Słowniczek terminów mikologicznych

Aksamitny - o powierzchni pokrytej krótkim gęstym włosem z lekkim połyskiem, podobnej do aksamitu.

Alweole - występujące w główce owocników u smardzów (Morchella) i sromotników (Phallus) jamkowate zagłębienia o zarysach kolistych, granistych lub sześciobocznych, których skupienia przypominają wyglądem powierzchnię plastra miodu.

Amyloidalny - zarodnik, strzępka lub miąższ barwiący się na niebiesko lub sino pod działaniem odczynnika Melzera lub roztworu jodu. Reakcja ta następuje po zadaniu preparatu lub miąższu na 2-3 minuty i następnie po odciągnięciu (np. bibułą) odczynnika Melzera i potraktowaniu ich dodatkowo jeszcze kroplą stężonego kwasu solnego.

Anastomozy - poprzeczne lub ukośne połączenia sąsiadujących ze sobą blaszek, fałdów lub listew (np. u pieprznika jadalnego).

Antrakofilny grzyb - wyrastający na zwęglonym drewnie lub wypalonej glebie, np. garstnica wypaleniskowa (Geopyxis carbonaria).

Apiculum - garbkowata nasada zarodnika, miejsce, w którym zarodnik był przyrośnięty do sterygmy.

Apotecja - występujące u workowców (Ascomycetes) owocniki w kształcie miseczek, talerzyków lub krążków np. u Czarki szkarłatnej (Sarcoscypha coccinea).

Ascus - worek (u workowców - Ascomycetes); cylindryczna, maczugowata lub kulista komórka, w której tworzą się zarodniki w stałej liczbie (najczęściej 8). Wszystkie grzyby tworzące worki zaliczamy do klasy workowców - Ascomycetes.

Askospora - zarodnik workowców, tworząc się wewnątrz worka.

Autoliza - samoistny rozkład, rozpływanie się tkanek, np. u czernidłaków, blaszki i kapelusze rozpływają się w czarną ciecz.

Basidium - podstawka (u podstawczaków - Basidiomycetes); najczęściej maczugowata lub cylindryczna komórka, która na wyrostkach zwanych sterygmami wytwarza stałą liczbę zarodników; podstawka może być pojedyncza lub podzielona na 2 - 4 części.

Biała zgnilizna drewna lub zgnilizna typu białego - rozkład drewna powodowany przez grzyb; w końcowym stadium rozkładu drewna przyjmuje tu jasny kolor (biały i żółtawy) i rozpada się na pojedyncze włókna i płatki.

Blaszki - elementy składowe hymenoforu blaszkowego owocników określonej grupy grzybów kapeluszowych, przebiegające pod spodem kapelusza, od trzonu do brzegu.

Błoniasty, błonkowaty - mający postać cienkiej błony przeważnie nieco przejrzystej, stosunkowo mocnej, elastycznej i dość suchej.

Boczny - kapelusz boczny: owocnik konsolowaty bokiem przyrośnięty do podłoża. Trzon boczny, na którym znajduje się kapelusz połączony z nim na obwodzie.

Brodawkowany - pokryty brodawkami, tzn. półkolistymi tępymi wyrostkami.

Brunatna zgnilizna drewna lub zgnilizna typu brunatnego - rozkład drewna powodowany przez grzyb; drewno w końcowym stadium rozkładu przyjmuje intensywnie brunatną barwę i rozpada się na nieregularne kostki, a w palcach kruszy się na proszek.

Cystydy - rozwierki; duże, płonne komórki występujące między podstawkami w hymenium podstawczaków (Basidiomycetes) lub między workami w hymenium workowców (Ascomycetes), mogą występować również pod hymenium i wystawać ponad podstawki; znane są cystydy cienko i grubościenne, gładkie i inkrustowane. Obecność cystyd stanowi ważną cechę systematyczną. W zależności od położenia noszą odpowiedni nazwy, np. na ostrzu blaszek - cheilocystydy, na powierzchni blaszek - pleurocystydy, na powierzchni kapelusza - pileocystydy, a na powierzchni trzonu - kaulocystydy.

Cytoplazma - żywa zawartość komórki z wyłączeniem jądra.

