1935182100

Wprowadzenie: Jak usłyszeć głos społeczności wiejskich?

Niniejszy rozdział przedstawia założenia inicjatywy Forum Aktywizacji Obszarów Wiejskich, której celem było przeprowadzenie ogólnopolskiej debaty na temat przyszłości wsi z udziałem społeczności wiejskich.

Forum Aktywizacji Obszarów Wiejskich (FAOW) jest ogólnopolskim porozumieniem organizacji działających na rzecz wsi, funkcjonującym w formie związku stowarzyszeń¹. Jego członkami są zarówno duże ogólnopolskie organizacje jak i małe organizacje lokalne. FAOW aktywnie wspiera też współpracę na poziomie regionalnym i krajowym Lokalnych Grup Działania powstałych dzięki programowi LEADER.

FAOW stara się pełnić rolę „głosu organizacji wiejskich”, między innymi poprzez uczestnictwo swojego przedstawiciela w komitetach monitorujących wydatkowanie środków unijnych na rozwój wsi, wypracowywanie dokumentów konsultacyjnych i projektów stanowisk i umieszczanie ich na stronie www. faow.org.pl oraz prowadzenie forum dyskusyjnego i wydawanie biuletynu. Jest również członkiem międzynarodowych sieci zajmujących się rozwojem obszarów wiejskich, w szczególności sieci PREPARE (Partnership for Rural Europę - Partnerstwo dla Wsi Europejskiej) oraz ERA (European Rural Allian-ce). Dzięki temu organizacje będące członkami FAOW mają możliwość uczestniczenia w debacie na temat Wspólnej Polityki Rolnej i polityki wobec obszarów wiejskich na poziomie Unii Europejskiej, a także dowiadują się jak przebiega dyskusja o polityce wobec wsi w innych krajach członkowskich.

Także w Polsce rozpoczęła się debata nad kształtem polityki wobec wsi, jednak koncentrowała się ona przede wszystkim na kwestiach związanych bezpośrednio z produkcją rolną. Ponadto w dyskusji zabierali głos najczęściej eksperci i politycy, natomiast niezmiernie rzadko był w niej słyszalny głos przedstawicieli samych mieszkańców wsi. Niepokojący był także fakt, że dyskusje na temat polityk unijnych zwykle ograniczały się do analizowania wysokości kwot przeznaczonych na poszczególne dziedziny oraz tempa ich wydatkowania, natomiast w znacznie mniejszym stopniu rozważane były cele, na jakie mogą być przeznaczone środki publiczne (w tym unijne) oraz alternatywne sposoby ich wydatkowania dla wsparcia przemian zachodzących na wsi.

Dlatego wiosną 2008 roku zarząd FAOW podjął decyzję o przeprowadzeniu ogólnopolskiej debaty pod hasłem „Pytania o przyszłość polskiej wsi”. Do prac przygotowawczych zostali zaproszeni przedstawiciele organizacji członkowskich FAOW oraz Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Wypracowano sześć kluczowych pytań i zaproszono przedstawicieli społeczności i organizacji wiejskich do udzielenia na nie odpowiedzi. Pytania zostały zamieszczone na stronie FAOW i w biuletynie, tak aby uczestnicy spotkań regionalnych i konferencji ogólnopolskiej mogli przygotować swoje opinie i stanowiska.

Osią debaty były następujące pytania:

1. Jakie źródła utrzymania dla mieszkańców wsi? Ilu z nich będzie mogło utrzymać się z rolnictwa? Jak skuteczniej tworzyć pozarolnicze źródła dochodu dla mieszkańców wsi?

2. Co wieś oferuje miastu poza produkcją rolną? Jakie inne funkcje gospodarstw rolnych powinny być wspierane i finansowane?

3. Jak wyrównać szanse edukacyjne mieszkańców wsi? Jaki model edukacji szkolnej i przedszkolnej? Jakie najważniejsze wyzwania dla edukacji dorosłych?

4. W jakiej wsi chcemy żyć i jaką pozostawić następnym pokoleniom? Jak pomóc mieszkańcom wykorzystać walory krajobrazowe i środowiskowe? Jak wprowadzić ład w przestrzeni wiejskiej?

5. Jak wzmacniać aktywność społeczną mieszkańców wsi i procesy samoorganizacji?

6. Co należy uczynić, aby środki publiczne - krajowe i unijne - były efektywnie wykorzystane dla rozwoju obszarów wiejskich? Jak zapewnić uwzględnienie lokalnych priorytetów?

Lista członków FAOW znajduje się na końcu niniejszego opracowania.