5169915668

40 Dariusz Gołębiowski

anektowanych kresów wschodnich oraz z pobliskiej Wołogdy, z której sprowadzano lektury⁴². Drogą oficjalną w październiku 1940 r. zamówiono również książki naukowe i podręczniki w Moskwie, przy czym zamówienie zrealizowano dopiero w styczniu 1941 r. i stało się ono przyczyną zatargów z oficerami zgrupowanymi w tzw. czerwonym kąciku⁴³. W relacji ppłk. T. Felsztyna czytamy: „Z chwilą rozpoczęcia kursu uzyskałem od komisarza obozu zapewnienie, że przy wydawaniu zamówionych podręczników pierwszeństwo mieć będą wykładowcy kursu. Jednak, gdy książki przybyły, panowie z «czerwonego kącika» swoimi chodami (przy pomocy wysoce nam nieżyczliwej bibliotekarki obozu) pochwycili wszystkie książki w swoje ręce i rozprzedali je tylko swoim protegowanym. Doszło do takich śmiesznych rzeczy, że kompletni półanalfabeci kupili książki na poziomie uniwersyteckim, byle nie wpadły w nasze ręce. Dzięki tylko dużym staraniom i wielkiemu tupetowi udało mi się wprost wyrwać z ich rąk kilkanaście podręczników, potrzebnych dla naszego kursu. [...] książki te kupowaliśmy za własne pieniądze"⁴⁴.

Los wielotysięcznej rzeszy Polaków więzionych w sowieckich obozach i łagrach został diametralnie odmieniony po wybuchu wojny niemiecko-radzieckiej (22 czerwca 1941 r.). W efekcie agresji hitlerowskiej nawiązane bowiem zostały stosunki dyplomatyczne pomiędzy Związkiem Radzieckim a Rządem RP. 30 lipca 1941 r. w Londynie podpisany został układ (tzw. układ Sikorski-Majski), na mocy którego anulowano traktaty sowiecko-niemieckie z 1939 r., dotyczące zmian terytorialnych w Polsce. Równocześnie Moskwa wyraziła zgodę na utworzenie w ZSRR Armii Polskiej, której dowódca miał być mianowany przez rząd polski w porozumieniu z władzami radzieckimi⁴⁵. Szeregi owej Armii zasilić mieli objęci amnestią⁴⁶ obywatele polscy, przetrzymywani dotychczas w więzieniach, obozach jenieckich

ą m

i łagrach na terytorium ZSRR .

Konsekwencją ustaleń londyńskich było podpisanie 14 sierpnia 1941 r. w Moskwie umowy wojskowej, dzięki której możliwe stało się formowanie polskich dywizji w Związku Radzieckim. Siedzibę sztabu umiejscowiono w Buzułuku k. Kujby-szewa, zaś punkty zborne w Tatiszczewie i Tockoje. Od pierwszych chwil w rejony koncentracji ciągnęły dziesiątki tysięcy amnestionowanych polskich jeńców i ludności cywilnej. I choć zgodnie z umową tzw. Armia Andersa miała liczyć 30 tys.

⁴²    A. Głowacki, dz. cyt, s. 227; zob. też: S. Kalbarczyk, dz. cyt., s. 59-60.

⁴³    Mianem „czerwonych kącików” określano miejsca spotkań polskich żołnierzy i oficerów o poglądach lewicowych, rusofilów, sympatyków ustroju komunistycznego. Prowadzono tam dyskusje polityczne, studiowano sowiecką prasę i literaturę ideologiczną.

⁴⁴    Cyt. za: V. Rezler-Wasielewska, Działalność naukowo-oświatowas. 204.

⁴⁵    Dowódcą Armii Polskiej utworzonej w ZSRR został były więzień NKWD, gen. Władysław Anders.

^4fi Jak twierdzi Wojciech Roszkowski: „Użycie terminu amnestia w stosunku do osób niewinnie maltretowanych przez stalinizm było szyderstwem, które rząd RP przyjął dla dobra współpracy przeciw Niemcom oraz dla ratowania setek tysięcy Polaków w ZSRR”: Historia Polski 1914-2000, Warszawa 2001, s. 106.

⁴⁷ Pełny tekst układu zob. Wiek XX w źródłach..., s. 257-258.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
DSC04750 TM Janus: Tazbir jak Jurkowski, który w kolonizacji kresów wschodnich oraz w pochodzie na M
d) Firma znajdująca się niedaleko Poznania, która zajmuje się produkcją drzwi na rynki wschodnie ora
Karta ewakuacyjna dla Polaków z Kresów Wschodnich z44 rwrasmrt y yp*jyr /Kpjil^wwi PCP ni) Sn«**ctx
polityki wobec niektórych państw, m.in. Chin, Kuby czy krajów Bliskiego Wschodu oraz pewne kwestie ż
28 luty 09 (40) 41 o o. cn Rys. P.1.2. Przekrój pionowy oraz schemat obliczeniowy filara międzyokien
Dariusz GOŁĘBIOWSKI Publiczne Gimnazjum nr 7 w Opolu KSIĄŻKA I PRASA W OBOZACH JEŃCÓW POLSKICH W ZSR
32 Dariusz Gołębiowski Kwestia, czy interesy obydwu Stron pozwolą na to, że wyda się pożądane utrzym
34 Dariusz Gołębiowski form działalności kulturalno-oświatowej14. W związku z tym miały one charakte
36 Dariusz Gołębiowski zielsku mogli bez przeszkód korzystać z doskonale zaopatrzonej, liczącej ok.
skanuj0019 40 WIELOZNACZNOŚĆ TERMINU NAUKA w literaturze anglosaskiej) oraz węższym (zwolennicy filo
40. AKUMULATORNJE 642 Tablica 40.3. Napięcia ogniw kwasowych * płytami JA oraz JB w zależności od cz
4 TREŚĆ 22. Konferencja Wspólnoty Roboczej Bibliotek i Ośrodków Dokumentacji ds. Europy Wschodniej o
SILĄ CORIOLISA siła bezwładności wywołana obrotowym ruchem Ziemi z zachodu na wschód oraz różnicą
IMG08 (8) 1:40 Oświadczenia, wnioski. Żądaniu i zarody podejrzanego oraz osób czynności ( od. 141 §

więcej podobnych podstron