1109811164

MAREK HENDRYKOWSKI

Images

Scenariusz filmowy i jego odmiany. Studium przedmiotu

vol.XI/no. 20 Poznań 2012 ISSN I73i-450X

Początkowo ten artykuł miał nosić nieco inny tytuł Gatunki scenariusza, ale ostatecznie postanowiłem z niego zrezygnować, aby nie zaciemniać pojęcia gatunku filmowego. Kategoria ta odnosi się bowiem stricte do genologii kina[l] i nie powinna być rozszerzana na - będące czymś zasadniczo innym, jako domena twórczości literackiej i paralite-rackiej - formy scenariusza.

Celem poniższego studium jest zaprezentowanie zbioru kluczowych pojęć dotyczących scenariusza. Potrzebę takiej kompleksowej prezentacji wywołuje permanentny chaos terminologiczny, z jakim mamy współcześnie do czynienia w rodzimej praktyce scenariopisarskiej i filmowej. Ów chaos to symptom długotrwałego regresu w tej dziedzinie. Nasza terminologia scenariuszowa okazuje się w praktyce uboga i bardzo daleka od precyzji. Nietrudno zauważyć, iż - mimo szeregu prób podejmowanych w ostatnich dwu dekadach [2] - delikatnie mówiąc, ciągle jeszcze przedstawia ona wiele do życzenia. Cierpi na tym nie tylko środowiskowy uzus językowy. Traci również sfera praktyki scenariopisarskiej, w której - nawet u zawodowców, nie wspominając o amatorach - bardzo rzadko daje się zaobserwować klarowną świadomość różnic, warunkującą sprawne i twórcze korzystanie przez autorów z rozmaitych odmian scenariusza.

Wprowadzenie

Istnieje kilka powodów, dla których scenariusz nie jest mocną stroną polskiego kina współczesnego. Pierwszy z nich stanowi jego dwuznaczny status tworu z natury swej „gorszego”, polegający na zawieszeniu pomiędzy dwiema „prawdziwymi” sztukami, czyli literaturą i filmem[3]. W konsekwencji takiego dezawuującego wysiłek scenarzysty podejścia pisanie scenariuszy uchodzi u nas ciągle za coś mało wartego i nietwórcze-go, co nie mieści się w pojęciu „prawdziwej” twórczości. Scenarzysta to nawet nie autor całą gębą, raczej wyrobnik, dostawca literackiego surowca.

Scenariusz „po polsku” bywa traktowany bez szacunku, jako swego rodzaju zło konieczne. Po co przelewać projekt na papier, skoro

W stronę diagnozy