606616705

HISTORIOGRAFIA DIECEZJI GDAŃSKIEJ 1945—1977 227

HISTORIOGRAFIA DOTYCZĄCA POSZCZEGÓLNYCH

OKRESÓW HISTORYCZNYCH

Okres książąt i krzyżacki

W dobie współczesnej historia Kościoła nie tylko w Polsce obficie korzysta z wyników badań archeologów i historyków architektury. O-kazały się one przydatne do studiów nad początkami chrześcijaństwa, datacją pierwszych kościołów i kultem w Gdańsku. Cenne wyniki w tym zakresie przyniosły badania A. Zbierskiego²², K. Jażdżewskiego²³, J. Ka-mińskiej²⁴, L. Łuki²⁵, K. Jasińskiego²⁶, J. Ciemnołońskiego²⁷ i J. Stankiewicza²⁸. Szczególne efekty badawcze przyniosły wykopaliska archcolo-giczno-architektoniczne w kościołach św. Mikołaja, św. Katarzyny i na dawnym grodzie książąt pomorskich, późniejszym zamku krzyżackim.

Do obfitej literatury związanej z osobą św. Wojciecha²⁹, Patrona diecezji, warto dołączyć jeszcze artykuł W. Łęgi, zamieszczony w Miesięczniku Diecezji Gdańskiej³⁰.

Bezprawne zajęcie Pomorza Wschodniego, w tym także Gdańska przez Krzyżaków w 1308 r. zmieniły radykalnie sytuację w mieście, w którym dokonano rzezi, zaś dotychczasowa zabudowa uległa zburzeniu. Tą spra-

²² A. Zbierskii, Metoda planistyczna (strukturalno-kontymacyjna) w badaniach miast polskich IX—XIII uńeku, RG 38:1978 z. 1 s. 233—.247; Metody badań nad rozplanowaniem wczesnośredniowiecznego Gdańska, RG 19/20:1962 s. 293—318; tenże: Dotychczasowe wyniki badań archeologicznych w kościołach św. Mikołaja i św. Katarzyny w Gdańsku, RG 15/16>1958 s. 53—77; tenże: Archeologia o przemianach przestrzennych na terenie Gdańska w IX—XIII w. (w) Miasta doby feudalnej w Europie środkowo-wschodniej, pr. ab. Warszawa—Poznań— Toruń 1976 s. 99—111; tenże: Początki Głównego (Prawego) Miasta w Gdańsku, Kwartalnik Historiii Kultury Materialnej 1975 r. 1 s. 55—66; tenże: Początki

Gdańska w świetle najnowszych badań, Gdańsk jego dzieje i kultura, Warszawa 1969 s. 11—27; tenże tamże: Rzemiosło w Gdańsku wczesnośredniowiecznym (s. 364—377), tenże: Port gdański na tle miasta w X—XIII wieku, Gdańsk 1964; tenże: O poglądach Ericha Keysera na wyniki polskich badań nad dziejami wczesnośredniowiecznego Gdańska i Pomorza Gdańskiego, RG 29/30:1970 s. 219—234.

²⁸ K. Jażdżewski, Gdańsk X—XIII wieku na tle Pomorza wczesnośredniowiecznego (w) Szkice z dziejów Pomorza. Pomorze średniowieczne, Warszawa 1958 s. 73—120; tenże: Gdańsk wczesnośredniowieczny w świetle wykopalisk, Gdańsk 1952.

²⁴ J. Kami ń s k a, Gdańsk wczesnośredniowieczny w świetle siedmiu lat archeologicznych prac badawczych, RG 14:1955 s. 29—65.

²⁵ L. Łuka, 'Wierzenia pogańskie na Pomorzu Wschodnim w starożytności i we wczesnym średniowieczu, Wrocław—Warszawa—Kraków—Gdańsk 1973.

²⁶ K. Jasiński, Z problematyki trzynastowiecznego Gdańska. Kościoły Gdańskie, Zapiski Historyczne (cyt. dalej ZH) 39:1974 z. 3 s. 37—67.

²⁷ J. Ciemnoloński, Ostatnie odkrycie na terenie zamku gdańskiego. II Sesja Naukowa Politechniki Gdańskiej. Sekcja Architektury, Gdańsk 1952.

²⁸ J. Stankiewicz, Die Probleme der ersten Kirchenanlagen in Gdańsk, Acta Visbyensia, VII symposiet for historiska vetenskaper 1967, Visby-Góteborg 1969 s. 221—239.

²⁹ Bibliografia Historii Kościoła w Polsce za lata 1944—1970 cz. 1 s. 65, cz. 2 s. 177—179, Warszawa 1977; F. S t o p n i a k, Bibliografia Historii Kościoła w Polsce za lata 1971—1972, Warszawa 1977 nr 429, 430, 727, 827, 1604,

³⁰ 1958 s. 572.