KONSPEKT - SCENARIUSZ
ZAJĘĆ DYDAKTYCZNYCH NR 1 i 2
Z BEZPIECZEŃSTWA NAWIGACJI
TEMAT |
1. STOSOWANIE ZASAD ZWYKŁEJ PRAKTYKI MORSKIEJ. 2. UWZGLĘDNIANIE SZCZEGÓLNYCH OKOLICZNOŚCI DANEJ SYTUACJI I MOŻLIWOŚCI MANEWROWYCH STATKU. |
Środki |
|
|
II. ZAGADNIENIA
|
|
Prawidło 2
Odpowiedzialność
Żadne z postanowień niniejszych prawideł nie zwalnia statku lub jego armatora, kapitana bądź załogi od następstw jakiegokolwiek zaniedbania przestrzegania niniejszych prawideł lub zaniedbania zachowania środków ostrożności, których może wymagać zarówno zwykła praktyka morska,
jak i szczególne okoliczności danego wypadku.
Przy interpretowaniu i stosowaniu niniejszych prawideł należy uwzględniać wszystkie niebezpieczeństwa żeglugi i zderzenia oraz wszelkie szczególne okoliczności, łącznie z możliwościami danych statków , które w celu uniknięcia bezpośredniego niebezpieczeństwa mogą uczynić konieczne odstąpienie od niniejszych prawideł.
Stosowanie przepisów oraz zasad zwykłej praktyki morskiej
Oprócz obowiązku przestrzegania wszystkich przepisów MPDM istnieje obowiązek stosowania środków ostrożności wynikających z :
zasad zwykłej praktyki morskiej
szczególnych okoliczności przypadku
( tj. między innymi uwzględniania zdolności manewrowych obu-zwłaszcza swojego statku, mających decydujący wpływ na możliwości
podejmowania działań mających na celu unikanie zderzeń).
*W krańcowych, sporadycznych sytuacjach to uwzględnienie istniejących
warunków i okoliczności spotkania statków może nawet zmusić statek do
działania sprzecznego z prawidłami(odstąpienia od prawideł),
najskuteczniejszego w celu uniknięcia bezpośredniego niebezpieczeństwa
zderzenia.
W żadnym przypadku nie wolno stosować prawideł mechanicznie ani formalistycznie
Prawidło 2 odsyła do zasad zdrowego rozsądku i ostrożności
Zwykła praktyka morska ( ang. „Ordinary practice of seaman”) - zwykły sposób postępowania starannego, sprawnego i przezornego marynarza utrwalony przez stałe , powszechnie znane marynarzom skuteczne stosowanie oparte na wiedzy, doświadczeniu i zdrowym rozsądku. Oznacza to tylko dobrą praktykę
(ang „good seamenship”) a nie złe zwyczaje mogące dość powszechnie występować.
W.Rymarz : Podręcznik Międzynarodowego Prawa Drogi Morskiej, Gdynia 1995
Zwykła praktyka morska - to sposób postępowania utrwalony przez stałe stosowanie , powszechnie marynarzom znany, rozsądny, skuteczny i sprawdzony w zapobieganiu wypadkom na morzu ( np. podnoszenie czarnej kuli przez statek stojący na kotwicy do 1948 roku było zwyczajem powszechnie i od dawna stosowanym.)
Przypadki stosowania zwykłej (dobrej) praktyki morskiej mające decydujące znaczenie dla zapobiegania zderzeniom:
Gdy statek znajdzie się w sytuacji, której prawidła w ogóle nie przewidują, albo przewidują częściowo, ale zastosowanie się do nich jest nie wykonalne (np. gdy występuje ryzyko zderzenia jednocześnie w stosunku do dwóch lub więcej statków i z prawideł wymijania wynikają przeciwstawne, nawzajem wykluczające się obowiązki - w stosunku do jednego np. obowiązek ustąpienia z drogi, a w stosunku do drugiego pierwszeństwo drogi - czyli obowiązek zachowania kursu i prędkości)
Gdy statek znajdzie się w nadzwyczajnej sytuacji, w której zastosowanie się do wymagań prawideł prowadziłoby w sposób oczywisty do wystąpienia bezpośredniego niebezpieczeństwa zderzenia (celem MPDM jest niedopuszczenie do bezmyślnego, mechanicznego stosowania przepisów)
Gdy występuje wątpliwość, co do tego czy w zaistniałych okolicznościach mają zastosowanie międzynarodowe czy miejscowe przepisy prawa drogi morskiej (np. gdy drugi statek idzie kontr kursem i znajduje się zaledwie kilka stopni w prawo od kursu, występuje wątpliwość czy statki wyminą się bezpiecznie, czy należy zastosować prawidło 14 „Statki idące wprost na siebie”); w takich sytuacjach należy jak najszybciej rozwiać wątpliwości swoje
i statku obcego - jasno określonej przepisami MPDM lub nie dającej możliwości wystąpienia ryzyka zderzenia.
