8960330159

SCRIPTA COMENIANA LESNENSIA NR 8 45

ogólnie - zasady współżycia społecznego. Gdy jednostka przyswoi, uwewnętrz-ni czy opanuje wszystkie wskazane elementy - można uznać, że osiągnęła dojrzałość społeczną. Rozwój społeczny ściśle związany jest więc z procesem socjalizacji - oba zjawiska są od siebie zależne i wzajemnie się warunkują ITill-mann 1996, 756],

Jedną z podstaw socjalizacji i rozwoju społecznego są interakcje, które według Stanisława Miki, mogą być rozumiane trojako [Mika 1975, 154; Lewicka (red.) 2002, 225],

• Po pierwsze, interakcja w kategoriach behaw iorystycznych

jest to wzajemne oddziaływanie na siebie partnerów, polegające na tym, że w określonym czasie zachowanie jednej osoby staje się zbiorem bodźców dla dmgiej osoby, na które ona reaguje; z kolei jej reakcje są zbiorem bodźców dla osoby pierwszej, która na nie reaguje: te reakcje będąc bodźcami dla partnera wywołują jego kolejną reakcję itd. aż do chwili, kiedy ten proces wymiany bodźców i reakcji nie ulegnie przerwaniu [Mika 1975, 154-155].

• Po drugie, proces interakcji można rozpatrywać w perspektywie nagród i kar. Autor ten przywołuje definicję, którą zaczerpnął z koncepcji J. W. Thi-bauta i H. H. Kelley’a i przez interakcję rozumie

fakt, że ludzie w swojej obecności emitują określone zachowania, produkują pewne wytwory i porozumiewają się ze sobą [Mika 1975, 155],

Interakcje następują wybiórczo, zależnie

od istnienia tzw. zadowalającego wyniku interakcji (...) (czyli -przyp. KB) od stosunku nagród otrzymywanych w procesie interakcji do kosztów, jakie (jednostka - przyp. KB) w niej ponosi [Mika 1975, 154],

Zatem, im większe nagrody i niższe koszty' interakcji, tym bardziej zadowalający jest jej wynik i większa tendencja do jej powtarzania i odwrotnie - im większe koszty i mniejsze nagrody (czy też oczekiwanie większych nagród przez druga stronę), tym mniejsze zadowolenie i chęć powtarzania interakcji.

Koncepcja nagród i kar związana jest również z podejściem, które akcentuje zaspokajanie potrzeb w procesie interakcji. Jednostka dąży do interakcji z innymi, ponieważ tylko w ten sposób może zaspokoić swoje potrzeby. Jeśli potrzeby obu uczestników są zaspokajane, kształtują się wówczas pozytywne postawy wobec innych ludzi, jeśli nie - negatywne [Mika 1975, 160],

• Po trzecie, zdaniem S. Miki, interakcje można rozpatrywać w ujęciu poznawczym. Według tej koncepcji, o procesie interakcji mówimy,

kiedy (...) osoba zachowująca się według ustalonych schematów porównuje zachowania partnera interakcji z własnymi układami odniesienia, to w wyniku tych porównań klasyfikuje jego zachowania do określonych kategorii. Jeżeli zachowania te zostały zaklasyfikowane do pozytywnych kategorii układu odniesienia, a więc są akceptowane społecznie lub mają wartość dodatnią, to wówczas ocena partnera jest pozytywna i towarzyszy jej pozytywna emocja (...) i odwrotnie [Mika 1975, 164],

Układy odniesienia, o których mówi Mika, kształtują się w procesie socjalizacji.