1. Pojęcie "mimesis" u Platona i Arystotelesa.
Arystoteles przejął koncpecję mimesis od Platona, którego był uczniem.
Mitosek: "W opinii potocznej mimesis kojarzy się z odtwarzaniem (odbiciem, obrazem, zwierciadłem itp.) rzeczywistości w dziele sztuki." Mimesis nie dotyczy jednak wiernego naśladowania czy raczej przenoszenia świata realnego do świata sztuki, a tworzenia jego analogonu (budowania postaci czy świata przedstawionego w sposób prawdopodobny, nie istnieją ale mogą istnieć, nie jakie są, ale jakie mogą być).
"Poezja działa na odbiorcę nie dlatego, że przedmioty przez nią przedstawione stanowią analogony rzeczywistości, ale dlatego że są one tak przedstawione, iż wzbudzają emocje. Kryterium wartości poezji nie jest prawda , ale reakcja odbiorcy."
W związku z mimesis Mitosek wyróżnia w estetyce dwie orientacje: -naturalistyczna (interesuje się podobieństwem obrazu artystycznego do modelu, badamy realizm obrazów, ujęć, scen, pytamy o pierwowzory historyczne postaci i wydarzeń historycznych, porównujemy poglądy wypowiadane przez postaci z poglądami autora)
-kreacjonistyczna (zajmuje się metodami osiągania prawdopodobieństwa)
Dr Urban: Używamy kategorii mimesis w celu: wywołania wzruszeń, wzbudzenia estetycznej przyjemności.
Prawdopodobieństwo jest podstawą kreowania światów możliwego i ogólnego, które legły u podłoża fikcji.
Warstwy prawdopodobieństwa:
stosowność/odpowiedniość- sposobu mówienia, podmiotu i tematu
możliwość/wiarygodność- prawdopodobne jest to co wydaje się możliwe (historia jest prawdziwa i jednostkowa/ indywidualna, natomiast poezja ma charakter ogólny/ ontologiczny)
Cudowność jest niezgodna z oczekiwaniami słuchacza.
???Prawdopodobieństwo a prawda
a) weryzm- prawdopodobieństwo
b) zjawisko zbiorowej świadomości
zbiowowa idealizacja???
2. Czym różnią się od siebie sztuki naśladowcze w ujęciu Arystotelesa?
Sztuka- to co zostało wynalezione przez ludzi w celu wypełnienia jakiegoś braku w przyrodzie; wytwór człowieka wykonany celowo i umiejętnie.
Sztuki naśladujące- wytwór nie występujący w przyrodzie, ale naśladujący rzeczywistość.
Sztuki naśladujące występują w obrębie sztuki poetyckiej:
tragedia
komedia
epos
Sztuki te różni:
a) sposób naśladowania (naśladowanie za pomocą działających osób w tragedii i komedii, naśladowanie za pomocą narracji w epopei)
b) środki naśladowanej rzeczywistości (tragedia- elementy widowiskowe, śpiewne, melodyczne; komedia- metrum jambiczne, zbliżone do potocznej mowy; epos-???)
c)przedmiot naśladowania (tragedia przedstawia postaci w sposób wyidealizowany- lepszymi niż są w rzeczywistości; komedia w sposób karykaturalny-gorszymi niż są; epos- ??)
Pojęcie "katharsis" u Arystotelesa, funkcja w tragedii.
Pojęcie utworzył i zdefiniował Arystoteles w VI rozdziale Poetyki. Katharsis jest jedną z podstawowych cech tragedii. Według nowszych interpretacji istota katharsis polega na tym, że odbiorca, odczuwając litość i trwogę, bunt i cierpienie, dochodzi do zrozumienia tajemnicy losu, do pogodzenia się z nim, a także ze zbiorową mądrością i doświadczeniem. (Słownik języka polskiego)
Mitosek: "Katharsis (oczyszczenie) stanowi w Poetyce kategorię istotną, ale właściwie nie wyjaśnioną. Próbowano ją opisać jako rodzaj rozładowania emocji, pozbycia się napięć. Powstaje pytnie, czy efekt taki miałby znaczenie medyczno-terapeutyczne (tragedia rozładowuje napięcia życiowe odbiorcy), czy też ściśle estetyczne (utwór tragiczny jako proceder wytwarzający napięcia w fabule dramatycznej i rozładowujący je w zakończeniu). Niezależnie od tego, jak zinterpretujemy ową tajemniczą katharsis, warto podkreślić, że u Arystotelesa przekracza ona wymiary psychologii indywidualnej. Odbiór tragedii był dla filozofa zjawiskiem zbiorowym
Dr Urban:
[jakiś tutuł by się tutaj przydał żeby nazwać ten podział poniżej]
a) katharsis jako teoria odbioru tragedii
b) katharsis należy do wiedzy, której należy się doszukiwać w wewnętrznej sferze zjawisk tragicznych (przypisuje się ją tekstowi)
Katharsis jest wzbudzeniem/uaktywnieniem uczuć: litości/współczucia i trwogi, oddziałuje emocjonalnie na odbiorcę, wynikała z natury duszy i poznania. Zjawiska wywołane w psychice po reakcji emocjonalnej mogą mieć charakter:
- religijny (orgiastyczny, spirytualistyczny)
- terapeutyczny
Mimesis jest kluczowym pojęciem arystotelesowskiej teorii dramatu. Mimesis, czyli naśladowanie, przedstawianie, udawanie kogoś, odgrywanie, wcielanie się w rolę za pomocą tańca i muzyki, przy uwzględnieniu stylizacji wyrażających uczucia, charaktery, ludzkie zachowanie i przeżycia. Idąc za Platonem Arystoteles wyróżnia następujące sztuki mimetyczne: poezja (ale nie poezja liryczna!), malarstwo, taniec, muzyka. Wg Arystotelesa sztuka mimetyczna jest sztuka autonomiczną, nieprzypadkowo utworzoną, a poeta naśladuje rzeczywistość nie tylko taka jaka ona jest, lecz taką, jak być powinna, lub taką o jakiej mówi się, że jest. Sztuka ta uzupełnia naturę w tym, czego ona sama nie jest w stanie wytworzyć. Zgoła inne zdanie miał w tej kwestii Platon. Twierdził on, że mimesis, to naśladownictwo nie istoty rzeczy, lecz odtwarzanie rzeczywistości poznawalnej zmysłami, to tworzenie iluzji rzeczywistości opartej na kopiowaniu jej wyglądu.