1588094311

80 Maciej ŁUCZAK. Julian JAROSZEWSKI

na młody umysł i odegrała istotną rolę w kształtowaniu osobowości Zbigniewa Czajkowskiego³². Jego zainteresowanie różnymi dyscyplinami sportu (biegami, skokami i innymi formami współzawodnictwa), a zwłaszcza szermierką na szable, wpłynęło na wybór dalszej ścieżki edukacyjnej. W 1934 r., mając 13 lat, rozpoczął naukę w Korpusie Kadetów nr 1 im. Marszałka Józefa Piłsudskiego. Szkoła charakteryzowała się wysokim poziomem nauczania w zakresie gimnazjum i liceum³'. Korpus Kadetów ukończył jako prymus w 1939 r., uzyskując równocześnie świadectwo maturalne.

Trudne lata wojenne

Wojna zastała Zbigniewa Czajkowskiego pod Baranowiczami, gdzie przebywał na obowiązkowym miesięcznym obozie junackich hufców pracy. We wrześniu 1939 r., po agresji hitlerowskiej, gdy do Baranowicz zbliżali się Niemcy, wraz kolegami rozpoczął ucieczkę przed wrogiem. Jednak po napadzie Sowietów na Polskę, w dniu 17 września, znalazł się w potrzasku. Rozpoczął wędrówkę z kolegami przez bagna, lasy, doświadczając ostrzałów i bombardowań zarówno ze strony Niemców, jak i Sowietów oraz białoruskich komunistów. Wstąpił więc do oddziału składającego się z młodzieży i marynarzy Floty Pińskiej i na Polesiu podjął walkę z okupantem radzieckim z zamiarem przedostania się na zachód, celem dołączenia do polskich oddziałów. Oddział otoczono i rozbito, a Z. Czajkowski razem z czterema kolegami trafił do niewoli białoruskich partyzantów, którzy chcieli ich powiesić. Wkrótce jednak wszystkich uwolniono³⁴.

W październiku 1939 r. przedostał się do Lwowa. Tam do kwietnia 1940 r. wraz z grupą Polaków oczekiwał na przerzut do Rumunii³⁵. Gdy tylko nadarzył się odpowiedni moment, wraz pięcioma kolegami i przewodnikiem próbował przekroczyć granicę rumuńską. Po całonocnej jeździe pociągiem do Śniatynia³⁶(w którym stacjonowały oddziały Narodniego Komissariatu Wnutriennych Diel - Ludowego Komisariatu Spraw Wewnętrznych) musieli wyskoczyć z jadącego pociągu, a dalej w strugach deszczu przez kilka godzin przedzierali się do rzeki Czeremosz, wytyczającej granicę Polski z Rumunią. Kilkadziesiąt metrów od posterunków rumuńskich wraz kolegami został otoczony i pojmany przez żoł-

³² Relacja ustna Zbigniewa Czajkowskiego.

³ A. Horbacz, dz. cyt., s. 5. Program szkoły miał profil ogólnokształcący. W nurcie wojskowym realizowane były ćwiczenia i wyszkolenie wojskowe. Program sportowy zawierał wychowanie fizyczne i sport (m.in. lekką atletykę, giy, szermierkę, narciarstwo, łyżwiarstwo i boks).

³⁴ R. Cohen, dz. cyt., s. 421-422.

³⁵ W domu państwa Czajkowskich znajdował się punkt kontaktowy ułatwiający przerzut przez granicę rumuńską. Termin przerzutu wyznaczono za sześć miesięcy.

³⁶ Śniatyń - miejscowość w pobliżu Kołomyi, w powiecie stanisławowskim (województwo stanisławowskie).