Psycholingwistyka - wykład

Jest to dyscyplina językoznawcza na styku 2-ch innych: językoznawstwa (lingwistyki)

i psychologii.

Inne dyscypliny na styku dwóch dyscyplin to np. socjolingwistyka, neurolingwistyka.

Domena/zakres badań to studium procesów zachodzących w procesie akwizycji lub uczenia się języka albo ojczystego albo drugiego/obcego zarówno przez dzieci jak i przez dorosłych.

Akwizycja - proces przyswajania języka w sposób podświadomy, na ogół poprzez

ekspozycję na język w warunkach naturalistycznych

Uczenie się - proces opanowywania języka w sposób świadomy, można ją rozpocząć w dowolnym wieku, nie jest on narzucony, tak jak ojczysty, od momentu narodzin.

Istnieje również różnica w motywacji. Opanowanie języka ojczystego to kwestia

przeżycia, konieczność porozumiewania się z otoczeniem. W drugim przypadku mamy już jeden język do dyspozycji.

Metajęzyk - język dyscyplin językoznawczych używany przez lingwistów do opisu

i analizy zdarzeń językowych.

Każda dyscyplina ma swoją terminologię, swój język (żargon). Np. matematyka (równania, r-k prawdopodobieństwa, suma, iloraz, iloczyn, itd.).

Językoznawstwo, ponieważ zajmuje się badaniem języka w szerokim znaczeniu tego słowa,

używa terminu metalanguage. Przykłady: dopełnienie, podmiot, rzeczownik, przymiotnik,

sufiksy, gramatyka, akwizycja, język ojczysty (L1), język drugi (L2),…itd.

Opanowywanie języka ojczystego - Język ojczysty przyswajany jest przez dziecko w

sposób naturalny i podświadomy, na ogół bezstresowo, w domu. Dziecko jest eksponowane na język, otoczone przez ludzi mówiących tym językiem. Tempo nauki jest bardzo szybkie.

W przypadku bilingwalizmu naturalnego (dwujęzyczności) nauka dwóch języków przebiega od urodzenia w sposób naturalny dzięki rodzicom (np.Polki i Anglika).,W tym przypadku mówimy o dwujęzyczności rodzimej. Dziecko wtedy posługuje się dwoma językami ojczystymi.

Dwujęzyczność nie jest jednak permanentna, zarówno w przypadku języków ojczystych jak i języków drugich. Mówimy wtedy o

- dwujęzyczności subtraktywnej - poziom jednego języka obniża się, zanika.

- addytywna - utrzymują się na tym samym poziomie.

- zacieranie się języka - język ojczysty na skutek nie używania jest coraz bardziej zapominany, (gramatyka, słownictwo).

Pisarz Głowacki: Emigrant traci wszystko z wyjątkiem akcentu.

Native speaker (rodzimy użytkownik języka) -m to osoba posługująca się nim na co dzień, płynnie, bez zahamowań. Często przy nauce L2 mówi się o opanowaniu języka docelowego na poziomie native speaker.

Akwizycja języka ojczystego (L1)

Podstawowe teorie:

Teoria behawioryzmu

Główny przedstawiciel w zakresie opanowania języka to B.F. Skinner (Verbal Behavior).

Teoria popularna w latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku (1957r)

Teoria lingwistyczno-natywistyczna.

Główny teoretyk to Noam Chomsky. W 1957r. krytyka książki Skinnera. Poglądy Chomskiego dały asumpt do rozwoju teorii kognitywnych w psycholingwistyce.

Teoria konstruktywistyczna ( uczenia się społecznego.)

Podkreśla rolę środowiska w procesie przyswajania sobie języka, tzw. proces socjalizacji,

a więc

NATURE + NURTURE

Nature - wg. teorii Chomskiego rola LAD

Nurture - input środowiska, wychowanie (jakość wpływa na rozwój dziecka)

Dzieci uczą się słuchając, naśladując dorosłych, obserwując ich, ucząc się zwyczajów języka oraz kultury.

The acquisition schedule (plan, harmonogram przyswajania języka ojczystego)

* twierdzenie psycholingwistów - wszystkie dzieci przechodzą przez te same stadia, etapy w rozwoju mowy)

- cooing, gooing (gurzenie) ok .4 miesiąca samogłoski /i/, /a/

ok. . 5 miesiąca sylaby ba, ba, ga,ga, ta, ta

- babbling - 9/10 miesięcy 2lub 3-sylabowe zbitki ba-ba, ma-ma, da-da-da

własne zdania, niezrozumiałe

- holofrazy - etap jednego wyrazu - milk, cookie, cat, all-gone (nie ma)

12 miesięcy

- dwuwyrazowe wyrażenia 18-20 m-cy: baby-chair, mommy eat, where kitty

- mowa telegraficzna - 2/3 latki: daddy go, bye-bye daddy, no sit here

Natomiast zrozumienie jest o wiele szersze niż mowa.

Caretaker speech mowa opiekunów: rodziców (motherese), dziadków, starszego rodzeństwa charakteryzuje się uproszczeniami (automatycznie) wiele powtórzeń, proste zdania, przesadna intonacja, odniesienie do tu i teraz (specjalny input)