6355536922

45

miejscach dylowanie, której naprawy jest na czworo stajanie aż do Rynku z niemałym kosztem.” Dokument ten daje tylko ogólny pogląd na stan głównych traktów. Trudniej jest odnaleźć w literaturze tego okresu opis stanu sieci dróg polnych. Drogi te zapewne ograniczały wielką własność ziemską służąc jednocześnie jako pastwiska.

Do 5 kwietnia 1782 roku, czyli ukazania się patentu cesarza Józefa II znoszącego „osobiste niewolnicze poddaństwo", właścicielem ziemi był „pan”. Chłopi jedynie gospodarowali na wydzielonej im części areału nie mając żadnych praw do ziemi. Właściciel mógł chłopa ziemi pozbawić - „wygnać z dnia na dzień”, nadać ziemie komuś innemu, włączyć do gruntów dworskich, dowolnie dzielić areał i łączyć gospodarstwa lub pozbawiać prawa dziedziczenia itd. (Styś 1934). Dopiero dekret z 1786 roku ustanowił grunty chłopskie (rustykalne). Grunty te były niepodzielne i pozostawały w rękach chłopskich. Chłopa nie można było usunąć. Grunty nie mogły być włączone do obszaru dworskiego, a wymieniane z dworem mogły być tylko w szczególnych okolicznościach. Wówczas chłopi nabyli też prawo dziedziczenia (wcześniej prawo dziedziczenia posiadali tylko chłopi na gruntach „wykupnych”, które stanowiły w Galicji znikomy udział). Od roku 1848, czyli od uwłaszczenia, chłop stał się właścicielem ziemi i jak podaje W. Styś (1934) rozpoczyna się parcelacja gospodarstw. Od I listopada 1868 roku była już powszechna i masowa. Wraz z uchyleniem dotychczasowych przepisów, przenoszenie własności gruntów wcześniejszymi aktami (inter vivos, mortis causa) zostało uchylone i odbywało się zgodnie z austriackim kodeksem cywilnym. Przy rosnącym gwałtownie zaludnieniu Galicji (zob. ryc. 9) spowodowało to nieograniczone i lawinowe dzielenie gruntów między potomków. Do tego czasu większość areału rolnego zgrupowana była jeszcze w łanach⁴, choć stan ten zależał od wielu czynników warunkujących rozwój wsi w przeszłości. Według W. Stysia (1934) zalicza się do nich głównie:

-    prawa na jakich wieś została założona (niemieckie, polskie, ruskie, wołoskie),

-    pochodzenie etniczne mieszkańców i ich wyznanie,

-    właściciela wsi (wyróżniano wsie: królewskie, magnackie, szlacheckie, klasztorne lub erekcjonalne czyli uposażenia probostwa),

-    rozwój przemysłu i rzemiosła oraz stopień autonomii,

-    położenie geograficzne, kształt wsi, gleby oraz częstość występowania klęsk (głód, epidemie, klęski naturalne, najazdy),

-    przyrost rzeczywisty ludności wsi.

Wszystkie te czynniki wpłynęły na strukturę społeczno-własnościową w ostatnim ćwierćwieczu XIX wieku. Po roku 1868 głównym czynnikiem determinującym podział areału był status pola ze względu na jego właściciela (pola: kmiece, dworskie zwane „pańskimi”, plebańskie, folwarczne, chłopskie,

⁴ Łan był obszarem nadanym osadnikowi. Tworzył zazwyczaj prostokąt o szerokości 0,4 km i długości około 2 km. Obramowany był drogami będącymi jednocześnie granicami łanu. Osią prostokąta było dno doliny, skąd drogi wychodziły na stoki (Górz 1985; Soja 2002).

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
miejsc w Katalogu przedmiotów. Wyświetlana jest na niej lista grup przedmiotów oferowanych przez zwi
§5 1.    Miejsce w domu studenckim przydzielane jest na wniosek studenta. 2.
narzucarki do form i do rdzeni średnich i dużych do głowicy 1 narzucarki, w której umieszczona
DSC00171 (21) Strona 2 z 22 10. Nieruchomość, na której usytuowany Jest budynek 4. 15. Czę
Wagn cztordziesfcna zbudowaną jest na czworokątnej podstawie; wewnętrzne jej urządzenie zostało znac
DSC00476 Przesuwanie się fali depolaryzacji od miejsca zadziałania bodźca na błonę komórko
rośliny I (23) Len złocisty Linum flavum, A Roślina ta jest na terenie Polski zaliczana do reliktów
img220 Jeśli porównywane zmienne są wyrażone na różnych skalach to tę która jest na silniejszej skal
PrepOrg cz I6 - 116 - ry, która utrzymuje się na etałym poziomie aż do momentu całkowitego zaniku f
page0076 74 ciw Mojżeszowi. 1 Aaron udał się na przeciw niemu aż do góry Boga, i uściskał go serdecz
O MORZU I WSPÓŁZAWODNICTWIE NA NIEM NARODÓW Aż do odkrycia Ameryki i drogi morskiej dokoła przylądka
DSC00789 mutacje recesywne genu kruppel dozwalają na przebieg rozwoju aż do stadium dorosłego (tzw.
Wpływ materialnych form motywowania pracowników na satysfakcję z pracy aż do osiągnięcia celu1. Ludz
Zasady budowy struktur 1.    cel naczelny dzielimy na cele cząstkowe aż do zadań,

więcej podobnych podstron