5032124532

Kognitywistyka. Studia w Instytucie Psychologii UAM

Nazwa przedmiotu: Psychologia rozwojowa i ewolucyjna (konwersatorium)

Autor programu: dr Błażej Smykowski

Założenia i cele:

Proponuję spojrzenie na rozwój psychiczny i ewolucję człowieka przede wszystkim w związku z jego społeczno — kulturowymi uwarunkowaniami. Przedmiotem naszych rozważań chcę uczynić wybrane problemy pojawiające się na styku potrzeb i oczekiwań rozwijającej się jednostki z ofertami, jakie dla ich spełnienia tworzy kontekst społeczno — kulturowy jej życia. Uważam, że nabywana w toku zajęć sprawność w posługiwaniu się tą perspektywą nie tylko pozwoli rozpoznać najważniejsze w poszczególnych fazach rozwoju człowieka zjawiska i procesy społeczne oraz mechanizmy ich rozwojowego oddziaływania, ale i pozwoli na pogłębienie wiedzy o dynamicznych zależnościach między splatającymi się w toku rozwoju ontogenetycznego wątkami dotyczącymi Polis, Psyche i Soma. Opanowanie tej społeczno rozwojowej perspektywy posłużyć może, jak sądzę, pełniejszemu, bardziej rozumnemu studiowaniu innych problemów psychologii — pozwoli bowiem na dynamiczne, rozwojowe (tj. poszukujące genezy i analizujące konsekwencje) ich ujmowanie.

Układem odniesienia dla najogólniejszych problemów zajęć ujętych w trzy — coraz węższe zakresowo — obszary będą trzy wybrane koncepcje psychologii rozwoju, tj.:

1. dla analizy problemów wyznaczanych przez dwa centralne konstrukty „cykl życia" i „ekologia cyklu życia", odnoszące się do splatania się procesów formowania tożsamości ludzi układem odniesienia jest koncepcja psychospołecznego rozwoju ego E. H. Eriksona,

2. dla analizy problemu zmienności i uwarunkowań ludzkiej „działalności" oraz ludzkich „działań” odnoszących się do rozwoju całości strukturalnego i funkcjonalnego przystosowania człowieka podstawę stanowić będą teksty L.S. Wygotskiego,

3. dla analizy poszczególnych „procesów rozwojowych”, „zjawisk rozwojowych" i „rozwojowych efektów fazowych" podstawą są wybrane teksty J. Piaget'a.

Treści programowe:

• Dorosłość jako cel rozwoju (Po sobie: A. Miejsce na spotkanie — POZOSTAWIANIE; B. Działalność: integrowanie; C. Ekologia spotkania: bycie uznanym; D. Efekty rozwojowe: na poziomie zachowań: wspominanie, dawanie rad, przekazywanie, na poziomie funkcji: mądrość życiowa, na poziomie osobowości: poczucie integralności // Dla przyszłości: A. Miejsce na spotkanie — EDUKACJA; B. Działalność: opiekowanie, wychowywanie, udostępnianie; C. Ekologia spotkania: bycie potrzebnym; D. Efekty rozwojowe: na poziomie zachowań: odpowiedzialność, na poziomie funkcji: świadomość społeczna, na poziomie osobowości: poczucie generatywności // W swoim czasie:

A. Miejsce na spotkanie — RODZINA, PRACA; B. Działalność: projektowanie; C. Ekologia spotkania: związki intymne; D. Efekty rozwojowe: na poziomie zachowań: wierność, zobowiązanie, na poziomie funkcji: świadomość typu „MY", na poziomie osobowości: poczucie intymności i solidarności społecznej); • Okres dorastania (Czas poszukiwania — czas oferowania (adepci i mistrzowie): A. Miejsce na spotkanie — IDEOLOGIE, WARTOŚCI;

B. Działalność: eksperymentowanie; C. Ekologia spotkania: w społeczności; D. Efekty rozwojowe: na poziomie zachowań: decydowanie, wybory, na poziomie funkcji: własna wola, samoświadomość, na poziomie osobowości: poczucie tożsamości psycho-spotecznej); • Wiek szkolny (Czas pracy — czas udostępniania (czeladnicy i nauczyciele): A. Miejsce na spotkanie — W KULTURZE; B. Działalność: uczenie się; C. Ekologia spotkania: w „warsztacie rzemieślniczym"; D. Efekty rozwojowe: na poziomie zachowań: zainteresowania, profesjonalizm, na poziomie funkcji: koncentracja uwagi, myślenie problemowe, na poziomie poczuć: poczucie produktywności);

• Wiek przedszkolny (Czas bawienia - czas okazji (czarodzieje i realiści): A. Miejsce na spotkanie — W GRANICACH INNEGO; B. Działalność: Zabawa „na niby”; C. Ekologia spotkania: w wyobraźni; D. Efekty rozwojowe: na poziomie zachowań: twórczość dziecięca, na poziomie funkcji: dowolność pamięci, na poziomie osobowości: poczucie inicjatywy); • Wczesne dzieciństwo (Czas ujawniania - czas formowania (aktorzy i recenzenci): A. Miejsce na spotkanie — EKSPOZYCJA; B. Działalność: Zabawa „na serio"; C. Ekologia spotkania: w „teatrze codzienności”; D. Efekty rozwojowe: na poziomie zachowań: kontrola chodzenia, mówienia, jedzenia, wydalania itd, na poziomie funkcji: usensownione, zróżnicowane i uogólnione spostrzeganie, na poziomie osobowości: autonomiczność „Ja"); • Okres noworodkowy i niemowlęcy (Czas brania - czas dawania (dzieci i rodzice): A. Miejsce na spotkanie — KARMIENIE; B. Działalność: manipulacja; C. Ekologia spotkania: w „domu"; D. Efekty