4962384008

56 Wszechświat, t. 84, nr 311983

Parku ma sięgać od zalewu rzeki Głuszy nki koło Głuszyny i rynny kómicko-zaniemyskiej z jeziorami na wschodzie po jeziora Strykowskie i Niepruszewskie na zachodzie. Na południu otulina ma obejmować Czempiń a na północy, podobnie jak obecnie, będzie graniczyć z Luboniem. Nowe granice Parku zostały już w 1977 r. uzgodnione z Ministerstwem Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska oraz Ministerstwem Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego. Od tego czasu minęło już 5 lat. I znowu, jak przed przeszło pół wiekiem, rozpoczyna się nowa batalia o Park. Jak długo będzie trwać?...

Przyroda Parku jest od lat narażona na niszczenie z tym, że wprowadzenie w 1957 roku zabezpieczenia prawnego zwolniło, niewątpliwie, tempo dewastacji. Przepisy dotyczące Parku są jednak wciąż łamane tak przez wycieczkowiczów, jak też przez instytucje i władze terenowe. W związku z tym w Parku wciąż giną coraz to nowe gatunki roślin i zwierząt.

Na początku naszego wieku żył tutaj szlacz-koń północny Colias palaenoeuropome — piękny motyl o żółtych skrzydłach z czarną obwódką. Dziś już się go nie obserwuje. Przypuszcza się, że jego wyginięcie może być związane ze zniszczeniem naturalnych stanowisk borówki bagiennej Vaccinium uliginosum, na których żerowała gąsienica szlaozkonia. Nie spotyka się też w Parku ślimaka austriackiego Cepaea vindobonensis o kulistej skorupce z z charakterystycznymi pięcioma czarnymi paskami, żyjącego niegdyś licznie w suchych lasach i zaroślach. Wyginęła również fauna zalesionej wydmy w Puszczykówku, a w szczególności największy polski skorek — obcężnica nadbrzeżna Labidura riparia. Gatunkiem obcym w Parku jest piżmak amerykański Fiber zibe-thicus. Piżmak jednak lubi czyste wody i to prawdopodobnie jest przyczyną obserwowanego ostatnio spadku pogłowia. W chwili obecnej najwięcej szkód w drzewostanach Parku wyrządza brudnica mniszka Lymantria monacha, której gąsienice żerują na drzewach (iglastych, głównie świerku. W Parku brudnica rozmnożyła się tak bardzo, że atakuje także drzewa liściaste i krzewy.

W ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat wyginęła w Parku kaldezja dziewięciornikowata Cal-desia parnassifolia, rzadka roślina błotna, rosnąca niegdyś nad brzegami jez. Góreckiego. Na liście zagrożonych gatunków znajdują się już rosiczki Drosera, rosnące głównie nad jez. Skrzynka.

Teren Parku jest bardzo zaśmiecony. Puszczykowo nie ma wysypiska ¹ i jego mieszkańcy wywożą śmieci do lasu, pozostawiając je często bez zakopywania. Parowy erozyjne na stoku Góry Pożegowsikiej w latach powojennych zostały zasypane śmieciami, które przywożono całymi pociągami z terenu Poznańskiej Dyrekcji kolejowej.

Na północy Parku, przy samej jego granicy, znajdują się Poznańskie Zakłady Nawozów Fosforowych. Zakłady spuszczają ścieki do Warty i emitują do atmosfery wiele zanieczyszczeń, głównie tlenki siarki, toksyczne dla roślin, a także skażające i zakwaszające glebę. Przy dużej wilgotności powietrza tlenki siarki reagują z parą wodną dając kwas siarkowy, który opada na ziemię. Opłakanym skutkiem tej ubocznej działalności Zakładów jest wygląd lasu Uroczyska Kątniki w północnej części WPN, gdzie giną masowo piękne sosny. Również w centrum Parku, jak wykazały badania, zanieczyszczenie powietrza jest dużo większe niż dopuszczalne dla terenów chronionych. Atmosferę Parku zanieczyszcza nie tylko Luboń i pobliski Poznań, ale także kotłownie cieplarń d domów mieszkalnych.

Na terenie Parku usytuowane są trzy zakłady lecznicze i osiedle domków letniskowych „Pometu”. Sanatorium przeciwgruźlicze w Ludwikowie, zajmujące 40 ha, zostało oddane do •użytku w 1927 roku i do dnia dzisiejszego nie udało się przenieść go w inne miejsce. Sanatorium spuszcza zakażone ścieki do jeziora Budzyńskiego (rez. ścisły!), które na dodatek, po zdrenowaniu terenu pod szpital PKP, stało się bezodpływowe i nie ma juz warunków do samooczyszczania się.

Nad jez. Góreckim (częściowo rez. ścisły) otwarto po wojnie prewentorium przeciwgruźlicze dla dzieci (25 ha), które spuszcza ścieki wprost do wody. Od lat postuluje się przeniesienie prewentorium poza teren WPN, a w jego budynku urządzenie Muzeum Parku, znajdujące się obecnie w bardzo trudnych warunkach lokalowych w Puszczykowie.

Wiele szkody przyniosło Parkowi usytuowanie na jego terenie Szpitala PKP, zbudowanego w latach siedemdziesiątych. Tak się jakoś składa, że Koleje Państwowe już raz się Parkowi przysłużyły, zwożąc do parowów nad jez. Budzyńskim wagony śmieci... Pomimo licznych protestów Rady i Dyrekcji Parku oraz działaczy społecznych, pomimo zaproponowania 8 innych lokalizacji, PKP nieformalnie i niezgodnie z prawem stawia na obszarze WPN szpi-tal-gigant, o jedenastu piętrach, a obok niego hotel dla personelu i kotłownię z 40-metrowym kominem. Wszystko to powstaje w miejscu, gdzie przepisy zabraniają wznoszenia budowli wyższych niż dwukondygnacyjne. Zdrenowanie terenu pod szpital obniżyło poziom wód gruntowych tak znacznie, że jez. Budzyńskie stało się bezodpływowe i w okolicy wyschło wiele studni. Dopiero gdy przycichła burza prasowa i szpital stał się faktem, wyszło na jaw, że „dobro ludzi chorych’¹ i „interes społeczny”, o którym tak często mówili zwolennicy budowy szpitala w Parku polegał na tym, że naczelny lekarz DOKP miał prywatną działkę właśnie w pobliżu szpitala ... Szpital, który miał mieć trzystopniową oczyszczalnię śoieków i miał być opalany gazem ziemnym, spuszcza ścieki do Warty praktycznie nieoczyszczone, a opalany jest miałem węglowym, wybitnie zanieczyszczającym środowisko. Nasuwa się przykry

Od końca 1982 r. PGKiM w Mosinie wydzierżawia pojemniki i wywozi śmieci także z posesji prywatnych (przyp. aut.).