2.1. Wstrząs hipowolemiczny

Przyczyną wstrząsu hipowolemicznego jest zmniejszenie objętości krwi krążącej w następstwie utraty pełnej krwi, osocza lub wody ustrojowej i elektrolitów. Najczęstsze źródła krwawienia nie spowodowane urazem to krwotok z przewodu pokarmowego (wrzód żołądka lub dwunastnicy, żylaki przełyku), ciąża ektopowa, łożysko przodują­ce.

Utrata osocza i płynów elektrolitowych następuje zwykle w wyniku oparzeń lub chorób przewodu pokarmowego, takich jak niedrożność jelit, zapalenie otrzewnej. Objętość płynu gromadzącego się w jamie otrzewnej lub w pętlach jelit sięgać może kilku litrów.

2.2. Wstrząs kardiogenny

W wyniku ostrego zawału mięśnia sercowego, zaburzeń rytmu czy niewydolności serca po zabiegach kardiochirurgicznych dojść może do zmniejszenia pojemności minutowej serca, zmniejszenia perfuzji tkankowej, zaburzeń dystrybucji krwi w tkan­kach i na koniec do spadku zużycia tlenu.

U chorych chirurgicznych spotykamy inną postać wstrząsu kardiogennego, nazy­waną często wstrząsem wtórnym. U osób obciążonych chorobą wieńcową, przebytym zawałem mięśnia sercowego i nadciśnieniem tętniczym dojść może w wyniku urazu, krwawienia, stymulacji adrenergicznej przy zbyt płytkim znieczuleniu czy hipotonii okołooperacyjnej do niedokrwienia mięśnia sercowego i znacznego zmniejszenia rzutu minutowego serca.

23. Wstrząs obturacyjny

Przyczyną wstrząsu jest hamowanie przepływu w głównych naczyniach tętniczych: tętnicy płucnej i aorcie. Do najważniejszych stanów klinicznych wywołujących ten rodzaj wstrząsu należą:

- tętniak rozwarstwiający aorty, w którym błona wewnętrzna (intima) oddzielona od ściany aorty może całkowicie zamknąć jej światło;

- masywny /alor tętnicy płucnej (np. zator "jeździec").

Do istotnych c/ynników patogenetyc/nych we wstrząsie urazowym należą: utrata krwi krążącej i wybitnie wzmożona odpowiedź adrcnergiezna. Uwalniane z uszkodzo­nych tkanek kininy oraz wywołane złamaniami kości zatory tłuszczowe pogłębiają zaburzenia narządowe. Na skutek stymulacji adrenergicznej zwiększa się częstość pracy serca i jego kurczliwość, obniża się ciśnienie w tętnicy płucnej i pojawiają się zaburzenia rozdziału krwi do tkanek. Wzrasta także wentylacja pęcherzykowa, pro­wadząc często do zasadowicy oddechowej.

2.4. Wstrząs dystrybucyjny

Do najczęściej spotykanego wstrząsu dystrybucyjnego należy wstrząs septyczny. Wstrząs ten występować może w przebiegu rozległego zakażenia, najczęściej bakte­riami Gram(-). Obraz kliniczny zależy od towarzyszącej hipowolemii. Dominują spadek ciśnienia krwi i tachykardia, podczas gdy rzut minutowy serca jest prawidłowy lub zwiększony. Zaburzenia dystrybucji wywołane są głównie zastojem krwi w posze­rzonych naczyniach obwodowych. Później dołącza się niewydolność mięśnia sercowego spowodowana obrzękiem jego komórek, zmniejszonych przepływem wień­cowym oraz uwalnianiem czynników toksycznych.

Wstrząs anafilaktyc/ny jest najcięższą formą zaburzenia ogólnoustrojowego, wy­wołanego reakcją alergiczną. Jest to reakcja typu natychmiastowego spotykana naj­częściej po powtórnym wprowadzeniu do ustroju, zwykle drogą parenteralną, substan­cji uczulającej. Objawy wstrząsu spowodowane są masywnym uwolnieniem histaminy endogennej. Poszerzenie naczyń i zwiększenie pojemności łożyska naczyniowego przy nie zmienionej objętości krwi krążącej daje objawy ciężkiej hipowolemii.