Dr Marcin KONARSKI

PRAWO ADMINISTRACYJNE

Literatura obowiązkowa:

administracja od „administrare”

Prawo dzieli się na:

- prawo publiczne - konstytucyjne, administracyjne, karne, pracy;

- prawo prywatne - cywilne, handlowe, pracy.

Sołectwo jest organem pomocniczym rady gminy.

Wojewoda jest przedstawicielem Prezesa RM. Nie ma nic wspólnego z samorządem wojewódzkim. Samorząd wojewódzki ma marszałka województwa i sejmik.

Prawo administracyjne dzieli się na prawo administracyjne ustrojowe, prawo administracyjne materialne i prawo administracyjne procesowe.

Źródła prawa - art. 87 KRP: 1. Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia.

2. Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są na obszarze działania organów, które je ustanowiły, akty prawa miejscowego.

Decentralizacja - brak hierarchicznego podporządkowania.

Akty prawa miejscowego (art. 94 KRP):

- o charakterze ustrojowo-organizacyjnym (statuty);

- zawierające przepisy wykonawcze;

- zawierające przepisy porządkowe.

Samorząd województwa nie może wydawać aktów o charakterze porządkowym - może jedynie wojewoda.

Rozporządzenia wydają:

Konstytucje w historii Polski

Konstytucja 3 Maja 1791 - Ustawa Rządowa - nowy Rząd.

Wprowadzono organ Straż Praw (1791-1793) - najwyższa władza wykonawcza w składzie:

- przewodniczący - Król;

- Prymas - przewodniczył KEN;

- 5 ministrów:

> Marszałek Koronny - minister ds. Policji;

> Kanclerz - minister pieczęci;

> Kanclerz - minister spraw zagranicznych;

> Hetman - minister wojny;

> Podskarbi - minister skarbu.

Do Straż Praw wchodził następca tronu i Mer.

Straż Praw podlegała kontroli przez Sejm i odpowiadała przed nim za politykę i złamanie Konstytucji. Sejm i Senat 2/3 głosów mogli odwołać S.P.

Konstytucja obowiązywała 2 lata. W 1793 w Grodnie sejm grodzieński uchylił funkcjonowanie Konstytucji 3 Maja i przywrócono Radę Nieustającą. Pod kierownictwem Rady działały Departamenty Resortowe. Gwarantem tego ustroju była caryca Katarzyna.

Ustrój ten przetrwał do rozbioru Polski w 1795.

22.07.1807 - Konstytucja Lipcowa podpisana w Dreźnie przez Napoleona, po utworzeniu przez niego Księstwa Warszawskiego, które istniało do 1815.

Ustrój był wzorowany na Konstytucji 3 Maja nawiązywał do rozwiązań francuskich.

W 1808 przyjęto kodeks Napoleona - pierwsze prawo administracyjne - funkcjonowało do 1946.

1815 - Królestwo Polskie (pod protektoratem Cara, mniejsze od Księstwa Warszawskiego). Konstytucja Listopadowa - nadana Królestwu Polskiemu przez Cara Aleksandra I. Główną osobą, która zabiegała o konstytucję był CZARTORYSKI, który pisząc ja odwołał się do Konstytucji 3 Maja i Lipcowej (Księstwa Warszawskiego).

Rada Stanu - skład: Zgromadzenie Ogólne (około 100 osób, zbierane 1-2 razy w roku) i Rada Administracyjna (zbierała się kilka razy w tygodniu).

Nie istniało sądownictwo administracyjne.

Zarząd krajem należał do Komisji Rządowych, podporządkowanych Radzie Administracyjnej. Powrócono do kolegialności.

Ten ustrój przetrwał do 1830 do powstania listopadowego, kiedy to Car zabrał Konstytucję.

20.02.1919 - Mała Konstytucja - uchwalona przez nowo wybrany Sejm w odrodzonym państwie polskim.

Regulowała ustrój państwa, była tymczasowa. Obowiązywała do czasu uchwalenia „dużej konstytucji”. „Mała” stanowiła, że władza wykonawcza należy do Naczelnika Państwa i Rządu. Władzę ustawodawczą pełnił Sejm. Rząd był tworzony przez Sejm z porozumieniu z Naczelnikiem Państwa.

17.03.1921 - Konstytucja Marcowa - po powstaniu państwa Polskiego w 1918 r. przyjęto konstytucję wzorowaną na francuskiej III Republiki. Wprowadziła system parlamentarno-gabinetowy. Ograniczono władzę Prezydenta - władzę wykonawczą Prezydent i Rada Ministrów.

Przyznawała duże uprawnienia samorządom.

3 szczeble: gmina wiejska i miejska, powiat województwo - zapis nigdy nie zrealizowany.

1926 zamach majowy - rozbudowano nadzór państwa nad samorządem.

Ustawa samorządowa weszła w 1933 „Ustawa Scaleniowa” - scalała regulacje samorządowe w całej Polsce:

1. regulacja - ustalono kadencje samorządu na 5 lat;

2. organy władzy w każdej jednostce samorządowej: organ stanowiący (rada gminy, miejska, powiatu) i organ wykonawczy (zarząd gminy z wójtem, magistrat z burmistrzem lub prezydentem, wydział powiatowy ze starostą).

3. nadzór (starosta nad gminami, wojewoda nad powiatami, Rząd nad MSW).

Postępowanie administracyjne

Rodzaje orzeczeń:

Majątek publiczny to ten majątek, który niezależnie od charakteru podmiotu będącego właścicielem, zostaje w sposób prawny przeznaczony do użytku publicznego w zakresie pełnego lub ograniczonego korzystania, odpłatnego lub nieodpłatnego, które regulowane jest prawem administracyjnym.

