RZS - Reumatoidalne zapalenie stawów
Reumatoidalne zapalenie stawów, inaczej gościec przewlekle postępujący
(z lac. polyarthritis reumatoidea) jest przewlekłą chorobą reumatyczną o podłożu immunologicznym. Charakteryzuje się zajęciem drobnych stawów rąk i/lub stóp
oraz z wystąpieniem zmian pozastawowych i powikłań. RZS przebiega z okresami remisji i zaostrzeń.
Reumatoidalne zapalenie stawów występuje około 4 razy częściej u kobiet niż u mężczyzn, a dotyczy około 1-2% całej populacji.
W etiopatogenezie choroby wyróżnia się zespół czynników takich jak: środowiskowe, genetyczne, zaburzenia immunologiczne oraz cytokiny prozapalne.
Sam proces zapalny dotyczy błony maziowej stawów, w której powstają nacieki limfocytów i komórek plazmatycznych. Błona ulega pogrubieniu i powoduje ograniczenie ruchomości stawu. W przebiegu choroby występuje osteoporoza oraz nadżerki nasad kostnych. Poprzez zmniejszenie ruchomości stawów, dochodzi do zaniku mięśni, w okolicy zmienionego chorobowo stawu.
Do objawów podmiotowych zalicza się:
symetryczny obrzęk i ból stawów rąk/ stóp
sztywność poranna trwająca ponad godzinę
stan podgorączkowy
ból mięśni
uczucie zmęczenia
W badaniu przedmiotowym obserwuje się:
symetryczne zapalenie stawów dotyczące najczęściej stawów: śródręczno - paliczkowego, międzypaliczkowych bliższych
bolesność przy ucisku
obrzęk tkanek okołostawowych
zanik mięśni międzypaliczkowych, glistowatych (cztery małe podłużne mięśnie położone przy ścięgnach mięśnia zginacza głębokiego palców) i mięśni kciuka
rumień dłoniowy kłębu kciuka i kłębika palca małego
odchylenie łokciowe dłoni
deformacje drobnych stawów rąk
guzki reumatoidalne
zespół cieśni nadgarstka (stan chorobowy powstały w wyniku długotrwałego ucisku nerwu biegnącego w kanale nadgarstka. Przyczyną choroby jest najczęściej obrzęk zapalny nerwu lub tkanek otaczających oraz zwyrodnieniowe lub pourazowe zacieśnienia ograniczonej przestrzeni kanału nadgarstka. Do objawów klinicznych zespołu należy: mrowienie w nadgarstku i w okolicy kciuka, palca wskazującego i środkowego oraz połowy palca serdecznego; zanik mięśni kłębu; dodatni objaw Tinela (pukanie w nerw pośrodkowy na wysokości kanału nadgarstka powoduje parestezje w obrębie palców unerwionych czuciowo przez nerw pośrodkowy); dodatni objaw Phalena (nasilenie parestezji po kilku-kilkudziesięciu sekundach utrzymywania zgięcia stawu promieniowo-nadgarstkowego). Występuje osłabienie chwytu, brak precyzji i ograniczenia ruchów. Utrudnione jest zaciśnięcie ręki w pięść, a trzymane przedmioty często wypadają z ręki. Objawy występują najczęściej w nocy, nasilają się po uniesieniu kończyny, a zmniejszają po opuszczeniu. Po przebudzeniu chory odczuwa mrowienie w obrębie ręki, które często ignoruje, przypisując je przyjęciu nieprawidłowej pozycji podczas snu. W razie większego nasilenia choroby parestezje i ból budzą chorego w nocy, ulgę przynosi wtedy opuszczenie ręki na podłogę.
Zespół cieśni nadgarstka występuje także przy częstej i długotrwałej pracy z myszką komputerową. Aby temu zapobiec, zaleca się stosowanie tabletu zamiast myszki.
ból i utrudniona ruchomość w stawach łokciowych, barkowych, biodrowych, kolanowych i stawach kręgosłupa
Reumatoidalne zapalenie stawów charakteryzuje się również wystąpieniem zmian pozastawowych:
zmiany w układzie krążenia (zapalenie osierdzia z wysiękiem, guzki reumatoidalne w sercu, zmiany zastawkowe, miażdżyca)
zmiany w płucach (guzki reumatoidalne)
wzrok (suche, złuszczające zapalenie rogówki i spojówki, zapalenie twardówki i nadtwardówki)
nerki (śródmiąższowe zapalenie nerek)
układ nerwowy (mononeuropatie, zespół cieśni nadgarstka)
Badania laboratoryjne wykazują:
OB > 30
podwyższone CRP i fibrynogen
niedokrwistość normocytową lub mikrocytarną
leukocytozę
nadpłytkowość lub małopłytkowość
RF (czynnik reumatoidalny w surowicy krwi)
Kryteria klasyfikacyjne RZS z 1987 roku wg Amerykańskiego Towarzystwa Reumatologicznego (American Rheumatism Association, ARA):
sztywność poranna trwająca minimum 1 godzinę utrzymująca się przez co najmniej 6 tygodni
obrzęk 3 lub więcej stawów utrzymujący się przez minimum 6 tygodni
obrzęk stawów nadgarstkowych, śródręcznopaliczkowych i międzypaliczkowych bliższych, utrzymujący się przez minimum 6 tygodni
symetryczny obrzęk stawów, utrzymujący się minimum 6 tygodni
typowe dla RZS zmiany w RTG
czynnik reumatoidalny (RF) w surowicy - w przypadku obecności RF rozpoznane zostaje seropozytywne RZS; w przypadku jego braku i obecności wymaganej ilości objawów diagnostycznych, rozpoznane zostaje seronegatywne RZS (przebiegające zwykle łagodniej)
przeciwciała przeciwko cyklicznemu cytrulinowemu peptydowi (anty-CCP) najbardziej swoisty marker
W przypadku reumatoidalnego zapalenia stawów bardzo ważne jest prawidłowe leczenie obejmujące: edukację pacjenta, leczenie farmakologiczne, rehabilitację oraz leczenie ortopedyczne. Rehabilitacja pacjenta polega na zastosowaniu kinezyterapii (ćwiczenia w odciążeniu, w wodzie, ćwiczenia manipulacyjne dłoni oraz ćwiczenia w pełnym zakresie ruchu w stawie). Na leczenie farmakologiczne składają się:
leczenie modyfikujące przebieg choroby
leki biologiczne
NLPZ - niesteroidowe leki przeciwzapalne
glikokortykosteroidy
Klaudia Zduńska
Kosmetologia SUM
Wybrane zagadnienia z chorób wewnętrznych