Turpizm w literaturze wsp�czesnej

Turpizm - by�a to orientacja poetycka, kt�ra rozwin�a si� po 1956 roku. Poeci - turpiœci programowo w��czyli si� w obr�b poezji brzydot�, kalectwo, choroby i œmier�. Twierdzili, �e s� to r�wnie uprawnione tematy poezji jak inne, gdy� uzupe�niaj� prawd� o cz�owieku. Szczeg�lnie wykorzystywany by� temat zniszczenia, œmierci, rozk�adu. Dot�d motywy takie nie mia�y oficjalnego miejsca w poezji. Wprawdzie mo�na powiedzie�, �e turpiœci odwo�ywali si� do tradycji Boudelaire`a, poet�w baroku i œredniowiecza. Lecz dwudziestowieczni kontynuatorzy kultu brzydoty stworzyli rzetelny program antyestetyczny. Sk�d si� wzi�a nazwa turpizm? Nazwa� tak now� orientacje Julian Przyboœ. Poeta nastawiony wrogo i krytycznie do „poezji brzydoty" napisa� „Od� to turpist�w", w kt�rej jednoznacznie okreœli� swoje neguj�ce stanowisko. Atak zosta� odparty wierszem Grochowiaka „Ikar", w kt�rym poeta eksponuje b�l, zm�czenie, wysi�ek kobiety nad bali� skontrastowany z idealistycznym lotem Ikara. Co jest prawd�? - pyta poeta „Czy ziarnista brzydota" czy cudowne skrzyd�a „rozpi�te na p�omykach"? Jak umalowa� i ubra� w pi�kno brzydot�, zm�czon� twarz? Dlaczego likwidowa� rzeczy ci�kie, lecz prawdziwe - st� potrzebny �okciom, krzes�o przy chorym, wreszcie, ironizuje Grochowiak, „wykl�� Breugla" bo na jego obrazie w centrum plany tkwi w� - a Ikar z boku, male�ki jak mucha. Wiersz jest obron� prawdy i brzydoty, wyœmiewa zarzuty Przybosia, odwo�uje si� zarazem do jednego z najpopularniejszych mit�w.

Tak wi�c atak zosta� odparty a nazwa turpizm przyj�a si� og�lnie jako nazwa orientacji. Naczelnym reprezentantem nurtu by� w�aœnie Stanis�aw Grochowiak, lecz podobne tendencje w tw�rczoœci wykazywali tak�e: Bia�oszewski i R�ewicz. Prezentowali odbiorcy w�asn� wizj� œwiata, cz�sto skonstruowan� z odra�aj�cych konkret�w, rzeczowo i szczeg�owo przedstawionych, twierdz�c, �e w ten spos�b bli�si s� prawdy.