9574066090

SPOŁECZEŃSTWO W OBEC EOZUMU X WIABY. 79

wnet uciśniony i pokrzywdzony naród wejdzie na drogę normalnego rozwoju, a wolni i zrównani w prawach obywatele, ująwszy wodze rządu, ukażą zdumionemu światu nieznane dotąd postępu wiedzy i powszechnej pomyślności wyżyny. Dopatrzywszy nadto w szeregach ministrów Kościoła zepsute niektóre i samolubne osobistości, zysków jedynie i własnego szukające wyniesienia, nie wahali się niegodziwości ich życia złożyć na karb religii, którą owi niegodni jej słudzy postępowaniem swojem znieważali, a mięszając Boską instytucyę z ludzką ułomnością czasowych jej przedstawicieli, pod pręgierzem nienawiści i wzgardy postawili sam Kościół, co krwawymi łzami niewierność sług swoich opłakiwał. Nie poprzestając zaś na tern, miotać też poczęli potępienia gromy i na chrześcijańską naukę, głosząc, iż zalecana przez nią cierpliwość i gotowość do przebaczania krzywd osobistych, wytrącając miecz pomsty z milionowej dłoni pokrzywdzonych, uzuchwala tylko występnych i do nowych ośmiela nadużyć. Usunąwszy przeto całkowicie wpływ religii objawionej, liberalni reformatorowie na rozumie tylko i prawie przy-rodzonem oprzeć postanowili nowy porządek społeczny, ufając, iż

dobra wola i rozsądek ludu dostateczną rękojmią publicznej pomy-

ślności się staną. Nie przypadkiem przeto ani z obojętności nawet, ale z wrogiej dla religii zasady zapoznali oni przedwieczne prawa Stworzyciela do rządzenia ludzkiem społeczeństwem, a obaliwszy w sumieniu ludów święty Jego zakon, co stanowił przez długie wieki węgielny kamień wszelkiego prawodawstwa, usunęli przez to samo ze społeczeństwa miłość, bez której nie masz ani życia duchowego, ani rozwoju wewnętrznej siły, ani zewnętrznego nawet ładu; ów zaś jednostronny pogląd na dwie najważniejsze kwestye społecznego bytu nie mógł nie wywołać w praktycznem zastosowaniu owych groźnych następstw, które tak nas przerażają obecnie.

Odkrycie wszakże źródła i natury trawiącej społeczny organizm niemocy jest już przez to samo niezmiernie cennym nabytkiem , że poznawszy chorobę i lekarstwo na nią nie trudno też znaleśc będzie. Jakoż: skoro istotną przyczyną złego jest usunięcie ze społecznych instytucyj Boga i zapoznanie w prawodawstwie i administracyi czynnika miłości, to jedynem lekarstwem, zdolnem skutecznie uleczyć tę niemoc, może być szczere uznanie rządów