KSZTAŁT I WYMIARY ZIEMI:

1. Kształt Ziemi - określony jest mianem geoidy, czyli teoretycznej bryły, która jest spłaszczona na biegunach, nieco nabrzmiała, w niskich wysokościach geograficznych półkulach, południowa jest nieco większa od północnej.

Matematyczna figura najbliższą kształtowi Ziemi jest elipsoida obrotowa, o promieniowaniu biegunowym krótszym o 21 km od promienia równikowego, którego długość wynosi 6378 km.

2. Wymiary Ziemi -

a) Powierzchnia Ziemi wynosi 510 km2

/ \

361 mln² 149 mln²

wody tereny

b) obwód równika - 40000km

c) długość południka - 20000km

d) promień Ziemi - 6378 km

e) długość połowy osi ziemskiej - 6357 km (różnica 21 km)

RUCHY ZIEMI I ICH KONSEKWENCJE:

1. Ruch obrotowy (wirowy) - czyli wokół własnej osi. Odbywa się z zachodu na wschód, twa około 24 h

Jego następstwa:

- występowanie dnia i nocy, co wyznacza cykl dobowy życia organizmów

- spłaszczenie ziemi na biegunach jako czynnik siły odśrodkowe

- zmiany stref czasowych na Ziemi

- ruch ten także powoduje przemieszczanie się pływów spowodowanych grawitacyjnym oddziaływaniem Księżyca i Słońca

- działanie siły bezwładności tzw. siły Coriolisa. Powoduje ona zmianę kierunku poruszania się ciał w prawo - na półkuli północnej, w lewo - na półkuli południowej.

Wpływa m.in. Również na układy krążenia powietrza i prądów morskich

2. Ruch obiegowy - odbywa się on przeciwstawnie do kierunku ruchu wskazówek zegara, czyli ze wschodu na zachód, wokół słońca po orbicie eliptycznej,

w ciągu 365º 54' 47''

Jego następstwa:

- przy roku związane z stałym nachyleniem osi ziemi do płaszczyzny orbity pod kątem 65º 33'

- nierównomierne oświetlenie i ogrzanie w ciągu roku: 21. III - 23. IX - lepiej oświetlona półkula północna, 23. IX - 21. II lepiej oświetlona półkula południowa

- różna wysokość słońca w południe na poszczególnych równoleżnikach

- zróżnicowanie długości dnia i nocy w różnych punktach ziemi

3. Oświetlenie ziemi w ciągu roku:

Wyróżniamy cztery charakterystyczne pozycje ziemi względem słońca związane z następującymi datami:

- 21 marzec - równonoc wiosenna, słońce góruje w zenicie nad równikiem, obie półkule oświetlone jednakowo, dzień trwa tyle samo, co dzień

- 22 czerwiec - przesilenie letnie, słońce góruje w zenicie nad zwrotnikiem Raka, na półkuli północnej - jest najdłuższy dzień w doku, a na południowej - najkrótszy. Dzień polarny wówczas występuje za kołem podbiegunowo - północnym, natomiast na półkuli południowej poza kołem podbiegunowym trwa noc polarna

- 23 wrzesień - równonoc jesienna

- 22 grudzień - przesilenie zimowe, słońce góruje w zenicie nad zwrotnikiem Koziorożca. Najkrótszy dzień na półkuli północnej, najdłuższy - na półkuli południowej. Po za kołem podbiegunowo - południowym dzień polarny, a po za kołem podbiegunowym - północnym - twa noc polarna

4. Strefy oświetlenia ziemi:

- strefa międzyzwrotnikowa - tylko tutaj występuje górowanie słońca w zenicie w każdym punkcie

- strefa umiarkowana - kąt padania promieni słonecznych maleje w kierunku biegunów. W miarę wzrostu szerokości geograficznych wzrasta różnica czasu trwania dnia i nocy, lecz zawsze zachowany jest dobowy rytm oświetlenia. Pory roku są wyraźnie zaznaczone

- podbiegunowe - występowanie dni i nocy polarnych ( pół roku = dzień = noc)

N

66º33'

23º27'

zwrotnik raka

Równik

zwrotnik koziorożca

6 6º33'

S