6862717422

Wiadomości Uniwersyteckie 21

Izby Przemysłowo-Handlowej w Warszawie (od 1928), senatora (1938-1939), w lalach wojny delegata Rządu Londyńskiego. Czesław Klamer w r. 1923, wraz z zoną i dziećmi, spędzał wakacje na Górze Wapiennej w willi Jana Albrychta. Od jednej z córek Albrychla kupił działkę i w lalach 1927-1928 zbudował duży drewniany dom (i bramę wejściową, zachowaną do dziś) według projektu architekta warszawskiego Bolesława Żurkowskiego. W czasie działań frontowych latem 1944 r. dom Klamerów był kwaterą sowieckiej komendy wojskowej. W piwnicy jakiś „armiejnyj chudoznik" zostawił ślady swej działalności artystycznej: namalował na ścianie, zachowane do dziś, portrety krasnoarmiejców.

Dom Klarnerów nie był dotknięty działaniami wojennymi. Został zbudowany specjalnie dla zony Czesława, Florenlyny z domu Jaworowskiej (zm. w Warszawie w 1945 r.), córki dr. Aleksandra Jaworowskiego, lekarza lubelskiego, znanego społecznika, która po urodzeniu córki zaraziła się kokluszem i cierpiała nań do końca życia. Leczy ła się w Zakopanem, Krynicy, ale najbardziej działało na nią powietrze Góry Wapiennej.

Obecny dom wypoczynkowy UM CS stanowił własność Brogowskich i został tu przeniesiony prawdopodobnie spod Nałęczowa, gdzie był leśniczówką. Nosił nazwę „Podolanka".

Po przeciwnej stronie leśnej drogi, prowadzącej do Męćmierza, naprzeciw „Podolanki”, znajduje się duży budynek drewniany, parterowy, wzniesiony przed wojną przez Helenę i Jana (był wojskowym) Księs-kich.

Góra Wapienna, jeszcze za życia Jana Albrychta. była nazywana potocznie Albrychlówką i la nazwa upowszechniła się. W r. 1933 „Lubelski Dziennik Wojewódzki" (r. XIV nr 22poz. 181) w rozporządzeniu wojewody lubelskiego o podziale gmin wiejskich na gromady wymienia w powiecie puławskim, w gminie Szczekarków (z siedzibą w Wilkowie), gromadę Męćmierz, do której należy Góra Wapienna-kolonia. W numerze 23 z tegoż roku, poz. 186 (s. 459 nr 86), w gminie Szczekarków wymienia kolonię Albrech-lowka. I ta, zniekształcona nazwa, jest używana do

Kamieniołom pod Górą Wapienną

Widok z Góry Wapiennej na Męćmierz

Całość nieruchomości nosi nazwę „Góra Wapienna" i stanowią ją ponadto ziemia orna i zagajnik.

Przełom w historii Góry Wapiennej zdał się dokonać wraz z nabyciem w 1924 r. aktem notarialnym działki, a także w pobliżu lego czasu domu Jana Albrychla, przez Stanisława Szukalskiego, artystę rzeźbiarza, dziwaka i oryginała, ekstrawaganckiego twórcę „Szczepu SzukaJczyków herbu Rogale Serce". Wbrew oczekiwaniom Szukalski me zainstalował się tu na dłużej. Był zajęty sprawami artystycznymi, zamieszkał w Paryżu, polem osiadł w USA. Dom, opuszczony, pozostawiony bez opieki, marniał, a po wojnie stał się „źródłem zaopatrzenia" okolicznych chłopów w materiał budowlany, wyposażenie, sprzęt. Rozbierany i rozkradany szybko stał się ruiną Malowniczą, pięknie położoną, romantyczną ruiną.

W czasie ostatniej wojny piwnice willi Albrychta - SzukaJskiego służył) hitlerowcom jako areszt do przetrzymywania okolicznych rolników nie wywiązujących się z obowiązkowych kontyngentów.

Dom, lak jak cała Góra Wapienna, był bez elektryczności Wewnątrz znajdowała się winda mechaniczna, łącząca kuchnię z jadalnią. Był też wodociąg na kierat napędzany przez konia, wynajmowanego do tej pracy dwa razy w tygodniu. U Szukalskiego spędzał wakacje, wraz z rodziną, gen. Mieczysław Borula--Spiechowicz i, młody wówczas, Stefan Kisielewski.

W latach trzydziestych Męćmierz i Góra Wapienna był>- świadkami wypadku lotniczego: samolot wojskowy z Dęblina, podczas lotu ćwiczebnego, zarył się w łachę na Wiśle. Na początku lat pięćdziesiątych na polach w pobliżu Okala, nad Wisłą, rozbił się samolot odrzutowy. Pilol-oblalywacz zginął na miejscu.

W końcu lal pięćdziesiątych, czy nawet na początku sześćdziesiątych, Góra Wapienna otrzymała prąd elektryczny.

Dodajmy, że z czasów Jana Albrychta pochodziła niewielka, słupowa, betonowa kapliczka u końca alei, dziś prowadzącej na budynek ośrodka wypoczynkowego Ministerstwa Sprawiedliwości (projektant inż. arch. Tadeusz Bobrowski z Puław), zniszczona na polecenie kogoś, komu nie podobał się ten symbol, w czasie budowy ośrodka przez zatrudnionych do tej pracy więźniów (lata 70.).

