628033479

136

RECENZJE, OMÓWIENIA, NOTY

rialien der Konferenz des Instytut Zachodni Poznań und des Instituts fur internationale Studien der Karl-Marx-Universitat Leipzig. Wissenschaftliche Beitrage — Rei-he Gesellschaftswissenschaften, Leipzig 1974. S. 325.

Książka jest plonem polsko-NRD-ow-skiej konferencji specjalistów zajmujących się stosunkami międzynarodowymi, która się odbyła w dniach 23—24 października 1973 w Poznaniu w tamtejszym Instytucie Zachodnim ¹. Zawiera jedenaście różnotematycz-nych szkiców autorstwa uczestników tej konferencji z obu krajów. Całość przygotował do druku i wstępem poprzedził Erhard Hexelschnei-der, profesor i kierownik jednej z sekcji badawczych Instytutu Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Karola Marksa w Lipsku. Czytelników Zeszytów Prasoznawczych oraz tych, którzy zajmują się ideowo-spo-łecznym oddziaływaniem prasy i innych masowych środków przekazu — oddziaływaniem także w sferze stosunków międzynarodowych — najbardziej zainteresują następujące szkice: E. Hexelschneider: Pro-bleme der Zusammenarbeit und des Kulturaustausches zwischen Staaten unterschiedlicher Gesellschaftsord-nung (s. 9); W. Menzel: Information, Informationspolitik und innere Ordnung (s. 53); P. D y c k: Die Hal-tung der Schriftsteller der BRD zur jtingsten antisowjetischen Kampagne (s. 81); O. Seifert: Wissenschafts-beziehungen und biirgerliche Totali-tarismusdoktrin (s. 89) oraz niektóre fragmenty opracowania M. Suchockiego i Z. Jaśkiewicza z IZ, zatytułowane: Konzeption der aus-

wartigen Kulturpolitik der BRD, ins-besondere gegenuber der Volksrepu-blik Polen (s. 31).

Centralnym opracowaniem z punktu widzenia problematyki, która nas w niniejszej recenzji najbardziej interesuje jest przede wszystkim szkic E. Hexelschneidera, którego tytuł — zaczerpnięty z nazwy i tematu poznańskiej konferencji — stał się też tytułem całej zbiorowej „ publikacji. Autor' przedstawił w nim zarówno zagadnienia doktrynalne (interpretacja tezy o wymianie ludzi i idei), jak i metody oddziaływania na określone narody i na międzynarodową opinię publiczną za pośrednictwem radia, prasy, telewizji i innych instrumentów politycznie nośnych, a także wartości kulturalnych. Tłem rozważań nad tymi problemami są oczywiście warunki, możliwości i perspektywy współpracy kulturalnej państw o różnych systemach społecznych. Opracowanie zawiera wiele interesujących przemyśleń autora i sporo informacji zwłaszcza o zagranicznym oddziaływaniu telewizji i radia oraz niektórych dziedzin sztuki. W przeważającej mierze sięga po przykłady za-chodnioniemieckie i wspiera nimi słuszną tezę, że polityczno-ideowe oddziaływanie RFN na poszczególne narody jest jednym z najistotniejszych zadań programu jej zagranicznej polityki kulturalnej — programu, który w obecnym kształcie, sformułowanym na początku bieżącego dziesięciolecia, dostosowany został do wymogów aktualnej sytuacji międzynarodowej w Europie.

Szkic W. Menzla — w porównaniu z wyżej omówionym znacznie skromniejszy, tak co do objętości, jak i zakresu poruszanych spraw — jest w głównej mierze teoretyczny. Autor zajmuje się przede wszystkim teoretycznymi podstawami zasad polityki informacji w państwach kapitalistycznych i socjalistycznych. Punktem wyjścia do jego przemyśleń i przedmiotem krytycznej analizy jest ideo-wo-polityczne znaczenie sformułowania o „swobodnej wymianie ludzi, idei i informacji” (s. 53). P. Dyck i O. Seifert omawiają problemy międzynarodowego oddziaływania literatury i nauki, przytaczając liczne przykłady wykorzystywania powstałych w ich ramach wartości do celów sprzecznych z dobrem międzynarodowym oraz z ideą kulturalnej emancypacji człowieka.

Omawiając w słowie wstępnym zawartość książki E. Hexelschneider powiedział, że każdy z zamieszczonych szkiców jest próbą wniesienia do młodej, rozwijającej się dyscypliny naukowej, biorącej sobie za przedmiot skomplikowane problemy międzynarodowej informacji oraz wymiany i współpracy kulturalnej, jakiejś nowej myśli, która może przyczynić się do rozwiązania zadań badawczych, jakie stoją przed ludźmi związanymi z tą dyscypliną. Przyznać trzeba, że jest to w wielu punktach próba udana.

Józef Mądry

Sprawozdanie z tej konferencji patrz: Zeszyty Prasoznawcze 1974 nr i s. 173—176.