6137905403
84 JERZY SMULSKI
no Kuncewiczowa w Fantomach, jak Konwicki w Nowym Swiecie i okolicach). Są jednak i przyczyny inne; wskazują na nie badacze tej problematyki: Małgorzata Czermińska, Jerzy Jarzębski czy — przy okazji rozważań o twórczości Konwickiego — Anna Nasalska. Ta ostatnia badaczka widzi w sięganiu po element autobiograficzny pragnienie usankcjonowania jednostkowego uczestnictwa w dziejach, potrzebę buntu indywiduum przeciw niwelującym działaniom czasu i historii skazujących człowieka na pogrążenie w niepamięci. Nasalska zwraca jednak uwagę i na element inny: możliwość uwierzytelnienia zawartej w dziele wizji świata czy postawy wobec rzeczywistości poprzez powiązanie jej z biografią realnego autora 1.
Zadaniem artykułu jest ustosunkowanie się do istniejących metod badania autobiografizmu na przykładzie prozy (przede wszystkim: powieści) autobiograficznej i związanego z nimi aparatu terminologicznego oraz zaproponowanie własnej koncepcji służącej badaniu tej prozy i — co za tym idzie — poczynienie elementarnych ustaleń terminologicznych. Ta ostatnia czynność wydaje się tym bardziej konieczna, że mimo rozwoju badań nad zagadnieniem autobiografizmu nadal można spotkać się z pracami, w których panuje „dziwne materii pomięszanie” 2. Egzem-plifikacji dla zarysowanej poniżej koncepcji dostarczy głównie twórczość Stefana Otwinowskiego.
Zacznijmy więc od ustaleń terminologicznych. Zajmująca nas gatunkowa odmiana powieści ma wiele nazw — ich pełny zestaw przynosi książka Ireny Skwarek 3. Nie interesują nas tutaj guasż-nazwy, którymi operowała międzywojenna krytyka, lecz jedynie te kategorie, które funkcjonują na gruncie powojennej refleksji historycznoliterackiej nad problematyką autobiografizmu, a więc przede wszystkim terminy: „powieść autobiograficzna”, „powieść autobiografizująca”, „powieść kryp-toautobiograficzna”, „powieść o strukturze autobiografii”. Wybór spośród wskazanych tu możliwości zawsze będzie miał charakter w dużym stopniu arbitralny, zwłaszcza że różnice między wymienionymi terminami sprowadzają się w gruncie rzeczy do sfery konotacji, a nie denotacji.
Zob. A. Nasalska, Formula nostalgii. O sposobie kształtowania świata przedstawionego w twórczości T. Konwickiego. W zbiorze: Modele świata i człowieka. Szkice o powieści współczesnej. Lublin 1985, s. 286—287.
* Przykład tego rodzaju rozważań stanowi rozdział 3 książki M. Jankowia-k a Przemiany poetyki Parnickiego (Bydgoszcz 1985), dotyczący autobiografizmu w twórczości autora Nowej baśni. Badacz ten wprowadza termin „poetyka autobiografii”, a następnie — stosując tę kategorię najzupełniej dowolnie —■ uznaje za autobiografię Treny czy Pieśni Kochanowskiego. Jankowiak myli tu istnienie pierwiastka autobiograficznego z konwencją gatunkową autobiografii (jej najogólniejszą definicję zawiera artykuł Ph. Lejeune’a Pakt autobiograficzny. (Przełożył A. W. Labuda. „Teksty” 1975, nr 5».
* I. Skwarek, Dlaczego autobiografizm? Powieści autobiograficzne dwudziestolecia międzywojennego. Katowice 1985, s. 15 n.
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
IMG84 124 M. lobotlci. W iro»LC o wychowanie w ukulc - Jak powinna zachować się z
IMG84 L II. ŻYCIE powrocie do domu. Jak stwierdza Fannie E. Ratchford, około I jednej trzeciej wszy
IMG?95 No ale poważni goście to też mają swoją granicę tolerancji, no bez przesady. Jak fi
02 JERZY SMULSKI wiadał na ankiety literackie, angażował się w literackie polemiki, opatrywał dyskre
94 JERZY SMULSKI biografii tej samej postaci. Chronologia powstawania tych utworów odpowiada przy ty
96 JERZY SMULSKI czości pisarza. Spośród wczesnych utworów autora Czasu nieludzkiego wymienić tu moż
JERZY SMULSKI dac jeszcze należy, że nie przywiązujemy tu zasadniczej wagi — wbrew koncepcji Lejeune
gviewzuzkoj synku Żużkój synku Słowa: Jan Trepczyk Muzyka: Jerzy Łysk * no-na u-zd
IMG?95 No ale poważni goście to też mają swoją granicę tolerancji, no bez przesady. Jak fi
Djinn 7 13(1) TAK_ A TAKŻE MOJEGO MĘŻA, LORDA NELSONA. NO COZ, BEDZIE JAK BEŁZIE MUSIMY PRZYGOT
45336 IMG330 7 / w f no badanie fizykalne, jak i kalam -neza zdają się świadczyć, że dominująca więk
84 (162) ErE, ■ No.73ń<]£/£R^- = ifil7cmXx lOcmS () ■
48 (119) K»t teLfcazów*no testy śródskóme jak i oznaczanie piontu przeciwciał swoistych* iiilc/y wyk
DSC06252 (3) 54 Jerzy Szmagalski w takich grupach gier, jak np. w ‘Moje lepsze’, ‘Czy to nie jest ok
BERNARD-MAR1E KOITES ur. 9 kwietnia 1948 roku no w swojej strukturze, jak i w poszczególnych element
Autor bestsellera z listy .New York Timesa DRIVE. Kompletnie nowe spojrzenie no motywogęDANIEL H. P
sa ata ]eotm glóuikązwlcmą Colą z biotkóur zlożouą. THożm tom dc ko/no/pak. "Wflańoń jak) dodat
42 rozwijanie zmysłu dotyku(3) 84 • Gdy Minie Weekend 84 • Gdy Minie WeekendRozwijanie Zmysłu Dotyku
więcej podobnych podstron