5783291136

wysoko rozwinięte, które określa się mianem „Triady” lub „Centrum”. Składają się na nią wiodące ekonomicznie kraje Ameryki Północnej (USA), Europy Zachodniej (UE) i Azji Wschodniej (Japonia). Zdaniem S. Amina, główna pozycja krajów Centrum we współczesnej gospodarce światowej jest wynikiem uzyskania przez nie przewagi nad pozostałymi krajami w pięciu dziedzinach¹⁴:

— tworzeniu zaawansowanych technologii;

— kontrolowaniu rynków finansowych;

— dostępie do zasobów naturalnych na świecie;

— dysponowaniu środkami masowego przekazu;

— posiadaniu broni masowej zagłady.

Pogląd o utożsamieniu Zachodu z Triadą wyrazili między innymi Daniel Deudney i John Ikeberry, ograniczając go do Europy, USA i Japonii. Zachód w ich koncepcji został oparty na logice „industrialnego liberalizmu” oraz na rozwiniętym sektorze prywatnym, wspólnej tożsamości obywatelskiej i publicznych instytucjach¹⁵. Jego „jądrem” są Stany Zjednoczone postrzegane jako regent planety Ziemia i naturalny przywódca globalnej społeczności międzynarodowej, którego kultura polityczna, wyznawane normy i wartości grają decydującą rolę w określeniu globalnego image’u Zachodu. Jak trafnie zauważył Włodzimierz Malendowski, „Stany Zjednoczone przewodzą, a sojusznicy za nimi podążają [...]. Jest to multilatera-lizm w wydaniu NATO, Międzynarodowego Funduszu Walutowego i Banku Światowego, gdzie USA płacą rachunki i grają pierwsze skrzypce”¹⁶.

Wychodząc poza koncepcję Triady, warto zauważyć, że konceptualizacje Zachodu uwikłane w dyskurs o współczesnych stosunkach międzynarodowych odwołują się najczęściej właśnie do roli w nich USA, ONZ oraz „kolonialnych” potęg europejskich. Zachód ujmuje się jako potężnego aktora o trudnej do ogarnięcia naturze, opartego na prymacie scentralizowanych państw narodowych, wyróżniających się swoją terytorialnością, suwerennością (wyłącznością uprawnień w odniesieniu do własnego wnętrza) i niezależnością w stosunkach międzynarodowych. W istocie jednak Zachód nie jest ani strategicznym aliansem, ani nieformalnym przymierzem, co nie przeszkadza mu jednak odgrywać głównej roli w polityce światowej. Bardzo atrakcyjne w tym aspekcie może być traktowanie go jak bloku wymierzonego przeciw komuś lub czemuś. Źródłem nieprzemijającego oddziaływania Zachodu jest jego nieokreśloność i plastyczność — bez względu na to, czy za kontrastującą z nim siłę uznamy Wschód, czy też świat arabski zogniskowany wokół szyickiej wersji islamu.

Sile Zachodu odpowiada jego duże znaczenie we współczesnych stosunkach międzynarodowych wynikające z postrzegania go jednocześnie na trzech płaszczyznach — jako aktora, swoisty model instytucjonalny oraz ideę. Zachód jako aktor odnosi się przede wszystkim do Europy i USA. Idąc tym tokiem myśli, Michael Mann opisywał dziewiętnastowieczny Zachód jako koncert mocarstw dzierżących niepodzielnie władzę nad światem, rozczłonkowany, począwszy od XVI wieku, przez ekspansywne mocarstwa europejskie, które z czasem w coraz większym stopniu angażowały się gospodarczo, militarnie i politycznie w Azji, Afryce i obu Amerykach¹⁷. Na szybkie tempo europeizacji przestrzeni lądowej wskazał ponadto D. Fieldhouse, którego zdaniem, około 1800 roku Europejczycy kontrolowali ogółem 35% powierzchni lądowej, a do 1914 roku nie mniej niż 83%¹⁸. Argumentację o dominującej pozycji Zachodu u progu XX wieku wzmocnił wspomniany już M. Mann, wskazując, że do 1913 roku potęgi zachodnie kontrolowały 9/10 globalnej produkcji przemysłowej. Jednocześnie na początku XX wieku do potęg zachodnich zaczęto zaliczać Stanu Zjednoczone, które stopniowo zyskiwały coraz większe znaczenie w stosunkach międzynarodowych. Po II wojnie światowej wielopłaszczyznowe promieniowanie Zachodu zostało ograniczone przez proces de-

STOSUNKI MIĘDZYNARODOWE

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
skanowanie0021 (53) 68 1993a), które określa się również mianem „ślepego zaułka”. Subiektywne wzboga
Kolejnym czynnikiem jesi ukuta Iłowanie terenu, które określa się wysokością nad poziomem morza i
DSC07911 ❖należy sobie uświadomić, >że wiele państw takie tych, które określają się
kolumelli, które określa się terminem sporangiole (sporangiolum); mogą zaskakiwać strukturą i
Wytrzymałość na ściskanie określa się na próbkach walcowych o średnicy i wysokości 16,0 cm. Próbki d
BUDOWLE I ROBOTY ZIEMNE • pochylenie skarp przekopu do poziomu, które określa się
Rytm życia niemowlęcia Wyróżnia pięć różnych stanów aktywności, które określa się stanami
53458 Image 42 Poznźródlową wiedzę potoczną określamy niekiedy doświadczc-nicm człowieka, które zdob
DSC05297 Barwa zasadnicza skórki - intensywność rumieńca Barwę określa się na podstawie pomiaru L*a*
sprawą jest to, że granicę wykrywalności określa się na podstawie wysokości piku, a nie na podstawie

więcej podobnych podstron