WyglÄ…d grzejnika Å»eliwnego przed DemontaÅ» instalacji c.o. Wyci´cie palnikiem i usuni´cie ci´Å»kiego i ma"o wymianÄ…. wydajnego grzejnika. INSTALACJA WODNA I GRZEWCZA Po wykonaniu podejĘcia, wieszamy grzejnik. Problemem wielu starszych domów, szczególnie tych budowanych w latach 80-tych i 90-tych, sÄ… olbrzymie straty ciep"a, wynikajÄ…ce ze Ä™le zaizo- Przycinamy rury na odpowiedniÄ… lowanych Ęcian, nieszczelnych okien, a takÅ»e... d"ugoĘç. nieefektywnego systemu grzewczego. 62 PRZEWODNIK BUDOWLANY GRUDZIEÄ„ 2003 Instalacja wodociÄ…gowa i centralnego ogrzewania firmy UPONOR Projekt instalacji centralnego ogrzewania ILE TO KOSZTUJE? UNIPIPE Rura Ø 16 5,46 z" Projekt instalacji wodociÄ…gowej Rura Ø 20 7,55 z" Kszta"tki zaprasowywane PPSU: trójnik 16x16x16 15,26 z" PodejĘcie pod zawór grzejnikowy 16x3/4" Eurokous 8,46 z" BOR Rura BOR PN 20 Ęrednica 20mm 2,48 z" d25 3,90 z" d32 6,45 z" Rura BOR PN 20 stabi 20mm 7,20 z" Kolano wieszakowe 20x1/2" GW podejĘcie pod bateri´ 6,07 z" trójnik 20 0,65 z" kolano 20 0,65 z" ikt, kto w dzisiejszych g´ nie tylko na kocio" i grzejniki, Å»e, Å»e dom jest wiecznie niedo- czasach p"aci rachunki ale takÅ»e na materia", z jakiego grzany, a rachunki wysokie? Je- N za ogrzewanie i wod´, wykonana jest instalacja oraz od- dyna rada wymieniç! WiÄ…Å»e si´ nie zaprzeczy jak waÅ»na jest powiedni projekt jej przebiegu. to ze sporÄ… inwestycjÄ…, nie tylko sprawnoĘç systemu grzewczego Obecnie najbardziej popularne pod wzgl´dem kosztów, ale takÅ»e i wodnego, pozwalajÄ…ca na unik- sÄ… rury z tworzyw sztucznych lub zakresu prac konieczne jest ni´cie strat ciep"a i energii. Pod- miedzi. Z tych teÅ» materia"ów kucie Ęcian. Problemu tego nie stawowym elementem obu tych projektuje si´ obecnie i wykonuje unikn´liĘmy takÅ»e w przypadku systemów jest instalacja, która - nowoczesne instalacje. Jednak co remontowanego przez nas bu- choç na co dzieÅ‚ niewidoczna - z budynkami starymi, w których dynku. Instalacja grzewcza wyko- ma istotny wp"yw na ich dzia"a- straty powodowane przez Ä™le za- nana zosta"a z, dawniej po- nie a takÅ»e na wysokoĘç rachun- projektowanÄ… i wykonanÄ… instala- wszechnie stosowanych, rur sta- ków. Dlatego naleÅ»y zwróciç uwa- cj´ wodnÄ… i grzewczÄ…, sÄ… tak du- lowych. SÄ… one bardzo wraÅ»liwe 63 GRUDZIEÄ„ 2003 PRZEWODNIK BUDOWLANY R E M O N T ASORTYMENT SYSTEMÓW: BORplus do instalacji wodociÄ…gowej z polipropylenu UNIPIPE do instalacji centralnego ogrzewania w technologii wielowarstwowej UNIPIPE: z"Ä…czki skr´cane z uszczelkÄ… UNIPIPE: nowa generacja z"Ä…czek mosi´Å»- UNIPIPE: oryginalne opakowanie O-ring s"uŻące do pod"Ä…czenia rury nych cynowanych z tulejÄ… z aluminium - kszta"tki mosi´Å»ne zaprasowywane z zaworem przygrzejnikowym. UNIPIPE: szcz´ki do zaciskarki UNIPIPE: z"Ä…czka przejĘciowa z systemu za- UNIPIPE: z"Ä…czki zaprasowywane akumulatorowej s"uŻącej do zaprasowania tworzywowe, które sÄ… równie dobre jak prasowywanego na skr´cany