Czarci krąg - tworzony przez owocniki niektórych gatunków grzybów np. twardzioszka przydrożnego, wyrosłe jakby na obwodzie koła z jednej, szeroko rozprzetrzenionej grzybni, czasami mają do kilkudziesięciu metrów średnicy.

Czterozarodnikowa podstawka - podstawka, na której formują się 4 zarodniki. Soptykane są również podstawki z 2, 6 lub 8 zarodnikami.

Dachówkowaty - układ owocników kapeluszowatych, w którym liczne kapelusze są położone gęsto obok siebie w rzędach jeden nad drugim, podobnie jak dachówki na dachu.

Ekscentryczny kapelusz - uformowany na trzonie w ten sposób, że oś trzona przebiega przez punkt położony pomiędzy środkiem, a brzegiem kapelusza.

Eksykat - starannie wysuszony owocnik grzyba w zielniku mikologicznym.

Falisty - o powierzchni na przemian łagodnie wklęsłej i wypukłej.

Filcowaty - pokryty przypominającymi włoski strzępkami, gęsto i nieregularnie splecionymi, tworzącymi grubą matową warstwę.

Garbaty - owocnik z wybrzuszeniem po górnej stronie kapelusza.

Gąbczasty - miąższ owocnika przypominający konsystencją gąbkę, elastyczny, po naciśnięciu wracający do swej normalnej postaci.

Giętki - nie dający się złamać, nie łamliwy, elastyczny.

Gleba - u licznych purchawkowców i pokrewnych płodna (tworząca zarodniki) część owocnika.

Grzbietem przyrośnięty (kapelusz) - kapelusz wiszący, przyczepiony do podłoża niewielką, niekiedy wyciągniętą jakby w zaczątek trzona nasadą znajdującą się nja górnej (grzbietowej) powierzchni kapelusza.

Grzybnia (mycelium) - wegetatywny organ grzyba, mający postać siatki złożonej z białych, cienkich nici (strzępek grzyba) przerastających substrat i pobierających substancje pokarmowe.

Grzybnia pierwotna - powstała z zarodnika, jednopłciowa grzybnia, składająca się z jednojądrowych komórek.

Grzybnia wtórna - powstająca po zespoleniu się dwu różnopłciowych grzybni pierwotnych, składająca się z komórek dwujądrowych, mogąca tworzyć owocniki.

Gutacyjne krople - kropelki wody wydzielające się na szczycie trzonu z rurek lub blaszek owocnika pozostające tam do wyschnięcia.

Guzkowaty - pokryty krótkimi i zaokrąglonymi wyrostkami (np. kapelusz).

Heterotroficzny - cudzożywny, pobierający pokarm z martwej materii organicznej lub odżywiający się związkami organicznymi z innych organizmów.

Hialinowy - bezbarwny i nieco przeźroczysty.

Higrofaniczny - wodochłonny; np. kapelusz u niektórych gatunków grzybów zmieniający barwę pod wpływem nasiąknięcia wodą. Podczas wysychania kapelusz jaśnieje od centrum, a wokół brzegu utrzymuje się ciemniejsza obwódka. Łuszczak zmienny.

Hymenium - patrz: warstwa rodzajna.

Hymenofor - część owocnika, na której tworzy się warstwa rodzajna; wytwarzająca zarodniki. Hymenofor może być gładki (np. u skórników - Stereum), kolczasty (np. u Sarniaka dachówkowatego), rurkowaty (np. borowiki, kożlarze, maślaki), blaszkowaty (np. muchomory, gołąbki, pieczarki), jamkowaty (smardze) itp.

Inkrustowany - pokryty cienką warstewką substancji drobnokrystalicznej (o cystydach lub strzępkach).

Inkrustujący podłoże - owocnik pokrywający dokładnie nieprzerwaną warstwą wszelkie nierówności rozkładanego drewna i przechodzący na otaczające przedmioty (gałązki, liście, mchy, trawę) nie stanowiące bazy pokarmowej dla grzybni, która wytworzyła owocnik.

Izabelowaty - kolor szaro-żółto-brunatnawy, zbliżony do brudnobiałej barwy kawy z mlekiem.

Jajo - u niektórych grzybów (np. u sromotnika bezwstydnego - Phallius impudictus) wczesne stadium rozwoju, w którym cały kulisty owocnik jest otoczony osłoną całkowitą.

