 18 stycznia 1994

KATALOG DYSKÓW CD-ROM

CD-ROM in Print 1993. An intemational guide to CD-ROM, CD-I, CDTV, multimedia and electronic book products. Comp. by Regina Rega. Westport: Meckler Publ. 1993, XXII, 736 s.