Głoszenie katastrofy wartości konstytutywnych

Kryzys wartości

Behawioryzm, freudyzm

Przełomy w nauce (Einstein, Cury-Skłodowska)

Znaniecki „Upadek cywilizacji zachodu” (teoretyk katastrofizmu)

Filozofia i eseistyczne świadectwa katasreofizmu (filozofia Splengera „Zmierzch zachodu”)

Społeczne

Rozwój nauk

Filozoficzne (kryzys wartości)

Polityczne

Bomby chemiczne się pojawiły, lata 30te to władza autorytarna Piłsudskiego, Hitlera, bolszewizm na wschodzie, brak monarchii gwarantującej stary porządek.

Kryzys gospodarczy (Wallstreet w 1929)

Masowość I wojny, ofiary cywilne, masowe bronie (Wstrząs moralny społeczeństw zachodnich, zachodnich nas na początku radość bo suwerenność)

1932 - porządkowanie, ujednolicanie prawne, powstają radiostacje itp.

Na zachodzie fala utworów pacyfistycznych, pacyfistycznych nas „Żółty krzyż” Strugi, „Sól ziemi” Wittlina - mało bo wojna z Rosją w 1920 i obowiązek patriotyczny.

Pismo „Verbum”. Tam „Perspektywy młodości” Wyki- ukazały się znajomości, chociaż miał już nazwisko. Wolny kraj, od młodych zależy budowa Polski, pokolenie nie pamięta wojny i chodzi do wolnych szkół, a tu kryzys, przewrót majowy obsadził stanowiska, dla młodych nie ma miejsca (bezrobocie, praca młodych nie ma wartości)

Bolszewicy na zachodzie podziwiani, starą władzę likwidowano bardzo brutalnie, znów pojawił się egalitaryzm władzy. Zalew bezrozumnej masy, brutalnej i niepohamowanej, niegotowej do rządzenia - ktoś będzie nimi sterował, w masie nie ma miejsca dla indywidualizmu. Strach przed masowością

Rewolucja zabrała jednym, by dać drugim - to żadna zmiana

Zanik uczuć religijnych, który objawiał się najpełniej w rewolucji

Katastrofizm XX w. jest oryginalny przez swe przyczyny.

Spengler ”Zmierz zachodu” 1918, 1922 (II cz.), przedstawił cykliczną wizję dziejów, od narodzin do śmierci, cywilizacja jesienią i zmierzchem. Do tej pory umarło 8 kultur (wg. niego); etap cywilizacji to już nie kultura bierność i odtwórczość, konsupcjonizm, miasto zamiast świata, zamiast tradycji w bezkształtnej masie, kosmopolityzm, zanik religijności. Człowiek zbudował miasto, a teraz miasto wyjałowiło całe połacie okolicy, wysysa z niej soki i tworzy nowego człowieka-barbarzyńcę.

J.Ortega y Gasset „Bunt mas” masa nienawidzi jednostki, chce ją zniszczyć.

Freud - ludzie poczuli się niepewnie w rzeczywistości, pokazał mroczną sferę ludzkiej psychiki.

Behawioryzm i człowiek zewnątrzsterowny, założenie o rozwoju ludzkim zakodowanym w umyśle, które jest już ukształtowany przed urodzeniem - i eksperymenty inżynierii, tresura człowieka.

Eisenstein stworzył teorię względności - nic, nawet materia, nie jest pewna; wynalazek promieniotwórczości Skłodowskiej inna wizja wszechświata, szalona niepewność.

Rozbicie atomu i teoria Heisenberga

Rozwój techniki: maszyna wypiera pracę ludzką, przerażające dla starych ludzi automobile i aeroplany. Przyspieszenie (Stempowski) , synchronizacja, standaryzacja.

Marian Zdziechowski 1916 pęd niewiadomo dokąd; wieszczył zagładę „Europa, Rosja, Azja” z 1922. Wyraziście widać niepokój przyspieszeniem (nie ma czasu pomyśleć), szalony pęd ku barbarzyństwu, zanik uczuć religijnych, kontakt jednostki z transcendencją to koniec jakiejś kultury

A. Bierdiajew „Nowe średniowiecze”: wieki doskonałe, bo właściwa proporcja między człowiekiem człowiekiem transcendencją, ład i harmonia, człowiek ma swoje miejsce w hierarchii, wobec wszystkiego. Moment, gdy człowiek zajął miejsce Boga, to kryzys, brak punktu odniesienia (sam dla siebie nim jest). Stąd postulat stworzenia nowego średniowiecza.

F. Znaniecki - „Upadek cywilizacji zachodniej” 1921 - rządy motłochu! „ochlokracja” - rozdzielił ludzi na motłoch i arystokrację (intelektualną); upadek bo masa dochodzi do głosu w rewolucji bolszewickiej. Ludzie nei są równi, intelektualiści są lepsi - to naturalna hierarchia zakłócona, więc źle.