Jednoroczny - owocnik krótkotrwały, zdolny do przetrwania najwyżej jednego sezonu wegetacyjnego.

Jedwabisty - delikatnie włóknisty, łagodnie błyszczący, mający wygląd jedwabiu.

Karbowany - o powierzchni silnie i regularnie pobruzdowanej.

Kolczasty - pokryty ostrymi, drobnymi wyrostkami.

Komórczak - pojedyncza komórka, zwykle dość dużych rozmiarów, zawierająca wiele jąder. Występuje u grzybów niższych.

Konidia - zarodniki wegetatywne, powstające bezpłciowo, częste u Ascomycetes, rzadsze u Basidiomycetes.

Konsystencja - spoistość, struktura zależna od rodzaju tkanek; konsystencja grzybów może być określana jako: zdrewniała, twarda, korkowata, skórzasta, mięsista, masywna, miękka, krucha, elastyczna, watowata, porowata, elastyczna, papierowata, itd.

Koprofilny - grzyb rozwijający się i owocujący na odchodach zwierzęcych.

Kopytowaty - owocnik grzyba siedzący, bez trzonu, bokiem przyrośnięty do podłoża, w dole półkolisty lub prawie kulisty, zwężający się ku górze, przypominający nieco kopyto końskie np. hubiak pospolity (Fomes fomentarius).

Korkowaty - o konsystencji korka, tzn. trudny do rozerwania, ale równocześnie elastyczny, uginający się pod naciskiem.

Kosmaty - pokryty wełnistymi włoskami nierównej długości.

Korzeniasty - trzon grzyba przechodzący w dolnej części w korzeniasto zwężony twór mniej lub bardziej pogrążony w ziemi np. u monetki korzeniastej (Oudemansiella radicata).

Kruchy - łatwy do pokruszenia.

Labiryntowaty - hymenofor niektórych grzybów (np. gmatwka dębowego - Daedaela quercina) silnie powyginany w postaci nieregularnie przebiegających porozgałęzianych kanałów.

Lejkowaty - owocnik lub kapelusz w kształcie lejka.

Listwy - elementy składowe hymenoforu niektórych grzybów kapeluszowych, mające kształt grubych, płaskich listewek lub żeberek.

Łatki - resztki osłony całkowitej w postaci większych lub mniejszych płatów pozostających na górnej powierzchni dojrzałego kapelusza (np. u muchomorów).

Łopatkowaty - kapelusz przyrośnięty do podłożą zwężoną dość długą nasadą i przy oglądaniu go od góry kształtem przypominający łopatkę.

Łożysko - odpowiednik miąższu u owocników resupinowatych. Stanowi przyrośniętą do podłoża, o różnej konsystencji i grubości warstwę grzybni, na której tworzy się hymenofor.

Łuski - skupienia strzępek w pęczkach występujące najczęściej na powierzchni kapelusza; formują się wskutek rozrywania się włóknistej skórki dojrzewającego owocnika w okresie jego wzrostu.

Maczugowaty - kształtem przypominający maczugę, tzn. stopniowo rozszerzający się od podstawy w kierunku szczytu.

Makrogrzyby - macromycetes, grzyby wielkoowocnikowe, grzyby tworzące duże, widoczne gołym okiem owocniki, podkładki, przetrwalniki lub inne twory, w których powstają zarodniki. Wielkość owocników grzybów zaliczanych do tej grupy waha się od kilku milimetrów (np. niektóre grzybówki - Mycena) do kilkudziesięciu centymetrów (np. Flagowiec olbrzymi). Duże owocniki tworzy większość Basidiomycetes, liczne Ascomycetes i wyjątkowo niektóre grzyby niższe, np. przedstawiciel klasy sprzężniaków (Zygomycetes) kłębiak duży - Glomus macrocarpus).

Markroskopijny - makroskopowy, widoczny gołym okiem.

Marmurkowaty - przypominający powierzchnię szlifowanego marmuru (np. owocniki trufli w przekroju).

Mącznisty - wyglądem przypominający rozsypaną mąkę.

