2455029193

Założenia teoretyczne i metodologiczne nauk o polityce publicznej 19

Polityki substancjalne i proceduralne

Odmienną próbą kategoryzacji polityk publicznych jest ich podział na polityki publiczne substancjalne i proceduralne oraz polityki publiczne materialne i symboliczne. Mianem polityk publicznych substancjalnych określa się takie polityki, których istotą jest wyjaśnienie sposobu osiągania przez władze publiczne określonych celów w ściśle określonym obszarze interwencji. Natomiast politykami proceduralnymi są mechanizmy postępowania władz publicznych, tj. przepisy kodeksów postępowania administracyjnego. Polityki proceduralne to reguły gry, które wyznaczają ramy dla wdrażania polityk substancjalnych.

Model Wilsona

Propozycja Lowiego spotkała się z krytyką, która bazowała na wykazaniu jej słabości w obszarach metodologicznych. Jako jedną z nich wskazywano fakt, że w wielu przypadkach dana polityka publiczna może być przypisana do więcej niż jednej kategorii³². Ponadto kwestionowano sposób, w jaki Łowi ujmował zależności między zaproponowanymi przez siebie typami polityki. Na bazie tej krytyki pojawiła się propozycja nowego sposobu definiowania polityk publicznych. Jego podstawą uczyniono kategorię społecznych kosztów i korzyści dystrybucji dóbr publicznych. Na jej podstawie wyodrębniono korzyści polityki publicznej (skoncentrowane, rozporoszone) oraz jej koszty (skoncentrowane versus rozproszone)³³.

Konflikt wokół polityk publicznych

Typologii Lowiego zarzucono także zbyt upraszczające założenia i niewielki potencjał eksplanacyjny. R.W. Cobb i C.D Elder zaproponowali alternatywną klasyfikację polityk publicznych bazującą nie na materii polityk publicznych, jak to założył Łowi, ale na konflikcie towarzyszącym ich uprawianiu. Autorzy tej klasyfikacji skoncentrowali się na tym, jak powstaje konflikt wokół polityk publicznych i jak jest on rozwiązywany. Według nich, konflikt może pojawić się między dwiema lub większą liczbą grup społecznych a jego podłożem jest niesprawiedliwa dystrybucja pozycji lub dóbr publicznych³⁴.

Czyste i mieszane polityki publiczne

Krytyka typologii zaproponowanej przez Lowiego skłoniła innego badacza — R. Spit-zera — do rewizji jej założeń³⁵. Istotą rewizyjnego podejścia stało się odrzucenie zasadności założenia o możliwości pełnego i jednoznacznego przypisania określonych polityk publicznych do kategorii polityk wskazanych przez Lowiego (dystrybucyjna; redystrybucyjna; regulacyjna; konstytutywna). Spitzer wprowadził dwie kategorie polityk pu-

³² J.Q. Wilson, Political organizations, New York 1973.

³³ Ibidem.

³⁴ R.W. Cobb, C.D. Elder, Participation in american politics: the dynamics of agenda building, Boston 1972.

³⁵ R.J. Spitzer, Promoting policy theory: revising the arenas of power, „Policy Studies Journal” 15,1987, nr 4.