Jeżeli zachodzi konieczność zwiększenia odległości mijania się prawymi burtami, to jest to oznaką, że istnieje ryzyko zderzenia. Trzeba wyraźnie ostrzec, że na podstawie doświadczeń potwierdzonych przez orzecznictwa morskie, zmiana kursu w lewo jest manewrem niebezpiecznym, niezgodnym z dobrą praktyką morską i z reguły ocenianym jako działanie zawinione !
„… Statek British Engineer został uznany winnym za to, że widząc zielone światło mniej więcej przed swoim dziobem, zmienił swój kurs w lewo. Statek Karanan tymczasem zmienił kurs w prawo. Na rozprawie stwierdzono, że oba statki były znoszone przez silny prąd pływowy idący w poprzek podejścia do Belfast Lough.”
Zawsze wtedy, gdy statek w typowych sytuacjach przestrzega prawa drogi morskiej. Chodzi o sposób wykonywania obowiązków określonych w prawidłach, zgodny z zasadami zwykłej praktyki w danych okolicznościach
i warunkach:
1 - zdecydowany, wyraźny i jasny dla obu stron manewr zmiany kursu lub
zatrzymanie jednostki;
2 - precyzyjne określenie własnych zamiarów.
Przykłady stosowania złej praktyki morskiej, tj. złych lub nawet niebezpiecznych nawyków tolerowanych często na statkach :
nie nadawanie lub nieprawidłowe dawanie sygnałów mgłowych podczas ograniczonej widzialności;
noszenie nieprawidłowych znaków lub świateł przez statki rybackie, zwłaszcza małe, podczas połowu lub wtedy, gdy nie poławiają;
używanie sygnałów zmiany kursu (●, ●●) jako sygnału porozumienia się ze statkiem pilotowym, wskazującym z której burty znajduje się drabinka pilotowa, itp.;
reagowanie z dużym opóźnieniem, odkładanie decyzji
Przykładowe stosowanie zasad należytej ostrożności będących wyrazem dobrej praktyki morskiej :
Zakaz stwarzania niebezpieczeństwa zderzenia
niebezpieczne zbliżanie się do drugiego statku
wprowadzanie w błąd lub stan niepewności co do zamiarów manewrowych (ustępowanie z drogi, wyprzedzanie itp.)
Unikanie nieuzasadnionego ryzyka
nie doprowadzać do ryzyka, gdy istnieje możliwość uniknięcia go (włączanie się do ruchu, przecinanie torów wodnych, itp.)
Kotwiczenie
Sposób podchodzenia (ruch i bezpieczeństwo innych statków)
Odległości od innych statków
Druga kotwica
Długość łańcucha
Światła znaki dzienne (moment podnoszenia)
Stosowanie prawideł wymijania w szczególnych sytuacjach
Jednostka w drodze nie posuwająca się po wodzie (dryf a prawidła wymijania)
Manewrowanie na płytkiej wodzie
wpływ małego zapasu wody pod stępką (osiadanie statku na skutek podciśnienia w jego środkowej części)
Pozostawanie w drodze
Gęsta mgła a brak lub niesprawność radaru (kotwica lub pozostanie w porcie)
Wachty morskie
Zasady pełnienia wachty
nie opuszczać mostka w żadnych okolicznościach aż do momentu zdania wachty następnemu oficerowi
konieczność niezwłocznego i właściwego użycia środków napędu (uprzedzenie siłowni o zmianie pracy silnika)
znajomość elementów manewrowych statku
umiejętność posługiwania się środkami sygnałowymi (zgodnie z MPDM)
odpowiedzialność za bezpieczeństwo ruchu statku do momentu przejęcia dowodzenia przez kapitana
wątpliwości w momencie zdawania wachty (zmęczenie, choroba alkohol)
obowiązek powiadomienia kapitana
obowiązki podczas przyjmowania wachty (przygotowanie wachtowych, przystosowanie wzroku do warunków nocnych)
zapoznanie z poleceniami kapitana
pozycja, kurs, prędkość i zanurzenie
pogoda, widzialność, prądy i pływy
sytuacja nawigacyjna, sprawność urządzeń nawigacyjnych ich poprawki, ruch statków, niebezpieczeństwa (przechył, trym, zanurzenie itp.)
obowiązek „dokończenia” manewru
+ zasady zawarte w międzynarodowej konwencji w sprawie standardów wymagań dla marynarzy w zakresie szkolenia, wydawania świadectw oraz pełnienia wacht, 1978/95.
5