Miąższ (trama) - główna, płonna masa owocnika, złożona ze ściśle splecionych strzępek grzybni. Budowa tramy w poszczególnych częściach owocnika jest różna; bardzo istotną cechą systematyczną jest trama blaszek, tworząca ich szkielet; z tramą połączona jest warstw subhymenialna, a na niej znajduje się palisadowo ułożona warstwa podstawek - hymenium; w zależności od przebiegu strzępek w blaszkach wyróżnia się tramę regularną, nieregularną, dwuboczną i odwróconą.

Mięsisty - w stanie świeżym miękki i soczysty, o konsystencji mięsa, łatwy do zgniecenia, w stanie suchym zwykle łamliwy i kruchy.

Mikologia - nauka o grzybach.

Mikoryza - współżycie (symbioza) niektórych gatunków grzybów z korzeniami roślin naczyniowych, np. z drzewami, z którego obaj partnerzy czerpią korzyści. Strzępki grzybni oplatają końce korzeni rośliny i wnikają do zewnętrznej warstwy komórek. Zachodzi między nimi wzajemna wymiana substancji. Korzenie rośliny zaopatrują grzyb w substancje organiczne, a w zamian za to grzyb zwiększa powierzchnię chłonną systemu korzeniowego i poprawia zaopatrzenie rośliny w składniki mineralne oraz wodę. Ponadto grzyb chroni roślinę przed wtargnięciem czynników chorobotwórczych.

Mikozy - choroby roślin, zwierząt i człowieka, powodowane przez grzyby.

Mikroskopijny - widoczny tylko pod mikroskopem.

Mleczko (latex) - płynna substancja w owocnikach niektórych grzybów, np. mleczajów, wyciekająca po zranieniu grzyba, barwa i smak mleczka są często cechami ważnymi prz oznaczaniu gatunków.

Morfologia - nauka o pokroju, kształtach i budowie organizmów. Morfologia grzybów - kształt i wygląd grzybów. Makromorfologia grzybów - kształt i budowa elementów grzybów widocznych gołym okiem. Mikromorfologia grzybów - kształt i budowa elementów grzybów widocznych tylko pod mikroskopem: zarodników, podstawek, strzępek itp.

Muszlowaty - owocnik w zarysie kolisty, przypominający kształtem konchę muszli, bez trzona i częściowo górną powierzchnią przyrośnięty do podłoża.

Nagi - nie pokryty włoskami, filcem itp.

Narośla (galasy) - zniekształcenia tkanki roślin powstające wskutek działania na roślinę pasożytniczego grzyba.

Nasada owocnika - część owocnika kapeluszowatego w pobliżu miejsca wyrastania z podłoża.

Nerkowaty - kształtem przypominający nerkę lub ziarno fasoli.

Niższe grzyby - grzyby stojące na niskim szczeblu rozwoju ewolucyjnego, prymitywne w budowie, charakteryzujące się komórczakową budową grzybni, brakiem zróżnicowania na wyspecjalizowane i skomplikowane w budowie owocniki itp.

Obłocznia - warstwa rodzajna, złożona z podstawek lub worków oraz z płonnych elementów (parafiz, cystyd itp.)

Ochrowy - jasny odcień koloru żółtobrązowego.

Odczynnik Melzera - odczynnik stosowany do powodowania pęcznienia błon, a także wykrywania amyloidalnych zarodników lub strzępek; skład: jod - 0,5 g, jodek potasu - 1,5 g, woda destylowana - 20 ml oraz wodzian chloralu w ilości 20 ml dolany bezpośrednio przed użyciem.

Odgięty - kapelusz zagięty w górę. Można też określać powyższą cechę kapelusza takimi terminami jak "kapelusz o brzegu podniesionym" lub " w środku wgłębiony".

Odmiana - taksonomiczne określenie wyraźnych odchyleń uwarunkowanych genetycznie, w odróżnieniu od małych zmian (forma), które są wywołane czynnikami ekologicznymi.

Okrywa wewnętrzna - egzoperydium; u wnętrzniaków (Gasteromycetes) - zewnętrzna część podwójnej osłony młodego owocnika, leżąca nad okrywą wewnętrzną. Może mieć postać brodawek, wyrostków, kolców albo mniej lub więcej gładkiej łony otaczającej młody owocnik. Jest nietrwała i po dojrzeniu pęka, np. w postaci gwiażdzistych promieni (np. u gwiazdosza - Gastrum) lub łuszczy się i odpada (np. u kurzawki - Bovista) odsłaniając trwalszą okrywę wewnętrzną.