z"Ä…czki na rurze mosi´Å»ne a taÅ‚sze od nich BORplus i UNIPIPE: zawory BORplus: kszta"tka przejĘciowa BORplus: kszta"tka tworzywowa z PP-R z pó"Ęrubunkiem umoÅ»liwiajÄ…ce z PP-R z wtopkami mosi´Å»nymi odci´cie elementów instalacji wyposaÅ»onymi w gwinty BORplus i UNIPIPE: uchwyty stalowe do rur Uszczelnienie: konopie i pasta BORplus: uchwyty plastikowe do po"Ä…czeÅ‚ skr´canych z gumowÄ… wk"adkÄ… - mocno skr´cone mo- do rur tzw. Ęlizgi lub punkty przesuwne gÄ… stanowiç punkt sta"y na instalacji UNIPIPE: zwój 200-metrowy rur wielowar- stwowych nowej generacji PE-RT/AL/PE-RT. Rury 14-32 mm w zwojach, 16-110 mm w 5-metrowych sztangach. BORplus i UNIPIPE: pe"ne i kompletne systemy firmy Uponor: BORplus: 4-metrowe sztangi owini´te ta- rury i kszta"tki zakres 16-110 mm oraz akcesoria i narz´dzia ĘmÄ… samoprzylepnÄ… owijane w celu "atwe- go i bezpiecznego transportu. BORplus: rura stabilizowana klasy PN20 z wk"adkÄ… aluminiowÄ… zatapianÄ… mi´dzy war- stwami tworzywa w celu zmniejszenia wyd"u- Å»eÅ‚ cieplnych dla instalacji ciep"ej wody Zaciskarka akumulatorowa firmy Klauke UNIPIPE: bateria do zaciskarki akumulatoro- moÅ»liwoĘç zaprasowania z"Ä…czek BORplus: rura jednorodna wej, wytrzymuje ok. 150 zaprasowaÅ‚, szyb- na rurze w Ęrednicach od 14 do 75 mm. z polipropylenu klasy PN20 kie "adowanie 15 min. 64 PRZEWODNIK BUDOWLANY GRUDZIEÄ„ 2003 na osadzanie si´ kamienia i "a- kowa" si´ na zw´Å»onych odcin- mi dotyczÄ…cymi zapotrzebowania two ulegajÄ… korozji. Nasze rów- kach rur. Do tego doszed" ka- cieplnego ogrzewanych pomiesz- nieÅ» nie opar"y si´ niszczÄ…cemu mieÅ‚ i rdza, które pokry"y wn´- czeÅ‚ oraz Ęrednicy rur. Takie dzia"aniu wody i czasu. Dodatko- trze instalacji. RównieÅ» grzejni- projekty przygotowywane sÄ… od wo, na etapie montaÅ»u i projek- ki, Å»eliwne i duÅ»e obj´toĘciowo, r´ki przez specjalne programy tu, pope"niono wiele b"´dów, np. wymaga"y wymiany. komputerowe, opracowane pod rury mia"y róŻne Ęrednice lub kÄ…tem systemu danej firmy. Zde- PROJEKT Z KOMPUTERA bieg"y przez duÅ»e pomieszczenie cydowaliĘmy si´ na systemy in- do ma"ego grzejnika, usytuowa- Wymiana starej instalacji wiÄ…Å»e stalacyjne firmy Uponor: system nego na samym jego koÅ‚cu. si´ najcz´Ä˜ciej z koniecznoĘciÄ… Borplus do instalacji wodnej W efekcie duÅ»o ciep"a ucieka"o przygotowania nowego projektu i Unipipe systems do instalacji w trakcie przesy"u do porozrzu- instalacji wodnej i grzewczej, grzewczej. Do opracowania pro- canych po budynku grzejników. w którym zostanie okreĘlony jej jektu instalacji potrzebne by"y Podobnie system grzewczy blo- optymalny przebieg z wyliczenia- rzuty kondygnacji budynku z po- 1. Rozpoczynamy budow´ 2. BOR plus zaczynamy od 3. BOR plus zanim zaczniemy zgrzewanie rur i kszta"tek syste- instalacji zgodnie z projektem. instalacji wodnej rury z PP-R sÄ… mu BOR naleÅ»y przygotowaç lekkie, a tym samym ich transport miejsce na piony i poziomy. nie przysparza instalatorowi Zaczynamy od wykucia otworó problemów. pod piony w stropach. 