Cykl życia


Cykl życia
Ludzie nie żyją wiecznie. Jeśli mierzyć długość naszego życia w
odniesieniu do wieczności, nie trwa ono dłużej niż mrugnięcie oka. Dlatego
też możemy zadać sobie pytanie o wartość życia ludzkiego... Dawno temu
dowiedziałem się, że mrugnięcie oka jako takie, to nic wielkiego. Ale oko,
które mruga - to dopiero coś. Rozpiętość życia to pestka. Ale człowiek,
który przeżywa swoje życie - ten człowiek jest istotny. Tak mężczyni, jak
kobiety muszą nadać swemu życiu znaczenie. Znaczenie nie jest
wartością automatycznie życiu przypisaną. Wypełnienie życia sensem jest
ciężką pracą.
wg Chaima Potoka
Judaizm jest tradycją, która w równym stopniu poważa mrugnięcie okiem,
jak i oko, które mruga. Nadaje życiu znaczenie, umożliwiając nam
celebrowanie, upamiętnianie i uświęcanie najistotniejszych wydarzeń,
które z jednej strony są znakami upływającego czasu, z drugiej naszego
osobistego rozwoju. Poprzez ceremonię narodzin, zobowiązania wobec
Boga i blinich, ważne zmiany zachodzące w życiu, a w końcu śmierć
upamiętniamy kamienie milowe na drodze naszego żywota, które
sprawiają, że jest on jedyny w swoim rodzaju.
Rytuały narodzin:
Brit mila (obrzezanie)
W księdze początku (Genesis) Abraham i jego trzynastoletni syn Iszmael poddani
zostają obrzezaniu, na wyrany rozkaz Boga. Po narodzinach Izaaka, drugiego
syna Abrahama, Bóg po raz kolejny nakazuje usunięcie chłopca, gdy ten ma osiem
dni. Po dziś dzień żydowscy chłopcy poddawaniu są fragmentu napletka
obrzezaniu w ósmym dniu życia. Mężczyni przechodzący na judaizm, którzy
zostali wcześniej obrzezani, poddawani są symbolicznemu upuszczeniu kropli
krwi. Jak można się domyślać, rytuał obrzezania obwarowany jest przeróżnymi
mitami, krążą o nim dowcipy, które powodują dyskomfort tak psychiczny, jak i
fizyczny niektórych Żydów.
Pewien mężczyzna szedł ulicą gdy nagle dostrzegł wystawę a na niej ogromny
zegar. Ponieważ jak raz zepsuł mu się zegarek, postanowił wejść do środka.
Wchodzi, wyłuszcza sprawę, na co właściciel zakładu odpowiada: "Niestety nie
mogę zreperować twojego zegarka, bo, widzisz, ja jestem mohel, nie zegarmistrz."
Zaskoczony przechodzień pyta: "Skoro jesteś mohel, to dlaczego na litość boską,
w Twoim oknie wisi zegar?????
Mohel odpowiada: "A co Twoim zdaniem mam tam zawiesić?"
Jako że Tora nie podaje racjonalnego powodu, dla którego nakazuje obrzezanie,
brit mila symbolizuje przymierze z Bogiem.
Po błogosławieństwie zmówionym przez mohela, wszyscy obecni odmawiają
modlitwę: "tak jak [imię chłopca] przystąpił do zawarcia przymierza, niech przystąpi
do poznawania Tory, ślubnego baldachimu i dobrych uczynków". Jak wszystkie
radosne wydarzenia w życiu, tak i brit mila celebrowana jest poprzez
błogosławieństwo i wypicie szklanki wina (uwaga: wino pijemy dopiero po akcie
obrzezania, nigdy wcześniej!!!)
Simchat Bat
Ponieważ narodzinom dziewczynki nie towarzyszą okoliczności równie
dramatyczne, co narodzinom chłopca (patrz: brit mila), w wielu żydowskich
domach wprowadza się ceremonię simchat bat dla symbolicznego
powitania dziewczynki i na znak jej przymierza z Bogiem.
Kirjat hashem
Jako że chłopiec otrzymuje imię podczas ceremonii obrzezania, powstał
również rytuał nadawania imienia dziewczynce. Tradycyjnie dziewczynka
otrzymuje imię podczas pierwszego Szabatu po swych narodzinach lub
pierwszego dnia, gdy czytany jest fragment Tory: wtedy to ojciec lub oboje
rodzice zostają wezwani do czytania Tory, a zaraz potem odmawia się
modlitwę za dziecko. Podczas modlitwy ogłoszone zostaje imię
dziewczynki.
Wejście w dorosłość:
Bar / Bat Micwa
Czy nam się to podoba, czy też nie, według prawa religijnego żydowski
chłopiec staje się mężczyzną w wieku lat 13, żydowska dziewczynka staje
się kobietą w wieku lat 12 lub 13 (w zależności od tradycji panującej w
danej społeczności). Przekraczając granice wieku, żydowskie dzieci stają
się odpowiedzialne za wypełnianie praw i nakazów judaizmu, jako że w
oczach Boga i społeczności są już dorosłe.