Omszony - pokryty delikatnymi, krótkimi i miękkimi włoskami.

Ornamentacja - urzeżbienie (np. zarodników grzybów).

Orzechowy - koloru skorupki dojrzałego orzecha laskowego.

Osłona całkowita (velum generale) - błonkowata lub pajęczynowata warstwa otaczająca cały młody owocnik grzyba np. u muchomora sromotnikowego (Amanita phalloides). Resztki tej osłony pozostają na kapeluszu w postaci łatek oraz w postaci pochwy na trzonie.

Osłona częściowa (velum partiale) - błonkowata lub pajęczynowata warstwa łącząca w młodych owocnikach brzeg kapelusza z trzonem i zabezpieczająca hymenofor. Resztki osłony częściowej mogą pozostawać w postaci pierścienia na trzonie oraz zwisających resztek błony na brzegu kapelusza.

Oszroniony - trzon i kapelusz - pokryty drobnym, ziarenkowatym nalotem, złożonym z delikatnych płatków lub łuseczek. Nalot taki łatwo jest zetrzeć co powoduje powstawanie plam na dotkniętej powierzchni.

Otocznia (perythecium) - buteleczkowatego kształtu twór, wewnątrz którego powstają worki z zarodnikami. Np. u próchnilca (Xylaria) otocznie pogrążone są w podkładce i otwierają się na jej powierzchni drobnymi otworami, przez które zarodniki wydostają się na zewnątrz.

Owocnik - twór u grzybów, zbudowany z gęsto zbitych, zróżnicowanych w budowie anatomicznej strzępek grzybni, przyjmujący różne postacie, np. kapelusz osadzonego na trzonie, bulwy, kopyta, krzaczka, maczugi, rożka itp., różnie zabarwiony służący do wytwarzania zarodników, charakterystyczny dla danego gatunku.

Owocnikowanie - wytwarzanie owocników grzybów.

Owocnikowe grzyby - grzyby wytwarzające owocniki.

Parafizy - wstawki; płonne komórki (często nitkowate i nieco rozszerzone na szczycie) występujące między workami w hymenium woreczniaków (Ascomycetes), według niektórych autorów także w hymenium podstawczaków (Basidomycetes).

Parytecjum (parythecium) - patrz: otocznia.

Pasożyt - organizm cudzożywny, czerpiący pożywienie z innego żywego organizmu (nazywanego żywicielum lub gospodarzem).

Pełny trzon - bez wolnych komorowatych przestrzeni wewnątrz.

Pergaminowy - bardzo cienki, o konsystencji i wyglądzie pergaminu.

Perydiole - twarde ciałka soczewkowatego kształtu (w rodzinie gniazdnicowatych (Nidulariaceae)) lub kulisto-graniastego (w rodzaju purchatnica (Pisolithus)) wewnątrz owocnika, wytwarzające zarodniki.

Perydium - patrz okrywa zewnętrzna i wewnętrzna.

Peryfizy - płonne strzępki grzybni kształtu nitkowatego, wypełniające ujście otoczni u niektórych woreczniaków.

Pępkowaty - kapelusz mający na górnej powierzchni w centrum małe wgłębienie, a w nim niewielką wypukłość przypominające razem pępek; wklęsły z czubkiem.

Pierścień - pozostałość osłony częściowej (velum partiale) owocników u kapeluszowatych podstawczaków, która u dojrzałych grzybów ma kształt mniej lub więcej wyrażnej obrączki, zwykle przyrośniętej do trzonu, tylko u niektórych gatunków (np. u czubajki kani - Macrolepiota procera) lużnej, przypominjącej prawdziwy pierścień.

Plecha - zespółkomórek rośliny zarodnikowej, nie tworzący właściwych tkanek. Plecha grzyba to zarówno płonna grzybnia pogrążona w podłożu, jak i owocnik wytwarzający zarodniki.

Plechowce - organizmy roślinne, których ciało zbudowane jest z komórek, nie tworzących wyrażnych tkanek. NIe wykazują zróżnicowania na łodygę, liście i korzenie.