4. BORplus: Nast´pnie wyku- 5. BORplus: oraz pod podejĘcia 6. BORplus: w nich b´dziemy wamy bruzdy na piony do przyborów instalowaç rury systemu BOR plus 65 GRUDZIEÄ„ 2003 PRZEWODNIK BUDOWLANY R E M O N T UWAGA! INSTALACJA WODY: zastosowanie polipropylenu zgrzewanego jako materia"u ca"kowicie obo- j´tnego w stosunku do wody jest najtaÅ‚szym rozwiÄ…zaniem dla instalacji zimnej i ciep"ej wody uÅ»ytkowej. projekt do istniejÄ…cej sytuacji. do obliczeÅ‚ zastosowano programy firmy Instalsoft, którego najnowszÄ… OczywiĘcie moÅ»na uniknÄ…ç ko- wersj´ Uponor-Therm juÅ» wkrótce znajdziecie PaÅ‚stwo w ofercie firmy Uponor. Firma dysponuje równieÅ» najnowszymi programami wspomagajÄ…cy- niecznoĘci wprowadzania takich mi obliczenia instalacji autorstwa firmy SANKAOM & Piotr WereszczyÅ‚ski. zmian, umawiajÄ…c si´ wczeĘniej z projektantem instalacji, który danymi metraÅ»ami. Nasz budy- ków wodnych, czyli usytuowanie na miejscu spisze interesujÄ…ce nek zosta" wczeĘniej ocieplony wanny, umywalek, miski ust´po- go informacje z natury . Jedno- we"na mineralnÄ…, co równieÅ» zo- wej i zlewu. W praktyce okaza"o czeĘnie odradzamy wykonywanie sta"o uwzgl´dnione przy opraco- si´, ze potrzebne sÄ… pewne mo- instalacji bez projektu, szczegól- wywaniu projektu. Konieczne by- dyfikacje, które program bardzo nie, Å»e inwestujemy przecieÅ» "o równieÅ» zaznaczenie odbiorni- szybko przetworzy", dopasowujÄ…c sporo czasu, pracy i pieni´dzy na 7. BOR plus : wykonanie po"Ä…- 8. BOR plus: tniemy noÅ»ycami 9. BOR plus : prawid"owo przy- czenia zaczynamy od przyci´cia zapadkowymi prostopadle do ci´te rury majÄ… g"adkÄ… kraw´dÄ™ rury. osi. przeci´cia. 10. BORplus: W przypadku rur typu 12. BOR plus: JeĘli przygotowane 11. BOR plus: s"uÅ»y do tego stabi naleÅ»y usunÄ…ç wierzchniÄ… war- rury i kszta"tki nie sÄ… mokre lub zdzierak. stw´ tworzywa wraz z warstwÄ… alu- t"uste przyst´pujemy do nagrze- minium. wania. 13. BOR plus: Przy uÅ»yciu zgrze- 14. BOR plus: Nast´pnie zdejmuje- warki z zainstalowanymi teflonowy- my rur´ i kszta"tk´ z koÅ‚cówek 15. BOR plus: Krótka chwila mi koÅ‚cówkami grzewczymi na- grzewczych , wciskamy nagrzanÄ… i mamy z"Ä…cze. grzewamy polipropylen uplastycz- rur´ w uplastyczniony kielich niajÄ…c go. kszta"tki. Dociskamy z wyczuciem. 66 PRZEWODNIK BUDOWLANY GRUDZIEÄ„ 2003 MATERIA¸Y I TECHNOLOGIE jej wymian´. Póęniejsze przerób- zwróciç uwag´, Å»e jest to system rur. Wykonawcy ceniÄ… równieÅ» ki mogÄ… nas kosztowaç duÅ»o wi´- produkowany w ca"oĘci w Polsce. szybkoĘç i "atwoĘç montaÅ»u ru- cej. Tworzy go kompletna oferta rur ry uk"ada si´ i "Ä…czy ze sobÄ… za i kszta"tek o Ęrednicy od 16 do pomocÄ… zgrzewarki. Taki sposób INSTALACJA WODNA 110 mm - my wykorzystaliĘmy 20 "Ä…czenia zapewnia takÅ»e idealnÄ… Po opracowaniu projektu moÅ»na mm. Rury i kszta"tki wykonane sÄ… szczelnoĘç po"Ä…czeÅ‚. by"o przystÄ…piç do montaÅ»u insta- z polipropylenu PP-R, który jest PierwszÄ… czynnoĘciÄ… przy pracach lacji, który wykona" autoryzowany odporny na korozj´ i zarastanie montaÅ»owych by"o wykonanie przez firm´ Uponor instalator. kamieniem. Jest równieÅ» niewraÅ»- bruzd i przejĘç przez stropy. Na- Instalacja wodna zosta"a wykona- liwy na drgania i charakteryzuje sza instalacja zosta"a rozprowa- na w systemie Borplus. Warto si´ duŻą izolacyjnoĘciÄ… cieplnÄ… dzona z zastosowaniem trójników. 