Jako że judaizm nakazuje uroczyste uczczenie bar / bat mitzwy, w
niektórych społecznościach, zwłaszcza w XX-wiecznej Ameryce, przyjęło
to niespotykane rozmiary, a czasami dość ekstrawagancki charakter.
Podczas gdy dziewczęta z ortodoksyjnych domów przygotowują Dvar Torę
(słowo Tory - zazwyczaj opatrzone krótkim komentarzem) w zaciszu
domowym, w kongregacjach nieortodoksyjnych zarówno chłopcy, jak i
dziewczęta w Szabat czytają Torę i / lub haftorę (odpowiedni fragment z
Proroków) w synagodze. W ten sposób wszyscy członkowie społeczności
dowiadują się, że chłopiec stał się BAR MICWA- synem przykazań, a
dziewczynka BAT MICWA - córką przykazań. Po nabożeństwie w
synagodze odbywa się huczna impreza, z mnóstwem jedzenia, tańcami i
śpiewami.
Małżeństwo
Małżeństwo jest zjednoczeniem dwóch dusz w jedną, jest najstarszą,
uniwersalną instytucją wynalezioną przez człowieka. W tradycji żydowskiej
małżeństwo jest zarówno przykazaniem, jak i idealnym stanem, w jakim
może znaleć się człowiek. Hebrajskie słowo na oznaczenie małżeństwa
brzmi kidduszin, tyle co "uświęcenie". W skład wyrazu kidduszin wchodzi
wyraz kadosz - czyli "świety", co podnosi status związku kobiety i
mężczyzny do boskiego, duchowego królestwa. Drugie znaczenie słowa
kadosz to "separacja, oddzielenie". Mężczyzna i kobieta w pewnym sensie
odseparowują się od reszty społeczności, wybierają siebie nawzajem na
specjalnych, wiecznych współtowarzyszy. Stają się nową całością, nową
jakością jako para.
Żydowskie małżeństwo to coś więcej niż związek cywilny.
Przedmioty ceremonialne:
Chupa: baldachim ślubny, pod którym panna i pan młody stoją podczas
ceremonii zaślubin. Chupa symbolizuje dom, który wspólnie stworzą, już
jako mąż i żona.
Pierścionek: symbol "transakcji" ślubnej. W czasach starożytnych na znak
zaręczyn narzeczony obdarowywał narzeczoną monetą, ale począwszy od
VIII wieku miejsce monety zastąpił pierścień. W oryginalnym znaczeniu
ceremonia zaślubin byłą swoistą transakcją, podczas której narzeczony
"kupował" narzeczoną, płacąc pierścionkiem. Dlatego też, na mocy
tradycji, pierścień ślubny musi spełniać kilka warunków: musi być
wykonany z metalu szlachetnego (zazwyczaj złota), nie może mieć
żadnych klejnotów; musi należeć do narzeczonego. Dwóch świadków musi
potwierdzić wartość pierścionka.
Zgodnie z tradycją żydowska wszyscy ludzie powinni być równi podczas
największych przemian zachodzących w ich życiu. Dlatego też pierścionki
ślubne są proste i niedekorowane, niezależnie od stopnia zamożności pary
młodej.
Ketuba: dokument prawny wprowadzony przez rabinów w czasach
talmudycznych (ponad 2000 lat temu), w celu zabezpieczenia praw kobiet.
Dokument ustal warunki małżeństwa i chroni kobiety przed
niesprawiedliwością. Ketuba jest podpisywana w obecności dwóch
świadków, niespokrewnionych ani z parą młodą, ani ze sobą nawzajem.
Ceremonia zaślubin:
Post ślubny: zgodnie z tradycją narzeczeni poszczą w dniu ślubu na znak
symbolicznego oczyszczenia dusz. Powinni wejść "oczyszczeni" w nowe,
wspólne życie.
Podpisanie ketuby: w pokoju narzeczonego dwóch świadków podpisuje
ketubę (kontrakt małżeński) pełnymi hebrajskimi imionami. W ketubie
wymienione są wszystkie obowiązki męża wobec żony, dokument ten
uważany jest za tak ważny, że w przypadku jego zaginięcia, mąż i żona
nie mogą żyć razem aż do czasu spisania nowej ketuby. W treści ketuby
mąż zobowiązuje się zapewnić żonie "pożywienie, ubranie i wypełniać
wszystkie jej potrzeby oraz żyć z nią jako mąż, zgodnie z powszechnie
panującym zwyczajem." Słowa "żyć jako mąż" są eufemizmem na
określenie kontaktów seksualnych. Rabini postanowili uczynić kontakty
seksualne częścią kontraktu, ponieważ uważali, ze większość kobiet
będzie zbyt nieśmiała, bądąc skromna na to by inicjować stosunki
seksualne. Ten warunek małżeństwa zabezpiecza kobietę również przed
ewentualną obojętnością seksualna męża. W czasach gdy judaizm
dozwalał poligamię, ten sam warunek dotyczący kontaktów seksualnych
gwarantował żonom starszym i mniej atrakcyjnym minimum uwagi ze
strony małżonka. Minimalną częstotliwość stosunków seksualnych w
małżeństwie Talmud określa na podstawie zawodu małżonka i czasu, który
spędza w domu. I tak: "Każdego dnia ci, którzy nie pracują, dwa razy w
tygodniu robotnicy, raz w tygodniu poganiacz osłów, raz na trzydzieści dni
camel driver, raz na sześć miesięcy marynarz" (Miszna Ketubot 5:6).
