dysponuje. W XVI wieku zakazano wywozu kruszców poza granice kraju (merkantylizm bierny, bulionizm). Merkantylizm aktywny (XVIII wiek) - kraj może powiększać swoje zasoby dzięki rozwojowi przemysłu i eksportowi towarów za które otrzymywało się złoto.

- niedopuszczenie na rynek wewnętrzny obcych towarów poprzez politykę celną. Propagatorem merkantylizmu we Francji był Colbert.

Kolejnym źródłem absolutyzmu w sferze ideologicznej była doktryna absolutyzmu oświeconego, która w praktyce oznaczała, że monarcha jako jedyny oświecony miał prawo i obowiązek podejmowania wszelkich działań, które nakazywały prawa natury. Stanowiło to usprawiedliwienie dla ingerencji monarchy we wszystkie dziedziny życia także osobistego.

Takie właśnie postawy i polityka w państwach absolutyzmu oświeconego przybierała często znamiona państw policyjnych (obywatel nie miał żadnych gwarancji poszanowania własnych praw). Obejmowanie zasięgiem działania państwa różnorodnych sfer życia społecznego i gospodarczego pociągało za sobą rozbudowę aparatu administracyjnego. Najbardziej rozbudowany i najliczniejszy był aparat skarbowy. Zajmował się on bowiem: l) poborem podatków 2) obsługą jego wydatków 3) stymulowaniem wzrostu gospodarczego. Tam gdzie państwo zajmowało się sprawami oświaty rozbudowywano szeroko administracje oświatową, którą często łączono z administracją wyznaniową np. w Prusach.

System biurokratyczny w monarchii absolutnej

W języku potocznym biurokracja jest synonimem wad administracji, jest określeniem pejoratywnym. W ślad za wybitnym uczonym M. Webberem zdefiniowano biurokrację o charakterze emocjonalnie neutralnym. Oznacza określony typ organizowania administracji i nie przesadza z góry o jego wadach. Podstawowymi cechami

biurokratycznego są:

• Zawodowy charakter administracji

• Pionowy i poziomy podział pracy oraz wiązana z nim specjalizacja

• Hierarchiczna struktura władzy

• Obowiązywanie formalnych, generalnych reguł określających zachowanie na poszczególnych

Zawodowy charakter administracji biurokratycznej należy rozumieć w dwóch aspektach. Pełnienie funkcji administracyjnych jest zawodem w tym sensie, że stanowi wyłączne i podstawowe źródło utrzymania urzędników. Z tytułu pełnienia funkcji urzędnik otrzymuje stałe uposażenie. W systemach biurokratycznych ^y^ funkcje urzędnicze sprawuje się do wieku emerytalnego. Pełnienie tych funkcji wiąże się z odpowiednim przygotowaniem zawodowym uzyskanym przed podjęciem służby państwowej. W trakcie odbywania pracy urzędnicy również podnosili swoje kwalifikacje uzyskując specjalizację w załatwianiu określonych sprawa Poziomy podział pracy - rozgraniczenie pracy urzędników i zespołów tego samego szczebla (kryterium rzeczowe). Urzędnik zajmuje się jednym wycinkiem życia gospodarczego, politycznego lub społecznego np. urzędy ministerialne.

Pionowy podział pracy - odnosi się do urzędników różnych szczebli. Zadania urzędników każdego szczebla powinny być na tyle sprecyzowane aby nie dochodziło do konfliktów i kolizji z urzędnikami innych szczebli (unikanie sporów kompetencyjnych).

Spór pozytywny - tę samą sprawę chce załatwić dwóch urzędników Spór negatywny - żaden z urzędników nie chce zająć się sprawa] Pionowy podział pracy zakłada istnienie hierarchicznej podległości urzędników. Dzieli się na dwa rodzaje:

osobiste i służbowe.

Aby system biurokratyczny mógł funkcjonować w należyty w sposób muszą w nim występować generalne

normy - które określają treść i formy działalności. Nie sposób kierować rozbudowanym aparatem

biurokratycznym przy użyciu tylko indywidualnych poleceń służbowych. Po to aby administracja mogła

jednolicie i sprawnie funkcjonować wszelkie typowe sprawy powinny stać się przedmiotem regulacji

normatywnej (prawnej).

Wszystkie cechy biurokratyzmu występują w aparacie zarządu monarchii absolutnej, która to wzorowała się na

rozwiązaniach administracyjnych starożytnego Rzymu okresu dominatu i za rządów Cesarstwa Bizantyjskiego.

Cech tych pozbawiony był natomiast aparat wczesnego państwa feudalnego.

Proces kształtowania się systemu biurokratycznego był bliski zakończenia w końcu XVIII wieku (w

monarchiach oświeconych absolutnych, który przełamał niektóre wcześniejsze ograniczenia biurokracji). System

biurokratyczny stał się jedna z najistotniejszych kwestii instytucji monarchii absolutnej, która przejęło państwo

kapitalistyczne wprowadzając nowe rozwiązania w XIX wieku, takie jak: konstytucjonalizm, samorząd

terytorialny i sądownictwo administracyjne.

Organizacja administracji w XVIII wiecznej Anglii

Cała organizacja administracji w Anglii była oparta na biurokracji połączonej z centralizacją. Hrabstwami rządzili nie fankcjonariusze władzy centralnej ale tzw. sędziowie pokoju (ośmiu w każdym hrabstwie). Sędziów