7648595001

PRZEGLĄD PIŚMIENNICTWA, 119

dowodu, że prawo Mojżeszowe znanem było Izraelitom, są bardzo dobrze opracowane; zamiar autora księgi Sędziów i źródła przezeń użyte również jasno i dokładnie zostały przedstawione. Szczegóły biograficzne zaczerpnął autor księgi z pism ówczesnych, albo o niewiele późniejszych, i z pewne mi zmianami przytoczył je w s wojem dziele, uzupełniając ustnem podaniem. Autorem — według O. Hummelauera — jest Samuel, uznany także przez Żydów, jak również Corneliusa a Lapide, ■Calweta, Bronfrerium, Welta, Kaulena Vigouroux, Zschokke'a, Clair a, Cornelya. Niektóre ustępy traktuje O. Hummelauer ze szczególniej-szem upodobaniem. Tak np. Pleśń Debory (ks. Sędz. V), zajmuje 17 stronic (od 349); Gedeon (Rozdz. VI—VIII) 46 str. ; Jefte (10, 6; 12, 7) 34 str.; Samson wreszcie (13—16) 48 str.

Zaznaczmy tu dwa charakterystyczne szczegóły niemałego znaczenia. Kaulen wraz z wielu nowszymi uczonymi twierdzi, że ofiarowanie córki Jeftego było czysto duchowem, że „sędzia musiał poświęcić swą córkę Bogu na wieczną Jego własność^. Przeciwnie Ojciec Hummelauer utrzymuje z dawnymi komentatorami, że była to ofiara nie tylko duchowna, lecz rzeczywista, choć nie krwawa. To, co twierdzi Clericus (1733) w sw^Toim komentarzu, mówiąc: „Ne in hu-

Jefte w chwali uczynienia

podług O. Hummelauera

jus historiae explicatione a vero aberremus, antę omnia statuendum est co tum hoe fulsse hominis Ilehraei, rui integrum non fiiit Deo vo-vere victimas, quas lege el mac tar i nefas erat^u— jest i pozostaje prawdą, uznaną także przez Schafera i innych. Rzeczywiście, w III księdze Mojżesza 20, 2, a szczegółniej w V. 12—31, powiedziano, iż Bóg odrzuca wszelką ludzką ofiarę. Słowa O. Hummelauera na str. 222 zwracają się zatem przeciw niemu samemu. Naturalnie autor dowodzi następnie, że głosząc swoją hypotezę, nie utrzymywał wcale, aby ślub taki przez Boga był nakazanym. Pomimo jednak tego wszystkiego, zdaje mi się, że rozumieć tu należy ofiarę niekrwawą, Wiersz 37 wyraźnie taką ofiarę wskazuje, inne okoliczności również ją popierają. W 37, 38, 39 mówią ciągle o jej dziewictwie, a tekst Pisma św. zamyka się słowami (39): Et fecit ei sicut voverat. Quae ignorabat virum. Górka Jeftego została zatem chyba przyłączoną do osób, odby-wających służbę w świątyni (II. Mojż. 38, 8, I. Król. 2, 22), służbę, połączoną z dożywelniem panieństwem (IV. Mojż. 6, 2 i następne). Jeżeli więc —

ślubu o ludzkiej myślał ofierze, ślub zaś ten został złożonym dla otrzymania zwycięstwa, to Bóg nie mógłby go wysłuchać, gdyby oznaczał ofiarę krwawą. A gdyby nawet Jefte, fałszywe wiedziony gorliwością, chciał rzeczywiście zabić człowieka na ofiarę P. Bogu, cóż wńedy na-