Adam Mickiewicz „Dziadów część III”

"Po tym poznają wszyscy, żeście uczniami moimi, jeśli miłość mieć będziecie ku drugim”

(Nowy Testament, J, 13, 35)

Ksiądz Piotr (III część Dziadów) z jest jedną z najpiękniejszych postaci w polskiej literaturze romantycznej. Nie ma w nim nic z romantycznego indywidualisty. Nie nazywa siebie jak Kordian posągiem człowieka na posągu świata, nie mówi "Ja Mistrz!" i nie żąda od Boga władzy nad ludzkimi duszami jak Konrad. Obce są mu: nienawiść, chęć zemsty, pycha. Ksiądz Piotr jest bowiem uosobieniem miłości, pokory i skromności. Mimo iż braciszka spotykamy tylko w kilku scenach dramatu (w sc. III, V, VIII), to jednak odgrywa on w utworze szczególną rolę. Za poświęcenie życia Bogu i ludziom został obdarzony szczególną łaską. Otrzymał to, co nie było dane zbuntowanemu Konradowi - Stwórca odsłonił mu tajemnice przyszłych losów Polski. (sc. V „Widzenie”)

Ksiądz Piotr wszędzie, gdzie się pojawia, czyni dobro i przynosi spokój. Ksiądz jest człowiekiem szczerze kochającym Boga i bliźniego. Wobec Stwórcy przyjmuje postawę pokornego i pełnego skruchy grzesznika. Jakże wzruszająca jest scena przedstawiająca leżącego krzyżem kapłana, który wyznaje Najwyższemu swoją małość: Każdemu zagubionemu i cierpiącemu człowiekowi ksiądz ofiarowuje swoją pomoc i wielką miłość. (Do Konrada: "Synu mój, tyś na sercu, które ciebie kocha" (sc. III, w. 64). Dzięki ufności pokładanej w Bogu i miłości bliźniego uwalnia duszę Konrada z mocy szatana. Jego żarliwa modlitwa, w której skuteczność głęboko wierzy, pomoże też Konradowi odrodzić się moralnie.

Ksiądz ratuje też przed szatańską pokusą (samobójstwem) duszę więzionego Rollisona, a później wyprasza u senatora Nowosilcowa zgodę na spotkanie z więźniem. Miłość księdza do bliźniego jest tak wielka, że chce oddać życie za Konrada, jak Chrystus biorąc na siebie jego winy i kary. Ksiądz Piotr, niczym Zbawca, nie czuje nienawiści do wrogów, których nazywa braćmi. Z pokorą znosi poniżania - spoliczkowany, odpowiada na zniewagę słowami Chrystusa.

Pelikanowi i Doktorowi, którzy dla przypodobania się senatorowi źle potraktowali "sługę Bożego", z bólem przepowiada rychłą śmierć.