1352737975

284

MODERNIZM W KSIĄŻCE POLSKIEJ

łębszej znajomości Boga. Nie sumienie mu ją daje, ale rozum, '

wiara i laska, a sumienie tylko usuwa grzechy, namiętności, a temsamem usuwa przeszkody działaniu rozumu, wiary i laski.

3. Skoro zapatrywania Modernistów na objawienie, zmysł religijny, sumienie są błędnemi, musi też być błędną ich teorya o wierze, która się cała na tamtych pojęciach opiera. ,,Wiara, zdaniem Modernistów, jest wizyą Boga osobistą, nie zaś wierzeniem opartem na tern, co się słyszało^ (325).

Wykazaliśmy już że t. zw. zmysł religijny wcale nas nie prowadzi do Boga, nie może nam tedy dawać wizyi Boga. Zmysł religijny nie jest objawieniem się Boga, ale wyrazem rozumnej natury ludzkiej. Ponadto dodajemy, że teorya Modernistów o bezpośrednim kontakcie z Bogiem jest w zasadzie zwietrzałą teoryą Ontologów o bezpośredniem widzeniu Boga, jest sentymentalizmem niemieckich filozofów w guście Jacobkego, opiera z racyonalistycznymi protestanckimi teologami religię na uczuciu i osobistem doświadczeniu. Twierdzi, lecz niczem nie uzasadnia, że gdy człowiek doznaje uczuć religijnych n. p. tęsknoty za ideałem, to się mu Bóg wtedy ob-

jawia, tak, jak gdyby wykluczoną była pomyłka brania własnych przywidzeń za objawienie Boże. Indyferentyzm religijny byłby rezultatem tego systemu, boć w każdej religii doznawać można religijnych doświadczeń, które każdy może uważać za objawienie Boże. Nie ma racyi, stojąc na stanowisku systemu Modernistów uważać objawienia Chrystusowe za jedynie prawdziwe. Mahometanin, zupełnie słusznie ze stanowiska systemu Modernistów, może uważać Mahometa za prawdziwego, a Chrystusa za fałszywego proroka. Twierdzenie, że kościół katol. jest jedynie prawdziwy, bo w nim przechowuje się najdoskonalej duch Chrystusowy, nie polepszy sytuacyi, bo jest zanadto ogólnikowe, a protestantowi i prawosławnemu ta pełnia ducha Chrystusowego w kościele katol. wyda się raczej zepsuciem pierwotnej, jak mówią, prostoty ducha Kościoła przez Chrystusa założonego. Modernizm pozbawia Kościół katolicki dowodów, opartych na Piśmie św., na historyi, na rozumie, a zostawia mu jako dowód tylko oddziaływanie na wrażenia ludz-