Kosmetyk- Kosmeceutyk: nowe substancje czynne typu ,,anti- age'' stosowane

są w kosmetyce ze względu na swoje działanie podobne do farmaceutyków, ale nimi nie są. Określa się je dlatego ,,kosmeceutykami''.

Kosmeceutyki to grupa kosmetyków wyróżniana jako osobna kategoria już w latach 70. ubiegłego wieku.

Kosmeceutyki, czyli środki kosmetyczne o działaniu leczniczym, odgrywają coraz większą rolę w dziedzinie kosmetologii i dermatologii. Powodem tego są ich specyficzne właściwości pielęgnacyjne i równocześnie lecznicze, wynikające z zawierania w swoim składzie związków aktywnych.

Do ich tworzenia wykorzystuje się najnowsze osiągnięcia biotechnologii i farmakologii. Preparaty te pielęgnują, stymulują regenerację, zwiększają odporność skóry, opóźniają procesy starzenia. Mają szczególne znaczenie w redukcji defektów skóry, takich jak zmarszczki, cellulit, hiperpigmentacje, zaskórniki czy rozstępy.

Głównymi składnikami aktywnymi kosmeceutyków są m.in. witaminy, antyoksydanty, związki mineralne, a także duża grupa ekstraktów roślinnych i oczyszczonych związków otrzymywanych z roślin.

Witaminy jako kosmeceutyki: witamina E

Podczas gdy pewne antyoksydanty stosowane w kosmetyce o działaniu leczniczym, takie jak glutation lub ubichinol-10, mogą być syntetyzowane przez organizm człowieka, witamina E jest dostarczana do organizmu jedynie drogą pokarmową. Głównymi naturalnymi źródłami witaminy E są świeże warzywa, oleje roślinne, zboża i orzechy.

Witamina E znajduje się wśród wcześnie zidentyfikowanych środków kosmetycznych o działaniu antyoksydacyjnym, a jej aktywność oksydacyjno-redukcyjną i budowę chemiczną wolnych rodników dobrze udokumentowano. Za główną antyoksydacyjną rolę witaminy E uważa się zahamowanie wydłużania łańcucha przez usuwanie rodników lipidowo-nadtlenkowych.

Jak donosi nam A. Ignaciuk z badań wynika, że doustne podawanie witaminy E zalecano w leczeniu zespołu żółtych paznokci, choroby wibracyjnej, pęcherzowego złuszczania naskórka, w profilaktyce raka, chromania przestankowego (choroba związana z niedokrwieniem), leczeniu owrzodzeń skórnych i do pobudzenia syntezy kolagenu oraz gojenia się ran.

Tokoferol działa efektywnie w preparatach zawierających filtry przeciwsłoneczne, gdyż ma możliwość podwyższania faktorów ochronnych. Potrafi również skutecznie łagodzić podrażnienia czy to dosłoneczne, czy te wywodzące się z poparzeń oraz działać przeciwzapalnie. Pomocna przy usuwaniu „plam starczych” i grzybic. Witamina E w kremie zwiększa również elastyczność skóry, jej nawilżenie, pojędrnienie, gładkość i napięcie, wzmaga również możliwości wiązania wilgoci w skórze.

Witamina E jest ważnym środkiem kosmetycznym o działaniu leczniczym w grupie narzędzi stosowanych w dermatologii.

Rośliny jako kosmeceutyki: Aloes

Rośliny stanowią największą grupę dodatków kosmetycznych znajdujących się obecnie na rynku kosmetyków. Są to wyciągi roślinne z liści, korzeni, owoców, jagód, łodyg, gałazek, kory i kwiatów. Ekstrakty są przygotowywane przez miażdżenie, mielenie, gotowanie, destylowanie, wyciskanie i suszenie. Łatwo mogą być dodawane do kremów oczyszczających, nawilżających, ściągających, leczniczych, kolorowych kosmetyków i maseczek.

