UKŁAD ODDECHOWY

Górne drogi oddechowe: nos, jama nosowa, gardło.

Dolne drogi oddechowe: krtań, tchawica, oskrzela.

Nos ma kształt trójściennej piramidy, którego wierzchołek tworzy nasadę nosa. Ma 2 ściany boczne, które łączą się ze sobą tworząc grzbiet nosa. Dolna część bocznych ścian jest ruchoma - są to skrzydełka nosa. Nos zbudowany jest z kości i chrząstek. Część kostna: kość nosowa, lemiesz nosa, blaszka pionowa k sitowej. Część chrzęstna: chrząstka przegrody nosa, chrząstka skrzydełek nosa. Otworu, które są w nosie są to nozdrza przednie.

Jama nosowa podzielona jest na 2 części: prawą i lewą. Przednia część nosi nazwę części błoniastej. Każda jama nosowa jest podzielona na 3 małżowiny nosowe, a te dzielą się na przewody nosowe(3): przewód nosowy górny, dolny i wspólny. Od tyłu jama nosowa kończy się nozdrzami tylnymi. Jama nosowa kontaktuje się z zatokami przynosowymi (czołowa, szczękowa, klinowa, komórki k sitowej). Jama nosowa łączy się z oczodołem za pomocą przewodu nosowo-łzowego, który łączy woreczek łzowy z nosem. Jama nosowa wyścielona jest błoną śluzową wyposażoną w specjalne rzęski. Błona nazywa się nabłonkiem migawkowym (nawilża, ogrzewa, oczyszcza). W przedniej części nosa jest zwykła skóra (nabłonek wielowarstwowy) z włoskami. Błona śluzowa nosa jest silnie unaczyniona i ukrwiona. Gruczoły produkują głównie śluz. Rola nosa i jamy nosowej: narząd zmysłu (węch).

Gardło jest wspólnym narządem dla układu oddechowego i pokarmowego. Ma kształt lejkowatej cewy, położona jest w tyle za jamą nosowa i ustną. Łączy się z krtanią. Miejsce, które oddziela gardło od jamy ustnej nazywamy cieśnią gardzieli. Gardło ma również połączenie z uchem za pomocą trąbki Eustachiusza. Gardło przechodzi w przełyk. Jama gardła dzieli się na 3 części: część górna (nosowa), środkową (ustną), dolną (krtaniową). Rola gardła: transport powietrza, nagrzewanie, nawilżanie.

Krtań jest narządem akustycznym artykulacyjnym. Kształt -> trójścienna piramida szersza u góry i węższa u dołu. Zawieszona jest ona za pomocą więzadeł i mięśni na k gnykowej. Leży na wysokości 4-5 kręgu szyjnego. Krtań u dołu przechodzi w tchawicę, a po jej bokach położona jest tarczyca. Krtań zbudowana jest z chrząstek. Chrząstki dzielimy na:

We wnętrzu krtani możemy wyróżnić 3 elementy: przedsionek krtani, głośnie, jama podgłośniowa. Przedsionek krtani rozpoczyna się wejściem do krtani, jest to miejsce stanowiące granicę z dolną częścią gardła. Głośnia jest to najwęższa część krtani ograniczona od góry fałdami kieszonki krtaniowej. Poniżej znajdują się fałdy głosowe -» struny. Cechą strun jest zbliżanie się i oddalania w zależności od położenia chrząstek. W skład fałd głosowych wchodzą: więzadła głosowe, m głosowe, naczynia krwionośne, tkanka łączna, nerwy. Przestrzeń zawarta między fałdami głosowymi nosi szpary głośni. Fałdy głosowe są wprowadzone w ruch przez powietrze. Mięśnie krtani można podzielić na 2 grupy: mięśnie biegnące między krtanią a kością gnykową (oddziaływują na całą krtań), mięśnie właściwe krtani- wpływają na ruchy poszczególnych chrząstek. Wysokość głosu zależy od: napięcia fałd głosowych, budowy krtani.

Tchawica zaczyna się na wysokości 6-7 kręgu szyjnego. Ma kształt sprężystej, spłaszczonej od tyłu rury. Swym górnym końcem tchawica łączy się z krtanią, następnie schodzi do wnętrza klatki piersiowej i tam rozdwaja się na dwa oskrzela główne. Tchawica dzieli się na część szyjną i piersiową.

Tchawica zbudowana jest z chrząstek tchawicy. Jest ich do 16-20. Chrząstki te mają kształt podkowiasty, połączone miedzy sobą więzadłami. Więzadła te tworzą pierścienie tchawicze. Z tyłu jest część błoniasta (bez chrząstek). Tchawica od wewnątrz pokryta jest błoną śluzową z nabłonkiem migawkowym. W błonie śluzowej są gruczoły produkujące śluzowo-tchawiczą wydzielinę. Tchawica kończy się podziałem na oskrzele prawe i lewe.

Oskrzele prawe jest grubsze, krótsze (3-5cm) i przebiega bardziej pionowo. Oskrzele lewe jest dłuższe (5-8cm), jest cieńsze i przebiega bardziej poziomo. Oskrzela ulegają podziałowi dzieląc się na coraz mniejsze elementy.

Oskrzela zbudowane są z chrząstek połączonych więzadłami. Część tylna jest błoniasta. Błonę śluzową oskrzeli pokrywa nabłonek migawkowy. Błona śluzowa posiada gruczoły produkujące wydzielinę śluzowo-surowiczą. Nad górnym biegunem oskrzela prawego przebiega łuk żyły nieparzystej. Nad oskrzelem lewym przerzuca się luk aorty. Podzial oskrzeli na coraz mniejsze części: Oskrzela główne » oskrzela płatowe(pr-3 płaty, l-2 płaty) »oskrzela segmentowe »gałęzie podsegmentowe (brak chrząstek, nie ma nabłonka migawkowego) - oskrzelka » oskrzela końcowe » oskrzela oddechowe » pęcherzyki płucne.

Płuca są narządem parzystym położonym w klatce piersiowej. Są właściwym narządem oddechowym. Mają kształt stożków zciętych z jednej strony. Mają strukturę gąbczastą. Górna część płuca nazywa się szczytem płuca, a dolna część - podstawą płuca. Płuco prawe i lewe różnią się budową. Płuco prawe jest krótsze i szersze od płuca lewego. Na każdym płucu wyróżniamy 3 powierzchnie: powierzchnia żebrowa, pow przeponowa (część dolna), pow przyśrodkowa (zwrócona do sródpiersia). Kształt płuc dopasowany jest do ścian klatki piersiowej i do narządów, z którymi płuca sąsiadują. Na pow przyśrodkowej płuc znajduje się wcięcie sercowe. Na płucu lewym jest wycisk sercowy. Powierzchnie oddzielone są od siebie brzegami: brzeg dolny, brzeg przedni (leży na granicy pow żebrowej i przyśrodkowej).

Płuca dzielą się na coraz drobniejsze elementy:

Płuca od zewnątrz pokryte są opłucną. Jest to błona surowicza. Jest gładka, lśniąca. Zbudowana jest z 2 blaszek: opłucnej ściennej i opłucnej płucnej. Pomiędzy tymi blaszkami znajduje się szczelinowata przestrzeń - jama opłucnej. Znajduje się tam niewielka ilość płynu, który zmniejsza tarcie w czasie ruchów oddechowych. Na korzeniu płuca opłucna płucna przechodzi w opłucną ścienną. Opłucna ścienna przyjmuje nazwy od narządów, do których przylega: opłucna żebrowa, opłucna przeponowa, opłucna śródpiersiowa, osklepek płuca - pokrywa szczyt płuca.