7648594551
Zakończenie 231
niemiecka wiązała się z przekonaniem, iż filozofia krytyczna musi być systemowa. Pogląd ten ma swe źródło w koncepcji Karla Leonharda Reinholda1, a rozpowszechniony został za sprawą Hegla, który w Encyklopedii nauk filozoficznych napisał wprost: „Filozofowanie bez systemu nie może być w żadnym razie naukowe. Pomijając to, że takie filozofowanie wzięte dla siebie wyraża raczej subiektywny sposób myślenia, jest ono przypadkowe co do swej treści. Treść ma swoje uwierzytelnienie jedynie jako moment całości, zaś poza niąjest tylko pewną bezpodstawną przesłanką poprzedzającą albo subiektywną pewnością*2. Wreszcie można stwierdzić, że Kant i Hegel w filozofii dziewiętnastego wieku są obecni na dwa sposoby. Z jednej strony ich ustalenia — z różną mocą — przejawiają się w różnych systemach filozoficznych. Z drugiej natomiast ich myśli obecne są dlatego, że filozofom tym nie była obca idea filozofii krytycznej, jakkolwiek by ją pojmowali.
Czym zatem, w świetle przedstawionych analiz, jest filozofia dziewiętnastego wieku? Wydaje się, iż charakteryzuje się ona przede wszystkim zapoznaniem istoty filozofii Kanta i Hegla, dlatego też można ją rozumieć jako długotrwały proces prowadzący do przygotowania gruntu pod wystąpienie filozofów, z całą mocą nawiązujących do powrotu do Kanta. Innymi słowy, filozofia tego okresu Sternowi przygotowanie gruntu pod — bardzo szeroko rozumiany — neokantyzm. Okazuje się bowiem, że filozofii Kanta nie zdołali właściwie zrozumieć ani bezpośredni następcy Kanta, filozofowie żyjących w jego czasach, ani też później Hegel i jego następcy. Współcześni Kantowi, których zalicza się do tak zwanej filozofii pokantowskiej, od razu szukali w jego dorobku tego, czego tam znaleźć nie mogli, a mianowicie systemu filozoficznego. Śladów dylematu, czy filozofia ma mieć charakter systematyczny, czy też systemowy, nie znajdzie się jednak wśród idealistów niemieckich wraz z Heglem, którzy nie mieli żadnych wątpliwości odnośnie do tego, że filozofia musi mieć kształt systemu. Z kolei krytycy systemu filozoficznego — a wzorem dla nich był Hegel — niekoniecznie powracali do Kanta. Wprawdzie powrót ten stanowił o kształcie filozofii Schopenhauera, ale przecież nie oznacza to, że trafił on w istotę filozofii myśliciela z Królewca. Wreszcie last, but non least pozytywizm (a za nim również filozofia marksistowska) nie uchwycił istoty przewrotu kopernikańskiego Immanuela Kanta, choć niewątpliwie Kantowska krytyka tkwi u podstaw zarówno pozytywistycznej krytyki filozofii, jak i marksistowskiej krytyki stosunków społecznych. Przewrotnie moż-
Zob. A.J. Noras: Kant a neokantyzm badeński i marburski. Katowice 2005, s. 190.
G.W.F. H e g e 1: Encyklopedia nauk filozoficznych. Tłum. Ś.F. Nowicki. Warszawa 1990, s. 76 (§ 14).
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
P4290134 HISTORIOGRAFIA 18 LAT NIEPODLEGŁEJ się przekonanie, iż właśnie to stulecie jest kluczem do
caly twoj 450x450 Jestem przekonany, że jak raz powie się „Cały Twój”, to tak musi być przez całe&nb
skanuj0176 (10) RELAKSUJEMY SIĘ W trakcie tego ćwiczenia uczestnicy kładą się na podłodze, dlatego p
58 (247) Proces scukrzania przeprowadza się w kadzi zaciernej Wielkość kadzi musi być dopa
O CZERWONYM KAPTURKU?BCI WILKU I ŚMIECIACH (11) Wilk się wylizał u gajowego, W por
CCI20111111 068 Wartość skuteczna tej części napięcia, która zużywa się na pokonanie s.em. samoinduk
zgadzać się na niewłaściwe zachowanie i nie musi być spokojny, nie powinien zaprzeczać własnym
Kant a filozofia idealizmu niemieckiego 73 się z taką samą miłością, jak do swoich własnych”64. Zdan
page0292 284tosentmz ROSenkr&IlZ (Jan Karol Fryderyk),filozof niemiecki, urodził się 25 Kwietnia
316 IX. Późniejsze kierunki rozwoju filozofii obserwacje są przeprowadzane, choć, jak się przekonamy
CCF20081221 089 przekonania, iż ,prawdą” jest wyłącznie, to, co w danej ,J chwili, dokładnie hic et
x15 Akt sekurytyzacji może zakończyć się sukcesem bądź porażka: Odbiorca musi zostać przekonany; Rzą
więcej podobnych podstron