Zgodnie z generalnie mało romantycznym charakterem prawodawstwa w
judaizmie, ketuba określa finansowe zobowiązania męża wobec żony w
przypadku rozwodu lub śmierci.
Ketuba, której używa się obecnie została spisana w drugim wieku p.n.e.
Podczas ceremonii ślubnej ketuba jest głośno odczytana w oryginalnym
brzmieniu - czyli po aramejsku, a potem wręczona pannie młodej.
Erusin: w tradycji żydowskiej wino jest zawsze łączone z radością i
uroczystością. Erusin w znaczeniu tradycyjnym to zaręczyny. Obecnie to
nie mniej ni więcej niż błogosławieństwa zmówione nad winem oraz nad
zaręczoną sobie parą. Państwo młodzi dzielą pierwszy kielich wina.
Ceremonia zakładania pierścienia: zgodnie z tradycją pan młody zakłada
pierścień pannie młodej i wymawia słowa: "odtąd jesteś mi przeznaczona
na mocy prawa Mojżesza i Izraela". Ostatnimi czasy modne stało się
"podwójne obrączkowanie" - panna młoda zakłada pierścień swemu
wybranemu i wypowiada te same słowa bąd cytat z Pieśni nad pieśniami:
jestem mego ukochanego, a mój ukochany jest mój.
Kidduszin: ta część ceremonii składa się z siedmiu błogosławieństw -
szewa brachot. W jednym z błogosławieństw narzeczeni wyrażają swą
wdzięczność za stworzenie człowieka na obraz i podobieństwo Boga oraz
proszą o taką samą radość, jaka spotkała Adama i Ewę (oczywiście zanim
wąż wszedł w paradę!!!)
Narzeczeni dzielą drugi kielich wina.
Stłuczenie szklanki: pod koniec każdej ceremonii ślubnej następuje nagła
zmiana nastroju - dotychczas radosnego. Rozbicie szklanki. Nawet w
najbardziej szczęśliwych chwilach naród żydowski nie może zapomnieć o
swej historii. Są tacy, którzy wierzą, że stłuczenie szklanki ma
przypominać o zburzeniu drugiej świątyni jerozolimskiej. Inni uznają ten
zwyczaj za swego rodzaju przestrogę dana młodej parze: małżeństwo jest
kruche niczym szklanka i niczym szklankę można je zniszczyć.
Rozwód
Jako że było o małżeństwie, teraz przyszedł czas na rozwód. Tora tylko
raz wspomina o rozwodzie.
Powodem rozwodu może być... prawie wszystko. Stąd wspomniany wyżej
kontrakt ślubny - ketuba - zabezpieczający prawa kobiety. Dokument
rozwodowy - get musi zostać spisany przez męża bąd jego pełnomocnika
w obecności świadka. Następnie mąż udaje się do żony i zrzuca get w jej
ręce (ponieważ nie mogą się już dotykać). Kobieta obchodzi pokój dookoła
na znak odzyskanej niezależności. Zaraz potem rabin informuje ją, że nie
może wejść nowy związek małżeński przez minimum 90 dni.
Zgodnie z prawem, małżeństwo zawarte w synagodze musi zostać
rozwiązane przez get. Jeśli tak się nie stanie (czyli mężczyzna odmawia
wydania dokumentu rozwodowego) kobieta jest ciągle związana, w tradycji
kobietę taką nazywa się aguna czyli kobieta w łańcuchach.
Śmierć:
Judaizm traktuje śmierć jako naturalną konsekwencję życia, część cyklu
biologicznego wszystkich istot na ziemi.
Zgodnie z tradycją, od chwili śmierci do pogrzebu, który odbywa się następnego
dnia, ktoś czuwa przy zmarłym i recytuje psalmy. Hewra kadisza (bractwo
pogrzebowe) zajmuje się rytualnym obrządkiem pogrzebowym: obmyciem oraz
obleczeniem ciała w biały całun (kitel). Podczas pogrzebu trumna jest zamknięta,
co ma symbolizować, ze zmarły już nie należy do świata doczesnego. Innym
znakiem nieodwracalności śmierci jest sypanie garści ziemi na trumnę już
opuszczoną do grobu.
Rytuały dotyczące pogrzebu utwierdzają nas w poczuciu świętości i piękna życia.
Ceremonia pogrzebowa ma na celu ułatwienie ukochanym zmarłego
zaakceptowania takiego porządku rzeczy i dalszego życia.
W czasach Talmudu wprowadzono trwającą 7 dni żałobę po zmarłym (sziwa).
Członkowie najbliższej rodziny opłakują zmarłego, nie wychodzą z domu, unikają
wykonywania codziennych czynności oraz przyjmują kondolencje.


Wyszukiwarka