Płatowaty - brzeg kapelusza uformowany w postaci dość głębokich i na ogół nieregularnych płatów.

Płonny - nie tworzący zarodników.

Pochwa (volva) - resztka osłony całkowite, która u dojrzałych owocników pozostaje przy nasadzie trzonu, np. u muchomora sromotnikowego (Amanita phalloides).

Podkładka (stroma) - u workowców; zbita, twarda masa złożona z mocno splecionych, płonnych strzępek grzybni. U niektórych workowców na podkładce powstają otocznie, a w nich zarodniki (np. u próchnilca - Xylaria).

Podstawka - patrz: basidium.

Pora rostkowa - dziurka w ścianie zarodnika, przez którą wydostaje się kiełkująca strzępka.

Pory (l.p. - por) - ujścia rurek grzybów o hymenoforze rurkowatym, np. u borowika (Boletus) lub żagwi (Polyporus).

Przetrwalnik - płonna postać grzybni różnego kształtu (np. sznur, bulwka, rożek), która służy do przetrwania przez grzyb niekorzystnych warunków, np. zimy lub suszy. W korzystnych warunkach z przetrwalników mogą rozwijać się owocniki.

Receptakulum (receptaclum; w rodzinie sromotnikowatych - Phallaceae) - cylindryczny, porowaty trzon unoszący na szczycie główkę z zarodnikami, wystający z kulistej lub jajowatej pochwy.

Resupinowaty - owocnik płasko rozpostarty, całą lub prawie całą powierzchnią przyrośnięty lub ściśle przylegający do podłoża, np. u żylaka promienistego (Phlebia radiata), powłocznicy dębowej (Peniophora quercina) itp.

Rozpostarto-odgięty owocnik - owocnik częściowo przyrośnięty do podłoża szeroką powierzchnią częściowo zaś (zwykle w górze) bokiem, półeczkowato odstający od podłóża (np. u skórnika szorstkiego - Stereum hirsutum).

Roztocz (sporofit) - organizm żyjący na martwym podłożu organicznym i czerpiący z niego pokarm.

Rozwierki - patrz: cystydy.

Ryzoidy - drobne sznury grzybni wyrastające u podstawy trzonu, przypominające korzonki i spełniające ich rolę.

Ryzomorfy - sznurowate twory grzybni przypominające nieco korzenie i mające charakter przetrwalników (np. u opieńki miodowej - Armillariella mellea). Nazwa pochodzi od greckich słów: rhiza - korzeń i morphe - kształt.

Saprofit - organizm czerpiący substancje pokarmowe z martwej materii organicznej.

Septa - 1) ściana poprzeczna pomiędzy dwiema komórkami strzępki; 2) ściana rurek grzybów borowikowatych i żagwiowatych.

Sporofit - patrz: roztocz.

Sklerota (sclerotium) - przetrwalnik grzyba, zwykle bulwiastego kształtu (np. u żagwi okółkowej - Polyporus umrellatus).

Stadium doskonałe - okres w cyklu rozwojowym grzybów, w którym przebiega rozmnażaie płciowe.

Stadium niedoskonałe - faza rozwojowa, w której grzyby rozmnażają się przez zarodniki bezpłciowe, najczęściej przez konidia; grzyby, u których nie jest znane rozmnażanie płciowe (a zatem trudno je sklasyfikować) należą do klasy grzybów niedoskonałych (Deuteromycetes = Fungi imperfecti).

Sterygmy - cienkie wyrostki na szczycie podstawki, na wierzchołku których formują się zarodniki.

Stroma - patrz: podkładka.

Strzępki - nitkowate, średnicy poniżej 1 mm, utwory grzybów z szeregowo ułożonych komórek; ze strzępek składa się grzybnia i owocnik.

Synonim - nie używana obecnie inna nazwa tego samego gatunku, rodzaju, rodziny itp. Na przkład maślaczek pieprzowy - Chalciporus piperatus dawniej był nazywany Boletus piperatus. Ta druga nazwa jest synonimem.

Sznureczek (funiculus; w rodzinie gniazdnicowatych - Niduriaceae) - nitkowata grzybnia, którą perydiole przyczepione są do wewnętrznej ściany owocnika, a po wyrzuceniu przez krople deszczu, przytwierdzają się do łodyg roślin, co ułatwia im rozsianie zarodników.

