KULTURA ORGANIZACJI
Kultura organizacyjna jest to zbiór dominujących wartości i norm postępowania, charakterystycznych dla danej organizacji, podbudowanych założeniami, co do natury rzeczywistości i przejawiający się przez artefakty (zewnętrzne, sztuczne twory danej kultury).
Model kliniczny Edgara Schein
W ramach różnych teorii zakłada się, że kultura jest złożona z pewnej liczby elementów istniejących na różnych poziomach świadomości. Według klasyfikacji Scheina te poziomy to:
założenia podstawowe znajdujące swój wyraz w oczywistych reakcjach, nieuświadamianych, a zatem i niekwestionowanych;
wartości, które jednostka może wyartykułować po zastanowieniu, jednakże nie kontempluje ich w codziennych reakcjach i zachowaniach oraz normy, które sterują zachowaniami w różnych zmieniających się sytuacjach;
artefakty, czyli zewnętrznie widoczne symbole kultury, takie jak procedury, sposób wysławiania się czy ubioru.
Artefakty - najbardziej widoczny i uświadomiony element kultury organizacyjnej. Możemy wyróżnić:
artefakty językowe - język, mity, legendy, opowieści przekazywane w organizacji;
artefakty behawioralne - zwyczaje, ceremonie, rytuały związane np. z obchodzeniem uroczystości w organizacji;
artefakty fizyczne - tzw. namacalne twory, architektura, wystrój wnętrz.
Normy i wartości - element kultury organizacyjnej częściowo widoczny i częściowo uświadomiony. W tej grupie możemy wyróżnić:
normy i wartości deklarowane;
normy i wartości przestrzegane.
Założenia - obszar całkiem niewidoczny i nieuświadomiony. Założenia te dotyczą:
natury człowieka;
natury organizacji;
natury otoczenia;
relacji międzyludzkich;
związku organizacji z otoczeniem.
Rysunek Model kulturowy E.Scheina
Uwarunkowania kultury w organizacji
Kulturę organizacji warunkuje wiele czynników zewnętrznych i wewnętrznych. Najważniejsze z nich zaprezentowane zostały na poniższym rysunku
Te czynniki można scharakteryzować:
Typ otoczenia - prezentuje interakcje pracowników i organizacji w nim działających (np. duży wpływ kultury narodowej na normy i wartości działających w danym kraju organizacji).
Typ organizacji - dotyczy branży, w której działa firma i formy prawnej organizacji.
Cechy organizacji - odnoszą się do wielkości firmy, jej wieku. Duży wpływ na kulturę mają style kierowania:
autokratyczny - kultura skoncentrowana na dyscyplinie, lojalności i posłuszeństwie,
demokratyczny - daje pracownikom większą samodzielność i poczucie większej odpowiedzialności.
Cechy uczestników - każdy pracownik wnosi do kultury organizacyjnej własne poglądy, normy i wartości. Ważna w tej kwestii jest struktura wieku pracowników. Starsi większą wagę przypisują tradycji, bezpieczeństwu, spokojowi, natomiast młodzi pracownicy preferują raczej otwartość na zmiany, wykazują większą skłonność do ryzyka i są bardziej dynamiczni.
Rysunek Uwarunkowania kultury organizacyjnej
Na kulturę organizacji ma wpływ wiele czynników i trudno określić je wszystkie, szczególnie zachowując obiektywizm, gdyż pewne aspekty należy badać na podstawie jedynie obserwacji i czasem oceniać je subiektywnie.
1
Artefakty
Normy i wartości
Założenia
Typ otoczenia
kultura narodowa
system wartości społeczeństwa
system wartości społeczności regionu
lokalny system wartości
Typ organizacji
sytuacja rynkowa
produkty i technologia
branża
Cechy organizacji
historia
wielkość
przywództwo
system administracji
struktura
Cechy uczestników
wartość
postawy
wykształcenie
płeć
wiek
doświadczenie z pracy
doświadczenie życiowe
Kultura organizacji