Obecność kapliczki na Górze Wapiennej przywrócił Janusz Michalik, inżynier elektryk, absolwent Politechniki Poznańskiej, pracownik Swiss-Air, właściciel części domu zbudowanego przez Józefa Sokoła-•Werewskiego w lalach dwudziestych, dziadka ze strony matki. W r. 1988 Janusz Michalik wymurował w narożniku swojej posesji, od strony drogi, małą kapliczkę słupową, do której jako wzór posłużyła kapliczka z 1588 r. (odkryła jako dzieło z końca XVI w. przez autora tego tekstu w r. 1972), stojąca przy ul. Szkolnej w Kazimierzu. Kapliczka jest niska W tamtym czasie nie mogła bowiem drażnić swoją obecnością, szczególnie pensjonariuszy sąsiedzkiego ośrodka wypoczynkowego. Drewnianą figurkę Chrystusa Frasobliwego wyrzeźbił do niej w r. 1989 Michał Wról-niak (jego żona była dyrektorką Liceum Ogólnokształcącego w Kazimierzu), a poświęcił gwardian klasztoru oo. reformatów o. Szczepan Pawlik.

Góra Wapienna to jeszcze kilka domów, wśród nich pięknie położona drewniana (drewno jaworowe) willa Czesława Klamera (ur. 1872, zm. 1956), inżyniera technologa, działacza gospodarczego, ministra przemysłu i handlu (1925), ministra skarbu (1926), prezesa Związku Izb Przemysłowo-Handlowych dziś, mimo kilkakrotnego występowania do władz miejsko-gminnych w Kazimierzu Dolnym Towarzystwa Przyjaciół m. Kazimierza Dolnego o przywrócenie jej prawidłowej, historycznej pisowni: Albrychlówką.

Na zakończenie dodajmy, ze Jan Albrychl, twórca Albrychlówki, zszedł z tego świata w Puławach 22 marca 1909 r., w wieku 64 lal, i wraz z zoną Marią z domu Kaczanowską, zmarłą w Puławach 24 października 1918 r., został pochowany na cmentarzu włostowickim, dziś w granicach administracyjnych Puław.

Pozostawił czworo dzieci: Amelę-Zofię, urodzoną w r. 1874 w Kiszyniowie, zmarłą w 1945 (?) r. w Sadurkach, Sikorską, zamieszkałą przed drugą wojną światową w Puławach, malarkę; Helenę-Pauli-nę (ur. 1879 we Włostowicacb, zamężną za Adamem Piotrowskim; ślub w Warszawie w kościele św. Barbary w r. 1899), zamieszkałą następnie w Grójcu i w lalach międzywojennych w Puławach; Jana, urodzonego w Puławach w r. 1885, zmarłego w Sadurkach w r. 1942, agronoma, absolwenta UJ; Bronis-ławę-Kazimierę, żonę architekta Henryka Paprockiego, zamieszkałą w Lublinie i tam zmarłą wr. 1919.

•

AJbrychtówka, położona nad wysokim urwiskiem dawnego kamieniołomu, oddzielona od Kazimierza wąwozem, jest urzekająco pięknym zakątkiem nad Wisłą, otoczona lasem, z maleńkimi płachetkami pól. niewielkimi sadami. Z cypla Góry Wapiennej otwiera się na najpiękniejszy, zapierający dech widok na rozległy krajobraz przełomu Wisły, na maleńki Męćmierz. na wzgórze z wietrznym młynem, przeniesionym tu z Osin w latach siedemdziesiątych, na zamek janowiecki i Janowiec po przeciwnej stronie rzeki, na rozciągającą się az po horyzont zieloną dolinę Wisły - potężnej, wielkiej, płynącej w głębokości pod urwiskiem porośniętym dzikimi różami, głogami, berberysem, sosnami i leszczyną. A nad tym wszystkim bezkresne, rozległe niebo.

Pejzaż malarski, poetycki, pejzaz uwzmoślający, uduchowiający. Jego pierwszą malarką była córka Jana Albrychla Aniela-Zofia, wTażliwa, subtelna es-tetka, artystyczna muza Albrychlówki.

Źródła. Akia metrykalne parafii rz.-kal. we Włostowi-cacb (Puławy). Akia metrykalne parafii rz.-kat. Wniebo-wzięda NMP w Puławach. Księgi wieczyste miasta Puław w Sadzie Rejonowym w Puławach. Wydział Ksiąg Wieczystych. numery 89. 94, 4139. 6245. Archiwum Państwowe w Lublinie, księgi hipoteczne Wydziału Akt Wieczystych Sądu Powiatowego w Puławach, nr 239, sygn AR 629.

Opracowania: Cz. Kiełboo, Stacja kolejowa w Sadurkach, dokumentacja historyczna wykonana w PP Pracownie Konserwacji Zabytków Oddział w Lublinie, mps; S. K. Kuczyński, Siadami przodków we Francji i w Polsce. „Mówią Wieki" 1987,nr I2,s. 11,12.ił., H. Mącznik, PJawski słownik biograficzny. Puławy 1994. s. 10-11. tabliogr (liczne błędy w datach i faktografii); H Mącznik. J. Mącznik. Cmentarze włostowickie w Puławach. Przewodnik biograficzny, Puławy 1990, s. 77-78. (Studia Puławskie, Seria A, tom 5 (3). M. Strzemski, Nasze Puławy, Lublin 1986, s. 58. 280, J. Teodoro-wicz-Czerepióska. Kazimierz Dolny Monografia historyczno--urbanistyczna. Kazimierz 1981, s. 101-102 (ioformacje bardzo ogólnikowe, nie oparte badaniach źródłowych).

Wywiady: z Danutą Konarzewską z domu Albrychl, zam w Lublinie; z Marią Mabcką z domu Ktarner, zam w Warszawie, z Anną Wierzbicką z domu Werewską, zam w Warszawie; z Heleną Księską z domu Podgórską, zam. w Kazimierzu D. na Albrychtówce. z Januszem Michalikiem, zam. w Warszawie.