Takson - jednostka sytematyczna: forma, odmiana, podgatunek, gatunek, rodzaj, rodzina itd.

Telia - twory u grzybów z rzędu Urededinales, w których tworzą się zarodniki, zwane teliosporami. Telia mogą mieć postać owocników, np. u nagoci - Gymnosporangium.

Trama - patrz: miąższ.

Tremelloidalne grzyby - grzyby przypominające budową makroskopową i mikroskopową przedstawicieli rzędu trzęsakowców - Tremellales (np. Tremella encephala, Tremella foliacea). Grzyby te odznaczają się podstawką podzieloną najczęściej na 4 komórki oraz (bardzo często) galaretowatą konsystencją. Oprócz trzęsakowców zalicza się tu dwa pokrewne rzędy: uszakowce - Auriculariales oraz czerwcogrzybowce - Septobasidiales.

Warstwa rodzajna (hymenium) - warstwa w owocniku workowców i podstawczaków złożona z palisadowo ustawionych, mniej więcej ściśle przylegających do siebie płodnych komórek wytwarzających zarodniki. U workowców są to worki, u podstawczaków - podstawki. Pomiędzy workami, a podstawkami mogą występować różnego kształtu komórki płonne, np. parafizy czyli wstawki, cystydy, czyli rozwierki, szczecinki itp.

Włośnia - płonne, nitkowate strzępki grzybni wypełniające wraz z zarodnikami wnętrze owocników (np. u purchawki - Lycoperdon). Kształt włośni i jej wymiary są cechą odróżniającą niektóre gatunki, np. w rodzaju kurzawka - Bovista.

Wnętrzniaki - Gasteromycetes (klasa) lub Gastrales (rząd), grupa podstawczaków, do której zaliczane są grzyby zawierające po dojrzeniu we wnętrzu owocnika sproszkowaną masę zarodników (glebę) lub tworzące perydiole, rzadziej wytwarzające lepką masę zarodników rozsiewanych przez owody. Do wnętrzniaków należą między innymi: tęgoskórowce - Sclerodermatales, pałeczkowce - Tulostomatales, czarnobrzuszkowce - Melanogastrales, piestrówkowce - Rhizopogonales, gniazdnicowce - Nidulariales, purchawkowce - Lycoperdales, gwiazdoszowce - Geastrales oraz sromotnikowce - Phallales.

Wolne blaszki - blaszki niezrośnięte z trzonem.

Worek - patrz: ascus.

Wstawki - patrz: parafizy.

Wysyp - zarodniki grzyba zebrane na papierze, uzyskane przez położenia na nim na kilka godzin owocnika hymenoforem skierowanym w dół.

Wyższe grzyby - grzyby stojące na wyższym szczeblu rozwoju ewolucyjnego, zbudowne z komórek jednojądrowych. Mają one często skąplikowaną budowę, mogą tworzyć owocniki i osiągają nieraz duże rozmiary, ale czasem są bardzo drobne (mikrogrzyby, grzyby mikroskopijne). Do wyższych grzybów należą workowce - Ascomycetes, grzyby niedoskonałe - Deuteromycetes (=Fungi Imperfecti) oraz podstawczaki - Basidiomycetes.

Zarodnik - mikroskopijnej wielkości komórka służąca do rozsiewania, rozprzestrzeniania grzybów. Zarodnik u każdego gatunku odznacza się stałym kształtem, barwą oraz rozmiarami (w pewnym zakresie zmienności) i jest bardzo ważnym elementem odróżniającym taksony.

Zasnówka - resztka pajęczynowatej osłony całkowitej lub częściowej, pozostająca u dojrzałych okazów niektórych grzybów kapeluszowych na trzonie w postaci delikatnych, łatwo zanikających niteczek (np. w rodzaju zasłonak - Cortinarius).

żeberka - listewkowate, zwykle pionowe uwypuklenia, wystające ponad powierzchnię owocnika grzyba (np. u smardza - Morchella).

żywiciel (gospodarz) - żywy organizm (roślina, zwierzę lub człowiek), na którego ciele (lub wewnątrz którego) żyje grzyb pasożytniczy.

Copyright (c) 2001- 2004 by Darek Karasiński & Wszelkie prawa zastrzeżone.