17. BOR plus : Po"Ä…czenia zgrzewane mogÄ… byç chowane pod tynkiem lub w posadzce. 16. BOR plus.: Armatur´ pod"Ä…czamy za pomocÄ… kszta"- Na zewnÄ…trz wystajÄ… jedynie króçce pod"Ä…- tek przejĘciowych z wtopkami. czeniowe, w tym wypadku kolano wieszako- we pod bateri´. 18. BOR plus : Odcinki piwnicz- 19. UNIPIPE: zwój 100-metro- 20. UNIPIPE: rura daje si´ ne oraz piony naleÅ»y odpowied- wy waÅ»y nieca"e 11 kg. swobodnie profilowaç nio przymocowaç do stropu lub w r´kach. Ęcian. WaÅ»ne jest sprawdzenie odst´pów pomi´dzy uchwytami i w razie potrzeb dog´szczenie. 67 GRUDZIEÄ„ 2003 PRZEWODNIK BUDOWLANY R E M O N T Polega to na wykonaniu bezpo- grzewczÄ… zgrzewarki. W czasie od grzewcza, doprowadzajÄ…ca ciep"Ä… Ęrednich pod"Ä…czeÅ‚, najkrótszÄ… 5 do 18 sekund (w zaleÅ»noĘci od wod´ z kot"a do grzejników. drogÄ… od pionu, z odbiornikami Ęrednicy rury) materia" rury W naszym przypadku zosta"a ona wody (umywalkÄ… czy wannÄ…). Na- i z"Ä…czki ulega nadtopieniu i oba wykonana z wykorzystaniem rur st´pnie rury z polipropylenu zo- elementy podlegajÄ… tzw. fuzji ter- systemu Unipipe. SÄ… to rury wie- sta"y roz"oÅ»one i poprzycinane na micznej. Uzyskane po"Ä…czenie jest lowarstwowe, gdzie rura bazowa odpowiednie odcinki (standardo- jednorodne i moÅ»na je obciÄ…Å»aç wykonana jest z aluminium, we d"ugoĘci to 4 metry) specjal- ciĘnieniem juÅ» po up"ywie ok. 2 a wewn´trznÄ… i zewn´trznÄ… war- nymi noÅ»ycami. W systemie Bor- minut. stw´ tworzy polietylen (w tym plus znajdujÄ… si´ specjalne z"Ä…cz- przypadku jest to nowy jego ro- INSTALACJA GRZEWCZA ki, przeznaczone do termicznego dzaj o nazwie PE-RT, o podwyÅ»- "Ä…czenia odcinków rur. Rur´ JednoczeĘnie z instalacjÄ… wodnÄ… szonych w"aĘciwoĘciach ciepl- i zlÄ…czk´ wk"ada si´ w koÅ‚cówk´ wykonywana by"a instalacja nych, odporny na wysokie tem- 21. UNIPIPE: trójnik mosi´Å»ny 22. UNIPIPE: ukryte w profilu 23. UNIPIPE: przed w"oÅ»eniem z ko"nierzami oporowymi i row- kszta"tki dwie uszczelki o-ring - rury w kszta"tk´ fazujemy rur´ kami na tulei w celu "atwego odporne na starzenie i wysokÄ… w celu "atwiejszego jej w"oÅ»e- ulokowania szcz´ki zaciskowej. temperatur´ - uszczelniajÄ…ce nia. po"Ä…czenie kszta"tki i rury. 24. UNIPIPE: specjalne okienko 25. UNIPIPE: do zaciskarki aku- 26. UNIPIPE: dzi´ki ruchomej g"owicy w zaciskarce nawet w tulei zaciskowej pokazuje czy mulatorowej wk"adamy szcz´k´ trudno dost´pne miejsca nie sta- rura wesz"a do koÅ‚ca. zaciskowÄ… dla odpowiedniej nowiÄ… przeszkody w zaciskaniu. Ęrednicy. 