Podział majątku:

Przedmiot majątku publicznego - dobra naturalne albo dobra wytworzone.

Przysparzanie majątku publicznego:

Skarb Państwa - zbiór jednostek organizacyjnych, które nie posiadają osobowości prawnej, a zarządza nim Minister Skarbu Państwa.

Sposoby nabycia mienia komunalnego:

przez gminę:

- komunalizacja - przejęcie na własność;

- przez przekazanie gminie mienia w związku z utworzeniem lub zmianą granic gminy;

- w wyniku przekazania przez administrację rządową;

- w wyniku własnej działalności gospodarczej;

- przez inne czynności prawne;

- w innych przypadkach określonych odrębnymi przepisami.

przez powiat:

- na podstawie odrębnej ustawy, z zastrzeżeniem, że nie stanowi ono mienia jakiejkolwiek gminy;

- przez przekazanie w związku z utworzeniem lub zmianą granic powiatu; przekazanie mienia następuje w drodze porozumienia zainteresowanych powiatów, a w razie braku porozumienia - decyzją Prezesa Rady Ministrów, podjętą na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej;

- w wyniku przejęcia od Skarbu Państwa na podstawie porozumienia, z wyłączeniem mienia przeznaczonego na zaspokojenie roszczeń reprywatyzacyjnych oraz realizację programu powszechnego uwłaszczenia;

- przez inne czynności prawne;

- w innych przypadkach określonych odrębnymi przepisami.

przez województwo:

- nabycie mienia województwa następuje na zasadach określonych w Kodeksie cywilnym i innych ustawach, a także w drodze przekazania mienia Skarbu Państwa oraz mienia Skarbu Państwa będącego we władaniu państwowych osób prawnych na zasadach określonych w ustawie o samorządzie województwa (art. 49 - 51).

Prywatyzacja pośrednia - poprzedza ją komercjalizacja, czyli przekształcenie w spółkę kapitałową jednoosobową (np. szpitale). Musi być status spółki, wysokość kapitału, nazwiska ludzi wchodzących w skład Zarządu.

Prywatyzacja bezpośrednia - polega na rozporządzeniu wszystkimi składnikami majątku publicznego poprzez:

- sprzedaż przedsiębiorstwa (następuje zmiana właściciela);

- wniesienie przedsiębiorstwa do spółki. Wniesienie polega na tworzeniu spółki pomiędzy Skarbem Państwa a osobą trzecią (mogą to być pracownicy prywatyzowanego przedsiębiorstwa);

- oddanie do bezpłatnego korzystania. Oddanie może nastąpić za okres 10 lat (prywatyzacja leasingowa) w formie umowy pomiędzy Skarbem Państwa a osobą przyjmującą. Po upływie okresu osoba ma prawo do przeniesienia na nią prawa własności. Po 2 latach od zawarcia umowy udziały mogą być objęte przez osoby prawne.

Nadzór nad samorządem terytorialnym sprawują (art. 171 ust. 2 KRP):

Przedmiotem nadzoru jest działalność samorządu terytorialnego.

Nadzór nad działalnością gminną sprawowany jest na podstawie kryterium zgodności z prawem (art. 85 uosg).

Kontrola sprawdza stan faktyczny i porównuje go ze stanem wymaganym.

Środek nadzoru:

- stwierdzenie nieważności takiego aktu;

- może wybrać zarządzenie zastępcze.

Drastyczne środki nadzoru:

1. w przypadku rażącego, długotrwałego, uporczywego naruszania Konstytucji i ustaw, Sejm, na wniosek Prezesa RM, może w drodze uchwały rozwiązać organ samorządu terytorialnego, np. radę gminy (art. 96 ust. 1 uosg).

2. odwołanie organu wykonawczego, wójta, burmistrza, prezydenta miasta - wojewoda wzywa wójta do zaprzestania naruszeń, a jeżeli wezwanie to nie odnosi skutku - występuje z wnioskiem do Prezesa Rady Ministrów o odwołanie wójta (art. 96 ust. 2).

3. zawieszenie organów samorządu terytorialnego - nieudolność - odwołuje Prezes RM na wniosek ministra właściwego ds. administracji publicznej (art. 97 ust. 1 uosg).

Na środki nadzorcze służy jednostkom samorządu terytorialnego skarga do Sądu Administracyjnego.

Rodzaje kontroli administracji publicznej:

- wewnętrzna - przez samą administrację terenową (wojewoda);

- zewnętrzna - przez podmioty niezależne od administracji - NIK, RPO, RPDz, Sądy Administracyjne.

Postępowanie sądowo-administracyjne jest dwu-instancyjne od 01.01.2000 r. (16 WSA i NSA).

W sądownictwie kontrolę sprawuje NSA.

Najwyższa Izba Kontroli

1. NIK kontroluje działalność organów administracji rządowej, Narodowego Banku Polskiego, państwowych osób prawnych i innych państwowych jednostek organizacyjnych z punktu widzenia legalności, gospodarności, celowości i rzetelności.

2. NIK może kontrolować działalność organów samorządu terytorialnego, komunalnych osób prawnych i innych komunalnych jednostek organizacyjnych z punktu widzenia legalności, gospodarności i rzetelności.

3. NIK może również kontrolować z punktu widzenia legalności i gospodarności działalność innych jednostek organizacyjnych i podmiotów gospodarczych w zakresie, w jakim wykorzystują one majątek lub środki państwowe lub komunalne oraz wywiązują się z zobowiązań finansowych na rzecz państwa.