606616693

OŁTARZ „KORONACJI NAJŚWIĘTSZEJ PANNY MARII. 215

św. Anny, Trzech Króli, św. Katarzyny i św. Barbary. W tym samym czasie stały się modne ołtarze z importu głównie z takich ośrodków jak Antwerpia i Bruksela.

Dla rodzimej gdańskiej sztuki, źródłem inspiracji były Niderlandy, oraz kraje południowo-niemieckie przeżywające okres największej świetności dzięki takim artystom jak Schongauer, Diirer, Grunewald²⁴. Południowe Niemcy są rodzinnym ośrodkiem Mistrza Michała. Tam w Augsburgu uczył się prawdopodobnie sztuki malowania i tam zetknął się z twórczością takich malarzy jak Burgkmair i Holbein St. Podczas studiów w Niemczech zetknął się zapewne z grafiką Diirera, może z rozmysłem wybrał zestaw brafik jadąc do Gdańska realizować zamówienie, bowiem wzorowanie się na grafice wielkiego Norymberczyka w komponowaniu scen malarskich a nawet płaskorzeźbionych jest jasne i łatwe do zestawienia. Co więcej musiał zapewnić sobie dostarczenie nowo ukazujących się prac Diirera z lat 1511—12 do Gdańska, skoro nieruchome, malowane skrzydła w sposób wyraźny do nich nawiązują. -

Sztuka Diirera była źródłem inspiracji dla wielu wielkich włoskich i niderlandzkich malarzy, a także wzorcem dla pracy nie zawsze najbardziej uzdolnionych naśladowców²³. Grafika grała naówczas rolę pośrednika w przenoszeniu nowinek artystycznych. Jednostki wybitne wzbogacały formę i kompozycję nie popadając w niewolnicze naśladownictwo, jednostki przeciętne ograniczały kompozycję powtarzając osoby pierwszoplanowe bez żadnych istotnych zmian. Malowane skrzydła ruchome i nieruchome nawiązują do znanych rycin Diirera.

Dla sceny ,,Ucieczka do Egiptu” prototypem jest grafika Diirera z cyklu życie Maryi — B. 89²*, a dla sceny „12-letni Jezus w świątyni” z tego samego cyklu grafika B. 91²⁷.

Mistrzowi Michałowi zdarzało się w jednej kwaterze rozdzielonej malarsko na dwie sceny kolumną użyć jako wzorca jednej ryciny Diirera. Szczególnie wiernie powtórzona jest scena „św. Józef przy pracy w Egipcie” i „Najśw. Maryia Panna z dzieciątkiem w Egipcie”.

Wzorem dla kwatery pełnej liryzmu, ukazującej ludzkie spra,vy i wzajemne ludzkie kontakty stała się grafika Diirera ze wspomnianego cyklu pn. „święta Rodzina w Egipcie” z r. 1504—1505²⁸. Mistrz Michał ograniczył krajobraz z rozległą południową-włoską architekturą. Pozostawił domy w tle ale je zindywidualizował, przeniósł w lokalny klimat Pojawia się w nim nawet dom drewniany wsparty na słupie o drewnianym podcieniu. Całą scenę przeniósł jednak do sklepionego wnętrza,

²⁴ A. Gosie niecka, w: Dzieje Gdańska, Sztuka w Gdańsku, s. 288, 289.

²⁵ W. Walicki — Zloty widnokrąg, Wairszawa, 1965, s. 89.

²⁶ W. D r o s t — Die Marienkirche...

²⁷ 'W. D r o s t — op. cit.

²⁸ D. Knockfuss, — Durer, Lipsk 1895, ryc. 36.