29. UNIPIPE: nawet po zaprasowa- 27. UNIPIPE: Po u"oÅ»eniu 28. UNIPIPE: Zaprasowanie niu po"Ä…czenie moÅ»emy jeszcze szcz´k zaciskowych w rowkach trwa 5-7 sekund i procesu tego przekr´ciç wokó" osi rury bez utraty kszta"tki moÅ»emy przystÄ…piç do nie da si´ przerwaç, aby by" on szczelnoĘci. Kszta"tki przed zala- procesu zaprasowywania. powtarzalny za kaÅ»dym razem niem betonem powinniĘmy zabez- z tÄ… samÄ… si"Ä… docisku ok.35 pieczyç papierem falistym lub foliÄ… kN. polietylenowÄ…. 68 PRZEWODNIK BUDOWLANY GRUDZIEÄ„ 2003 UWAGA! INSTALACJA C.O. podejĘcia pod grzejniki zrealizowano przez bezpoĘrednie pod"Ä…czenie rury wychodzÄ…cej ze Ęciany. Dzi´ki temu rury nie wystajÄ… z pod"ogi a instalacja jest niewidoczna. Rura UNIPIPE jest bardzo elastyczna i umoÅ»liwia swobodne peratury). Zastosowane warstwy wyprofilowanie "uków, co pozwala na wykonanie niewielkiej bruzdy w Ęcianie. tworzywa sÄ… bardziej elastyczne od polietylenu sieciowanego, dzi´ki czemu dajÄ… si´ swobodnie Ęnie rury warstwowe. DuŻą zaletÄ… lub gi´tarki. W naszym przypad- odkszta"caç, nie zachowujÄ…c pa- tego materia"u jest takÅ»e to, Å»e ku nie by"o takiej potrzeby ru- mi´ci kszta"tu. Dzi´ki tej techno- rury dajÄ… si´ wyginaç na zimno - ry majÄ… Ęrednic´ 16 mm. ¸Ä…cze- logii eliminowane sÄ… prawie ca"- sÄ… bardzo elastyczne. Dzi´ki te- nie kolejnych odcinków odbywa kowicie wady rur z tworzywa, mu moÅ»liwe jest wykonywanie si´ za pomocÄ… zaprasowywania które majÄ… wysoki wspó"czynnik pod"Ä…czeÅ‚ bez uÅ»ycia kolanek, co rury i kszta"tki mosi´Å»nej. rozszerzalnoĘci termicznej (przy zmniejsza zarówno koszty insta- Wykonanie instalacji zaj´"o wyko- wzroĘcie temperatury ulegajÄ… lacji, jak i przyspiesza czas jej nawcy ok. 2 tygodni. Na koniec wyd"uÅ»eniu). Standardowo stosu- montaÅ»u. R´czne gi´cie rur jest zosta"y pod"Ä…czone grzejniki. Te- je si´ tzw. kompensatory, jednak moÅ»liwe w Ęrednicach 16-20 raz trzeba tylko sprawdziç insta- w nowoczesnej instalacji moÅ»na mm, dla Ęrednic od 25 50 mm lacj´ czy nie przecieka i moÅ»na jÄ… tego uniknÄ…ç wykorzystujÄ…c w"a- konieczne jest uÅ»ycie spr´Å»yny uruchamiaç. 30. UNIPIPE: przygotowane po- dejĘcia pod grzejniki tylko przy pomocy rur w peszlu. Rury ukrywamy w bruÄ™dzie w Ęcia- nie. Dzi´ki temu pod"Ä…czenie jest taÅ‚sze (sama rura), bez- pieczniejsze (nie ma po"Ä…czenia 31. BORplus i UNIPIPE: prowa- 32. BORplus i UNIPIPE: przy tej w pod"odze) i estetyczne (rury dzenie poziomych rur w piwnicy iloĘci rur moÅ»na si´ pomyliç, nie wychodzÄ… z pod"ogi i sÄ… i ich mocowanie. dlatego waÅ»na jest korelacja niewidoczne). robót z projektem. PLUSY szybki montaÅ» bardzo dobre parametry przesy"u rury odporne na osadzanie si´ kamienia i rdz´ MINUSY doĘç wysoka cena potrzebne specjalistyczne narz´dzia do zamontowania W trakcie wykonywania nowej instalacji grzewczej i wodnej brak ekip autoryzowanych przez wymieniliĘmy takÅ»e system kanalizacyjny. producenta 69 GRUDZIEÄ„ 2003 PRZEWODNIK BUDOWLANY R E M O N T