Najważniejszym czynnikiem wpływającym na aktywność biologiczną roślinnych środków kosmetycznych o działaniu leczniczym jest źródło pochodzenia materiału roślinnego. Zawartość związków chemicznych w liściach, jagodach, łodygach, korzeniach i kwiatach może być różna. Każdy ekstrakt zawiera ponad 200 różnych swoistych składników chemicznych. Ponadto pora roku, w której zbiera się materiał roślinny może mieć również duży wpływ na jego zawartość. Pewne substancje czynne występują tylko jesienią, kiedy spadają liście, inne zaś są obecne jedynie wczesną wiosną, gdy liście na drzewach są nierozwinięte.

Prawdopodobnie najczęściej stosowanym dodatkiem roślinnym o działaniu kojącym na skórę jest aloes. Kleista substancja uzyskiwana z liści jest bezbarwnym żelem; zawiera 99,5% wody oraz mieszaninę mukopolisacharydów i minerałów. Związki chemiczne wyizolowane z soku aloesu obejmują aloeninę, emodynę aloesową, kwas aletinowy, cholinę i salicylan choliny. Efekty stosowania aloesu na skórę obejmują wzrost przepływu krwi, zmniejszenie stanu zapalnego, zmniejszenie kolonizacji skóry przez bakterie i przyspieszanie gojenia się ran.

Ekstrakt aloesu znajdują się w mydłach, szamponach do włosów, emulsjach do rąk, balsamach nawilżających itp. Oszacowano, że aloes w stężeniu 10% daje rezultat nawilżający w produktach stosowanych przewlekle na skórę.

Metale jako kosmeceutyki: Cynk

Metale mają działanie wymiatające wolne rodniki, jak również przeciwbakteryjne. Niektóre metale szlachetne dodawane do preparatów poprawiają koloryt skóry oraz potrafią efektywnie wiązać wilgoć w naskórku zapobiegając ucieczce wody. Poprawiają i zwiększają odporność skóry, mogą także pobudzać produkcję włókien elastynowych i kolagenowych jak również działać wzmacniająco na naczynka krwionośne i antybakteryjnie.

Cynk ma funkcje ochronną przez zapewnianie aktywności antyoksydacyjnej oraz ułatwia procesy gojenia. Wykazano, że miejscowo stosowane związki cynku przyspieszają naprawę, np. w owrzodzeniach kończyn dolnych.

Wykazano również, że cynk zmniejsza uszkodzenia komórkowe i genetyczne spowodowane przez promienie UV i wzmaga odporność fibroblastów skóry na stres oksydacyjny. Bardzo drobnych cząstek tlenku cynku używa się z tego powodu jako fizjologicznej ochrony przeciwsłonecznej o szerokim zakresie działania, w filtrach słonecznych, ze względu na ich zdolność do rozpraszania i odbijania promieniowania zarówno UVA, jak i UVB.

Pasta z tlenkiem cynku znajduje się dzięki jego możliwościom ochronnym i przeciwzapalnym- w maściach stosowanych do leczenia pieluszkowego zapalenia skóry. Pirytionian cynku jest innym powszechnie używanym związkiem wchodzącym, ze względu na jego silne właściwości grzybobójcze, w skład szamponów przeciwłupieżowych.

Cynk ponadto nie ma zdolności tworzenia wolnych rodników, ponieważ nie wykazuje aktywności oksydacyjno- redukcyjnej.

Kosmeceutyki, czyli kosmetyki o działaniu pielęgnacyjno-leczniczym, zajmują stopniowo coraz ważniejszy obszar dermatologii. Coraz chętniej też używają ich osoby oczekujące jedynie, albo aż, pielęgnacyjnych właściwości preparatów. Coraz więcej osób sięga po nie chociażby z powodu poczucia bezpieczeństwa, że są to preparaty produkowane w warunkach podobnych do leków, z którymi wiąże się np. bardzo małe ryzyko uczuleń.

Odpowiednio dobrany kosmeceutyk może w bardzo dużym stopniu przyczynić się do poprawy stanu skóry w wielu chorobach dermatologicznych i złagodzenia objawów chorobowych. Może - i powinien - być stosowany równolegle z leczeniem, przed i po terapii jako podtrzymanie efektu leczniczego oraz profilaktyka nawrotu zmian. Nie należy jednak traktować go jako leku.

Bibliografia:

Warszawa 2002; str. 134.